Historia i rozwój przestrzenny osadnictwa żydowskiego (XVII–XIX wiek) w Piotrkowie Trybunalskim na podstawie wybranych materiałów źródłowych
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.106.04Słowa kluczowe:
Piotrków Trybunalski, dzielnica żydowska, historia polskich ŻydówAbstrakt
W tekście został przedstawiony zarys historyczny i przestrzenny rozwój rewiru zamieszkałego przez starozakonnych, potocznie zwanego Żydowskim Miastem Piotrkowem. Z racji pełnionej przez Piotrków Trybunalski ważnej funkcji, najpierw jako miasta królewskiego, a następnie gubernialnego, bazą źródłową do napisania artykułu stały się wybrane relacje mieszkańców miasta i odwiedzających je prominentnych gości, a także fragmenty dokumentów urzędowych. Obraz dzielnicy, jaki wyłania się z dostępnych tekstów, znacząco nie odbiega od rozwoju podobnych obszarów w tych polskich miastach, które otrzymały privilegium de non tolerandis Judaeis.
Pobrania
Bibliografia
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych 1795–1868 [KRSW], Miasto Piotrków województwo kaliskie, sygn. 01444.
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Komisja Rządowa Spraw Wewnętrznych 1795–1868 [KRSW], Wsparcie pogorzelców m. Piotrkowa w gub. Warszawskiej 1865, sygn. 7634.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi [APŁ], Rząd Gubernialny Piotrkowski [RGP]. Anteriora, Akta w przedmiocie pogorzeli miasta Piotrkowa Trybunalskiego 1865–1866, sygn. 952.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi [APŁ], Rząd Gubernialny Piotrkowski [RGP]. Anteriora, Akta w przedmiocie regulacji i pomiaru miasta Piotrkowa Trybunalskiego 1823–1828, sygn. 972.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim [APPT], Akta miasta Piotrkowa [AmP], cz. 1, Akta przyłączenia Wielkiej Wsi i Jurydyki oraz różnych rozporządzeń 1816–1833, sygn. 9 a.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim [APPT], Akta miasta Piotrkowa [AmP], cz. 1, Raport prezesa Woj. Kaliskiego za lata 1824–25, sygn. 1.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim [APPT], Akta miasta Piotrkowa [AmP], cz. 1, Magistrat miasta Piotrkowa. Akta komitetu utworzonego nad pogorzelcami w mieście Piotrkowie, 1865 r., sygn. 7.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Piotrkowie Trybunalskim [APPT], Akta Miasta Piotrkowa [AmP], cz. 2, Spuścizna Michała Rawity-Witanowskiego, Piotrków Trybunalski – jego przeszłość, pamiątki i stan obecny. Przedmieścia i jurydyka, 1931, sygn. 4.
Google Scholar
Pufendorf S., Siedem ksiąg o czynach Karola Gustawa króla Szwecji, przekł., oprac. i wstęp W. Krawczuk, Warszawa 2013.
Google Scholar
„Kłosy” 1864.
Google Scholar
„Opiekun Domowy: pismo tygodniowe obrazkowe, poświęcone rodzinom polskim” 1869.
Google Scholar
Andrzejewski J., Kempa A., Piotrków Trybunalski w starych księgach, Piotrków Trybunalski 1994.
Google Scholar
Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym, t. I, Warszawa 1885.
Google Scholar
Bałaban M., Dzielnica żydowska we Lwowie, Lwów 1909.
Google Scholar
Baranowski J., Jaworowski H., Historia i rozwój przestrzenny synagogi w Piotrkowie Trybunalskim, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1966, nr 57, s. 121–133.
Google Scholar
Baranowski K., Zabudowa, [w:] Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989, s. 224–238.
Google Scholar
Chabowska K., Romanowska-Zadrożna M., Jeden z najlepszych obrazów Gersona powraca do Warszawy, „Cenne, Bezcenne, Utracone” 2010, nr 3, s. 7–11.
Google Scholar
Feinkind M., Dzieje Żydów w Piotrkowie i okolicy od czasów najdawniejszych do chwili obecnej, Piotrków Trybunalski 1930.
Google Scholar
Flatt O., Opis Piotrkowa Trybunalskiego pod względem historycznym i statystycznym, Warszawa 1850.
Google Scholar
Fuks M., Hoffman Z., Horn M., Tomaszewski J., Żydzi Polscy. Dzieje i kultura, Warszawa 1982.
Google Scholar
Glinkowski W., Układ przestrzenny, obwarowania i zabudowa miasta w XVI–XVIII w., [w:] Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989, s. 43–72.
Google Scholar
Głowacki K., Kościół św. Jakuba w Piotrkowie Trybunalskim, Piotrków Trybunalski 1980.
Google Scholar
Głowacki K., Urbanistyka Piotrkowa Trybunalskiego, t. I, Piotrków–Kielce 1984.
Google Scholar
Goldberg-Mulkiewicz O., Stara i nowa ojczyzna. Ślady kultury Żydów polskich, Łódź 2003.
Google Scholar
Jezierski F.S., Niektóre wyrazy porządkiem abecadła zebrane i stosownymi do rzeczy uwagami objaśnione, Warszawa 1821.
Google Scholar
Kalinowski W., Rozwój przestrzenny Piotrkowa Trybunalskiego w pierwszej połowie XIX w., [w:] 750 lat Piotrkowa Trybunalskiego. Materiały na sesję naukową, red. R. Rosin, Piotrków Trybunalski 1967, s. 185–194.
Google Scholar
Kisson-Jaszczyński J., Piotrcoviana opowieści cotygodniowe, Piotrków Trybunalski 2008.
Google Scholar
Korzon T., Wewnętrzne dzieje Polski za Stanisława Augusta (1764–1794), t. II, Kraków–Warszawa 1897.
Google Scholar
Koter M., Układ przestrzenny, [w:] Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989, s. 207–223.
Google Scholar
Krasiński H.J., Przewodnik dla podróżujących w Polsce, Warszawa 1821.
Google Scholar
Nowakowski T., Piotrków Trybunalski i okolice, Warszawa 1972.
Google Scholar
Piechotkowie M. i K., Krajobraz z menorą. Żydzi w miastach i miasteczkach dawnej Rzeczypospolitej, Wrocław 2008.
Google Scholar
Plenkiewicz R., Opis miasta Petrokowa zwanego niegdyś Piotrkowem, Piotrków Trybunalski 1871 (reprint: Piotrków Trybunalski 1994).
Google Scholar
Rzeczniowski L., Kilka słów o Piotrkowie, „Tygodnik Ilustrowany” 1877, nr 67, s. 211–215.
Google Scholar
Rzędowska A., Piotrków nie tylko Trybunalski, Warszawa 2006.
Google Scholar
Rzędowska A., Hałaczkiewicz B., Historia piotrkowskich Żydów (do 1939 roku), Piotrków Trybunalski 2008.
Google Scholar
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, red. B. Chlebowski, W. Walewski, t. VIII, Warszawa 1887.
Google Scholar
Szereszewska H., Józef i Hana, Warszawa 1998.
Google Scholar
Żbikowski A., Żydzi. Historia, kultura i obyczaje polskich Żydów, Warszawa 1997.
Google Scholar
Żerek-Kleszcz H., Klęski elementarne w dziejach miasta w XVI–XVIII w., [w:] Dzieje Piotrkowa Trybunalskiego, red. B. Baranowski, Łódź 1989, s. 159–163.
Google Scholar
www.dawnypiotrkow.pl/picture.php?/12400/category/zamek (dostęp: 3 III 2019).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
