Adam Brzechwa-Ajdukiewicz – ostatni dowódca 26 Dywizji Piechoty

Konrad A. Czernielewski

doi:10.18778/0208-6050.105.07

Autor

Konrad A. Czernielewski Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Dział Edukacji https://orcid.org/0000-0001-7072-4678

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.105.07

Słowa kluczowe:

Adam Brzechwa-Ajdukiewicz, 26 Dywizja Piechoty, Skierniewice, Sochaczew, Armia „Pomorze”, Armia „Poznań”

Abstrakt

Autor przedstawił postać pułkownika Adama Brzechwy-Ajdukiewicza oraz przebieg jego kariery wojskowej w latach 1914–1939. Adam Ajdukiewicz urodził się w 1894 r. w majątku Komorniki pod Krakowem. Studiował na Politechnice we Lwowie. Był członkiem niepodległościowych organizacji konspiracyjnych. W 1914 r. został żołnierzem Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego – był m.in. dowódcą kompanii karabinów maszynowych 4 pułku piechoty Legionów. Po kryzysie przysięgowym wcielony został do armii austro-węgierskiej. W listopadzie 1918 r. wstąpił do Wojska Polskiego – brał udział w obronie Lwowa. Ukończył Szkołę Sztabu Generalnego. W armii polskiej pełnił wiele ważnych stanowisk, a zwieńczeniem jego kariery wojskowej było stanowisko dowódcy 26 Dywizji Piechoty, które objął w marcu 1938 r. Autor opisał także krótko jej dzieje: historię jej sformowania, tradycje bojowe pułków i miejsca dyslokacji. W ostatniej części artykułu omówiono walki dywizji we wrześniu 1939 r., szczególną uwagę poświęcając bitwie nad Bzurą – największej bitwie 1939 r. Autor opisał działania gen. bryg. Adama Brzechwy-Ajdukiewicza oraz jego losy po 1939 r. Generał znalazł się w niewoli, był jeńcem oflagu VIIA w Murnau. Po jego wyzwoleniu przez wojska amerykańskie został oficerem w 7 Dywizji Piechoty, następnie zastępcą dowódcy Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie. Od 1947 r. służył w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Po demobilizacji zamieszkał w Londynie. Zmarł 6 czerwca 1954 r. Pochowany został na cmentarzu Kensal Green w Londynie.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], 10 pp, sygn. I.320.10.103.
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], 18 pp, sygn. I.320.18.30.
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], 26 DP, sygn. I.313.26.4.
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], 26 pal, sygn. I.322.26.37.
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], 37 pp, sygn. I.320.37.12.
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Akta Personalne A. Brzechwy-Ajdukiewicza, sygn. I.480.77.
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Departament Dowodzenia Ogólnego Ministerstwa Spraw Wojskowych, sygn. I.300.22.11.
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Kampania wrześniowa, sygn. II/3/29; II/5/9; II/11/26.
Google Scholar

Centralne Archiwum Wojskowe – Wojskowe Biuro Historyczne w Warszawie [CAW-WBH], Wyższa Szkoła Wojenna, sygn. I.340.1.229.
Google Scholar

Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce – Archiwum Józefa Piłsudskiego [IJPA], Referat Personalny Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych, sygn. 701/1/118; 701/1/119; 701/1/120.
Google Scholar

Dziennik biskupa polowego Wojska Polskiego Józefa Gawliny (1937–1939), oprac. W. Wysocki, [w:] Kapelani Wrześniowi. Służba duszpasterska w Wojsku Polskim w 1939 r. Dokumenty, relacje, opracowania, red. W. Wysocki, Warszawa 2001, s. 359–375.
Google Scholar

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych 1921.
Google Scholar

Kirchmayer J., Pamiętniki, Warszawa 1962.
Google Scholar

Kutrzeba T., Bitwa na Bzurą (9–22 września 1939 r.). Przyczynek do historii kampanii polsko-niemieckiej w obszarze Poznań-Warszawa we wrześniu 1939 r., Warszawa 1958.
Google Scholar

Lista oficerów dyplomowanych (stan z dn. 15.IV.1931 r.), Warszawa 1931.
Google Scholar

Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. I (Kampania wrześniowa 1939 r.), cz. 1 (Polityczne i wojskowe położenie Polski przed wojną), Londyn 1951.
Google Scholar

Rowecki S., Wspomnienia i notatki autobiograficzne (1906–1939), Warszawa 1988.
Google Scholar

Wojskowe Teki Archiwalne, t. II (Mobilizacja marcowa 1939. Dokumenty i relacje), Warszawa 2012.
Google Scholar

Bauer P., Polak B., Armia „Poznań” w wojnie obronnej 1939, Poznań 1982.
Google Scholar

