Etyka wydawnicza

Zamieszczone poniżej zasady oparte są na rekomendacjach stowarzyszenia COPE (the Committee on Publication Ethics), które uwzględniono w dokumencie Core practices.

Zasady dotyczące autorów

Zasada rzetelności naukowej: Autorzy zgłaszanych do publikacji tekstów są zobowiązani do rzetelnego opisu wykonanych prac badawczych oraz obiektywnej interpretacji wyników. Prace powinny zawierać wystarczająco dużo informacji umożliwiających identyfikację źródeł danych, a także powtórzenie badań. Nierzetelne lub niezgodne z zasadami etyki prezentowanie i interpretowanie danych i wyników badań jest niedopuszczalne i skutkować może wycofaniem tekstu.

Zasady oryginalności pracy: Autorzy mogą zgłaszać do publikacji wyłącznie własne, oryginalne teksty. W przypadku, kiedy wykorzystują badania i/lub słowa innych, powinni używać stosownych oznaczeń wskazujących na cytowanie. Plagiat czy fabrykowanie danych są niedopuszczalne. Autorzy nie powinni publikować tekstów opisujących te same badania w więcej niż jednym czasopiśmie. Zgłaszanie tych samych prac do więcej niż jednego czasopisma uznawane jest za nieetyczne.

Zasada udostępnienia danych: Autorzy mogą zostać poproszeni o przedstawienie nieprzetworzonych wyników badań, toteż powinni oni być przygotowani, aby zapewnić dostęp do tych danych, także przez jakiś czas po opublikowaniu pracy.

Potwierdzenie źródeł: Przez cały czas należy odpowiednio potwierdzać pracę innych. Autorzy powinni również cytować publikacje, które miały wpływ na określenie charakteru zgłaszanej pracy.

Zasady autorstwa pracy: Wszystkie osoby wymienione w zgłoszonej pracy jako autorzy lub współautorzy powinny mieć faktycznie znaczący udział w powstaniu tekstu (projektu, pomysłu, planowaniu, wykonaniu, interpretacji wyników). Również, wszystkie osoby, które miały wpływ na ostateczny kształt pracy powinny zostać wymienione jako współautorzy. Obowiązek upewnienia się, że osoby mające wkład w powstanie artykułu akceptują jego ostateczną formę, leży po stronie autora zgłaszającego tekst do publikacji.

Autor korespondencyjny powinien upewnić się, że wszyscy odpowiedni współautorzy (zgodnie z powyższą definicją) znajdują się na liście autorów manuskryptu oraz że wszyscy współautorzy zapoznali się i zatwierdzili ostateczną wersję manuskryptu. pracy i wyraziły zgodę na złożenie jej do publikacji.

Zagrożenia i tematy związane z ludźmi lub zwierzętami: jeśli praca obejmuje chemikalia, procedury lub sprzęt, które wiążą się z jakimikolwiek nietypowymi zagrożeniami nieodłącznie związanymi z ich użyciem, musi to wyraźnie określić w manuskrypcie.

Ujawnianie i konflikty interesów: Ma miejsce, gdy autor utrzymuje finansowe, handlowe, prawne lub zawodowe relacje z innymi organizacjami, które mogą mieć wpływ na jego badania. Dlatego wszyscy autorzy powinni ujawnić w swoim rękopisie wszelkie finansowe lub inne istotne konflikty interesów, które mogą mieć wpływ na wyniki lub ich interpretację w rękopisie. Należy ujawnić wszystkie źródła wsparcia finansowego projektu.

Zasady dotyczące błędów w opublikowanych pracach: Jeśli autor/autorzy odkryją znaczące błędy lub nieścisłości w swoich tekstach, zobowiązani są niezwłocznie powiadomić o tym redakcję czasopisma w celu wycofania tekstu bądź skorygowania zaistniałych błędów.

Ochrona wizerunku: W przypadku publikacji wizerunku na zdjęciach osób, które nie są powszechnie znane (pełnienie funkcji publicznych) i które nie zostały przedstawione na tle krajobrazu lub uwiecznione wśród innych osób podczas publicznego wydarzenia, należy uzyskać ich zgodę na rozpowszechnianie wizerunku i przetwarzanie danych osobowych (obowiązek informacyjny RODO).  

Ochrona danych osobowych: W przypadku badań (w tym ankietowych) gromadzących dane osobowe, również dotyczących mediów społecznościowych, wymagane jest ich zatwierdzenie i uzyskanie pozytywnej opinii działającej na Uniwersytecie Łódzkim instytucjonalnej komisji rewizyjnej jako formy nadzoru w celu ustalenia standardów etyki i sugerowanych formularzy (np. w kontekście pytań wrażliwych).

