Komendantka Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego I Brygady Legionów. Aleksandra Szczerbińska i towarzyszki broni

Marta Sikorska-Kowalska

doi:10.18778/0208-6050.104.07

Autor

Marta Sikorska-Kowalska Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Polski XIX wieku https://orcid.org/0000-0001-6393-3391

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.104.07

Słowa kluczowe:

historia kobiet, I wojna światowa, biografia

Abstrakt

Artykuł omawia powstanie i działalność Żeńskiego Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego, na czele którego stała Aleksandra Szczerbińska. Po wycofaniu się z Kielc Oddziałów I Brygady 30 października 1914 r. Aleksandra Szczerbińska „Ola” objęła komendę nad oddziałem kobiecym z rąk Kazimierza Sawickiego. Dowodzony przez nią Żeński Oddział Wywiadowczy jako część Oddziału Wywiadowczego podlegał najpierw I Pułkowi Piechoty Legionów, a następnie I Brygadzie. W oddziale tym służyło 46 kobiet. Były to członkinie Związku i Drużyn Strzeleckich, które miały kilkuletnie wykształcenie wojskowe. W oddziale kuriersko-wywiadowczym służbę pełniły również kobiety należące do politycznych organizacji niepodległościowych. Postawa, odwaga, determinacja wywiadowczyń z Żeńskiego Oddziału Kuriersko-Wywiadowczego wielokrotnie znajdowała uznanie w opiniach Józefa Piłsudskiego.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie [dalej: IJPL], Wanda Pełczyńska, sygn. 202/20.
Google Scholar

Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie [dalej: IJPL], Z. Zawiszanka, W pogoni za swoim pułkiem, Legiony, sygn. 22/9.
Google Scholar

Aldona, Wywiad w Karpackiej Brygadzie, [w:] Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910–1915, red. A. Piłsudska, M. Rychterówna, W. Pełczyńska, M. Dąbrowska, Warszawa 1927, s. 125–131.
Google Scholar

Bagiński H., Utworzenie organizacji skautowej w Sokole, [w:] Zarzewie 1909–1920. Wspomnienia i materiały, red. A. Garlicka, Warszawa 1973, s. 13–25.
Google Scholar

Benedekówna J., Za Bug, [w:] Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910–1915, red. A. Piłsudska, M. Rychterówna, W. Pełczyńska, M. Dąbrowska, Warszawa 1927, s. 102–104.
Google Scholar

Fleszarowa R., Oddział Żeński Lwowskiego Związku Strzeleckiego w czasie mobilizacji, [w:] Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910–1915, red. A. Piłsudska, M. Rychterówna, W. Pełczyńska, M. Dąbrowska, Warszawa 1927, s. 46–50.
Google Scholar

Piłsudska A., Oddział żeński „Strzelca” w sierpniu 1914 r., [w:] W czterdziestolecie wymarszu Legionów. Zbiór wspomnień, Londyn 1954, s. 6–12.
Google Scholar

Piłsudska A., Przedmowa, [w:] Z. Zawiszanka, Przez fronty. Pamiętnik wywiadowczyni 1 pułku piechoty Legionów z 1914 roku. Na podstawie notatek spisanych w lutym–marcu 1915 r., Warszawa 1928, s. 4–6.
Google Scholar

Piłsudska A., Wspomnienia, Łomianki 2004.
Google Scholar

Piłsudski J., Moje pierwsze boje, Łódź 1988.
Google Scholar

Piłsudski J., Pisma zbiorowe, t. VI, Warszawa 1937.
Google Scholar

Rychterówna M., Listopad w Zagórzu, [w:] Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910–1915, red. A. Piłsudska, M. Rychterówna, W. Pełczyńska, M. Dąbrowska, Warszawa 1927, s. 95–101.
Google Scholar

Rychterówna M., Z dala od frontu, [w:] Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910–1915, red. A. Piłsudska, M. Rychterówna, W. Pełczyńska, M. Dąbrowska, Warszawa 1927, s. 193–197.
Google Scholar

Starzyński R., Cztery lata wojny w służbie Komendanta. Przeżycia wojenne, Warszawa 1937.
Google Scholar

Szczerbińska A., Oddział Wywiadowczy I Brygady, [w:] Wierna służba. Wspomnienia uczestniczek walk o niepodległość 1910–1915, red. A. Piłsudska, M. Rychterówna, W. Pełczyńska, M. Dąbrowska, Warszawa 1927, s. 81–84.
Google Scholar

Zawiszanka Z., Poprzez fronty. Pamiętnik wywiadowczyni 1 pułku piechoty Legionów z 1914 roku. Na podstawie notatek spisanych w lutym–marcu 1915 r., Warszawa 1928.
Google Scholar

Chwalba A., Samobójstwo Europy. Wielka wojna 1914–1918, Kraków 2014.
Google Scholar

Cieślikowa A., Udział Polek w pierwszej wojnie światowej, [w:] Kobiety w konspiracji pierwszej i drugiej wojny światowej. Materiały z sesji popularnonaukowej w Krakowie w dniu 18 maja 2005 roku, red. K. Minczykowska, J. Sziling, Toruń 2006, s. 15–20.
Google Scholar

Dufrat J., Kobiety w kręgu lewicy niepodległościowej. Od Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego do Ochotniczej Legii Kobiet (1908–1918/1919), Toruń 2001.
Google Scholar

Gaul J., Na tajnym froncie. Działalność wywiadowczo informacyjna obozu niepodległościowego w latach 1914–1918, Warszawa 2001.
Google Scholar

Grzywacz M., Okupnik M., Wstęp, [w:] Kobiety i/a doświadczenie wojny 1914–1945 i później, red. M. Grzywacz, M. Okupnik, Poznań 2015, s. 8–13.
Google Scholar

Halny R., Aleksandra Piłsudska komendantka wywiadu kobiecego, Warszawa [b.r.].
Google Scholar

Marcinkiewicz-Gołaś A., Ochotnicza Legia Kobiet (1918–1922), Warszawa 2006.
Google Scholar

Piłsudska A., Udział kobiet w walkach o niepodległość, „Niepodległość” [Londyn] 1955, t. V, s. 169–188.
Google Scholar

Strug A., Wiekopomny dzień 6 sierpnia 1914, Warszawa 1926.
Google Scholar

Świętek R., Lodowa ściana. Sekrety polityki Józefa Piłsudskiego 1904–1918, Kraków 1998.
Google Scholar

Wójcik Z., Z listów Józefa Piłsudskiego do Aleksandry Szczerbińskiej, „Tygodnik Powszechny” 1988, nr 46, s. 4–5.
Google Scholar

Wrzosek M., Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej, Warszawa 1990.
Google Scholar

Tokarz W., Wstęp, [w:] Legiony na polu walki. Działania pierwszego pułku legionów na lewym brzegu Wisły w sierpniu i wrześniu 1914 roku. Relacje uczestników, Warszawa 1916, s. 5–14.
Google Scholar