Ciałowicz J., Polsko-francuski sojusz wojskowy 1921–1939, Warszawa 1970.
Google Scholar

Ciechanowski K., Armia „Pomorze” 1939, Warszawa 1983.
Google Scholar

Cieplewicz M., Przejście Wojska Polskiego w 1921 r. na stopę pokojową oraz jego kadry i budżet w pierwszej połowie lat dwudziestych, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1989, t. XXXI, s. 275–297.
Google Scholar

Cieplewicz M., Stawecki P., Wojskowość polska w latach 1921–1926, [w:] Zarys dziejów wojskowości polskiej w latach 1864–1939, red. P. Stawecki, Warszawa 1990, s. 393–498.
Google Scholar

Czernielewski K., Powstanie, organizacja i dyslokacja 26 Dywizji Piechoty, „Muzealny Rocznik Historyczny” 2013, t. II, s. 59–82.
Google Scholar

Czernielewski K., Zbrodnie popełnione przez NKWD na oficerach garnizonu łódzkiego Wojska Polskiego w 1940 r., [w:] Jeńcy wojenni z łódzkiego – ofiary zbrodni katyńskiej, red. J. Żelazko, P. Zawilski, Łódź 2011, s. 63–77.
Google Scholar

Czernielewski K., Jarno W., Garnizon łódzki Wojska Polskiego w latach 1918–1939, Toruń 2008.
Google Scholar

Dobrowolski P., Dywizjony artylerii konnej cz. 3, [w:] Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939, red. P. Rozdżestwieński, Warszawa 2013.
Google Scholar

Domański W.S., 26 Pułk Artylerii Lekkiej im. Króla Władysława IV, Pruszków 1997.
Google Scholar

Jarno W., Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918–1939, Łódź 2001.
Google Scholar

Jarno W., Skierniewicka 26 Dywizja Piechoty w latach 1921–1939. Organizacja, wyszkolenie i życie codzienne, „Mars” 2001, t. X, s. 80–112.
Google Scholar

Jurga T., Obrona Polski 1939, Warszawa 1990.
Google Scholar

Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, Warszawa 2000.
Google Scholar

Kozłowski W., Tragedia generała Stanisława Kozickiego – marzec 1938 roku, „Mars” 2005, t. XVIII, s. 59–81.
Google Scholar

Krawczyk E., Demobilizacja i pokojowa organizacja Wojska Polskiego w latach 1920–1921, Warszawa 1971.
Google Scholar

Kryska-Karski T., Żurakowski S., Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991.
Google Scholar

Kukuła P.A., Piechurzy kutnowskiego pułku, Łódź 1977.
Google Scholar

Kukułka J., Francja a Polska po traktacie wersalskim (1919–1922), Warszawa 1970.
Google Scholar

Kuprianis A., Łódzka 4 Grupa Artylerii w latach 1929–1939, Łódź 2010.
Google Scholar

Leżeński C., Kukawski L., O kawalerii polskiej XX wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków 1991.
Google Scholar

Mastalski L., 7 Dywizja Piechoty w latach 1918–1939, Częstochowa 2012.
Google Scholar

Piwowarski E., Przebieg i wyniki częściowej mobilizacji alarmowej z marca 1939 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1995, R. XL, nr 1–2, s. 95–129.
Google Scholar

Rezmer W., Armia „Poznań” 1939, Warszawa 1992.
Google Scholar

Rybka R., Stepan K., Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939, Kraków 2006.
Google Scholar

Saramonowicz J., Życie społeczno-polityczne Kutna w latach 1918–1939, [w:] Kutno poprzez wieki, red. J. Szymczak, t. I (Do 1939 roku), Kutno–Łódź 2011, s. 509–542.
Google Scholar

Smoliński A., Jazda Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 12 X 1918 r. do 25 IV 1920 r., Toruń 2000.
Google Scholar

Solarz J., Doktryny militarne XX wieku, Kraków 2009.
Google Scholar

Stawecki P., Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław 1997.
Google Scholar

Stawecki P., Polityka wojskowa Polski 1921–1926, Warszawa 1981.
Google Scholar

Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1994.
Google Scholar

Walczak E., 37 Pułk Piechoty, Pruszków 1991.
Google Scholar

Włodarczyk E., Z dziejów 26 Dywizji Piechoty w Skierniewicach, [b.m. i d.w.].
Google Scholar

Wojkowski M., Major Wilhelm Jan Fedorko – nieznany bohater, „Kutnowskie Zeszyty Regionalne” 2011, R. XV, s. 277–298.
Google Scholar

Wysocki W., 10 Pułk Piechoty 1918–1939, Warszawa 1997.
Google Scholar