Ochrona dobra zwierząt: W przypadku prowadzenia badań na zwierzętach należy dostarczyć wraz z materiałem badawczym zgodę komisji etycznej i uzyskać zgodę na nie działającej odpowiedniej jednostki Uniwersytetu Łódzkiego. 

Ochrona praw pacjenta: W przypadku badań o tematyce medycznej, w których niezbędne jest pobranie materiału biologicznego od ludzi (a także ingerujących w psychikę człowieka), konieczne jest ich rozpatrzenie przez działającą na Uniwersytecie Łódzkim Komisję ds. Bioetyki Badań Naukowych i uzyskanie pozytywnej opinii w tym zakresie. 

Zasady dotyczące członków redakcji

Odpowiedzialność: Zespół redakcyjny decyduje, które z przysłanych artykułów zostaną skierowane do publikacji oraz ponosi odpowiedzialność za wszystkie treści umieszczane w czasopiśmie. Zespół redakcyjny dba o spójność publikowanych materiałów, wyklucza jakiekolwiek naukowe bądź etyczne kompromisy oraz zawsze jest gotowy do publikowania korekt, errat oraz sprostowań, gdy zaistnieje taka potrzeba.

Uczciwość: redaktor powinien oceniać rękopisy pod kątem zawartości intelektualnej bez względu na rasę, płeć, orientację seksualną, przekonania religijne, pochodzenie etniczne, obywatelstwo lub filozofię polityczną autora(ów). Redaktor nie ujawni żadnych informacji o rozważanym rękopisie nikomu poza autorem (autorami), recenzentami i potencjalnymi recenzentami, a w niektórych przypadkach, odpowiednio, członkami redakcji.

Poufność: Redaktor i zespół redakcyjny nie mogą ujawniać żadnych informacji o przesłanym rękopisie nikomu poza odpowiednim autorem, recenzentami, potencjalnymi recenzentami, innymi doradcami redakcyjnymi i odpowiednio wydawcą.

Skargi i odwołania: Redakcja proszona jest o zarejestrowanie i udokumentowanie roszczenia (np. manipulacja danymi lub fabrykowanie, recykling tekstu, plagiat, niewłaściwe postępowanie w badaniach) Raport powinien zawierać:

– szczegółowe informacje o sprawie (kto, co, kiedy, gdzie, dlaczego),

– w przypadku plagiatu i recyklingu tekstów należy podać szczegóły dotyczące odpowiednich tekstów/artykułów.

Ujawnianie, konflikty interesów i inne kwestie: redaktor powinien kierować się wytycznymi COPE dotyczącymi wycofywania artykułów przy rozważaniu wycofywania artykułów, wyrażaniu zaniepokojenia i poprawianiu opublikowanych artykułów.

Niepublikowane materiały ujawnione w przesłanym rękopisie nie mogą być wykorzystywane we własnych badaniach bez wyraźnej pisemnej zgody autora. Uprzywilejowane informacje lub pomysły uzyskane w wyniku wzajemnej oceny muszą być traktowane jako poufne i nie mogą być wykorzystywane dla osobistych korzyści.

Redaktor zobowiązuje się do zapewnienia, że ​​reklama, przedruk lub inne przychody komercyjne nie mają wpływu na decyzje redakcyjne.

Redaktor powinien dążyć do zapewnienia sprawiedliwego i odpowiedniego procesu recenzowania. Redaktorzy powinni wycofać się (tj. zamiast tego poprosić współredaktora lub innego członka rady redakcyjnej o przejrzenie i wydanie decyzji nt. manuskryptu) od rozpatrywania rękopisów, w których występują konflikty interesów wynikające z relacji konkurencyjnych, współpracy lub powiązania z dowolnymi autorami, firmami lub (ewentualnie) instytucjami związanymi z artykułami. Redaktorzy powinni wymagać od wszystkich współtwórców ujawnienia odpowiednich sprzecznych interesów i opublikowania poprawek, jeśli sprzeczne zainteresowania zostaną ujawnione po publikacji. W razie potrzeby należy podjąć inne odpowiednie działania, takie jak opublikowanie wycofania lub wyrażenie zaniepokojenia.

Zaangażowanie i współpraca: Redaktorzy powinni strzec integralności opublikowanego materiału, wydając w razie potrzeby poprawki i odwołania oraz ścigając podejrzane lub domniemane niewłaściwe postępowanie w badaniach i publikacji. Redaktorzy powinni również ścigać recenzenta i wykroczenia redakcyjne. Redaktor powinien podjąć rozsądne działania, gdy zostaną przedstawione skargi etyczne dotyczące przesłanego rękopisu lub opublikowanego artykułu.

Redaktorzy zachęcają wszystkich zainteresowanych do przesyłania uwag i opinii dotyczących opublikowanego materiału.

Członkowie redakcji, którzy są autorami i/lub współautorami artykułu naukowego zgłoszonego do publikacji, są wyłączeni z procesu jego wewnętrznej oraz zewnętrznej recenzji.

Redaktor zobowiązany jest do informowania redakcji i rady naukowej o wszelkich etycznych problemach z manuskryptem(brak zgody albo zastrzeżenia komisji etycznej dotyczące ochrony wizerunku, danych osobowych, praw pacjenta czy zwierząt). W takiej sytuacji redakcja zobowiązana jest do tego, aby poprosić autora o dostarczenie odpowiednich zaświadczeń i dokumentów. Gdy odpowiedź jest satysfakcjonująca możliwe jest kontynuowanie procesu wydawniczego, zaś w przypadku jej braku bądź jakichkolwiek zastrzeżeń – powinien zostać wstrzymany, a przypadek – zgłoszony do COPE lub osób odpowiedzialnych za nadzór nad badaniami w odpowiedniej instytucji wydającej na nie zgodę. Po upływnie 3–6 miesięcy i braku wyjaśnienia problemu należy zgłosić sprawę do innych władz (np. rejestru badań medycznych, komisji etycznej, rzecznik dyscyplinarny uczelni, w której autor jest afiliowany).

Zasady dotyczące recenzentów

Współpraca z zespołem redakcyjnym: Recenzenci uczestniczą w pracach zespołu redakcyjnego i mają wpływ na decyzje podejmowane przez redaktorów. Mogą także, w porozumieniu z autorami, wpływać na ostateczny kształt i doskonalenie publikowanych prac.

Zasada terminowości: Recenzenci zobowiązani są dostarczyć recenzje w ustalonym terminie. Jeżeli z jakichś względów (merytorycznych, braku czasu) nie są oni w stanie dotrzymać terminu bądź podjąć się recenzji, powinni niezwłocznie poinformować o tym fakcie zespół redakcyjny.

Zasada poufności: Wszystkie recenzowane prace mają charakter poufny, co oznacza, że ujawnianie ich osobom trzecim jest niedopuszczalne (za wyjątkiem osób do tego upoważnionych).

Zasada zachowania standardów obiektywności: Recenzje powinny mieć charakter obiektywny. Personalna krytyka autorów prac jest uważana za niestosowną. Wszystkie spostrzeżenia recenzenta powinny zostać odpowiednio uargumentowane.

Zasada rzetelności źródeł: Recenzenci, jeśli zachodzi taka potrzeba, powinni wskazać odpowiednie prace niezacytowane przez autora. Wskazane i zgłoszone redakcji powinny być także wszelkie istotne podobieństwa do innych prac.

Zasada przeciwdziałania konfliktom interesów u recenzentów: Recenzenci nie mogą wykorzystywać recenzowanych prac dla swoich osobistych potrzeb i korzyści. Nie powinni oni również oceniać tekstów, w przypadku których może występować konflikt interesów z autorem/autorami.

Recenzent zobowiązany jest do informowania redakcji o wszelkich etycznych problemach z manuskryptem (brak zgody albo zastrzeżenia komisji etycznej dotyczące ochrony wizerunku, danych osobowych, praw pacjenta czy zwierząt). W takiej sytuacji redakcja zobowiązana jest do tego, aby poprosić autora o dostarczenie odpowiednich zaświadczeń i dokumentów. Gdy odpowiedź jest satysfakcjonująca – możliwe jest kontunuowanie procesu recenzyjnego, zaś w przypadku jej braku bądź jakichkolwiek zastrzeżeń – powinien zostać wstrzymany. 

Zasady dotyczące wydawcy

Skargi i odwołania: Wydawca jest zobowiązany do zbierania i udostępniania redaktorom czasopisma wszelkich skarg i odwołań w stosunku do czasopisma, jego pracowników, redakcji i samego Wydawnictwa. Wydawca jest również zobowiązany do poinformowania COPE, gdy dojdzie do naruszenia etyki publikacyjnej oraz wszelkich innych przepisów obowiązujących w Wydawnictwie Uniwersytetu Łódzkiego.

Źródła:

https://publicationethics.org/guidance

https://publicationethics.org/core-practices

https://publicationethics.org/files/ethical-problem-in-submitted-manuscript-cope-flowchart.pdf

https://publicationethics.org/files/Full%20set%20of%20Polish%20flowcharts.pdf