„To end all wars” – czy o to walczyli Amerykanie w Great War i co z tego wynikło?

Abstrakt

Prezydent Woodrow Wilson, przemawiając w Kongresie 2 kwietnia 1917 r., przedstawił wniosek o wypowiedzenie wojny Niemcom. Odwołał się do ideałów, na których została zbudowana republika, a więc demokracji, wolności i prawa każdego człowieka do szczęścia. Podkreślał wzniosłe i szlachetne (a nie egoistyczne) motywy decyzji, by uchronić cywilizację/świat przed militaryzmem, autokracją, niesprawiedliwością etc. Udział Amerykanów w działaniach wojennych w Europie potraktowano jako rodzaj krucjaty w obronie wolności i prawa małych narodów do samostanowienia oraz budowy sprawiedliwego, pokojowego świata.

Moralistyka prezydenta (m.in. „świat musi być bezpieczny dla demokracji”, „wojna kończąca wojny po wsze czasy”) okazała się użytecznym i skutecznym sposobem, by uzyskać masowe i wszechstronne poparcie wysiłku wojennego przez Amerykanów. Bezprecedensowym działaniom rządowym związanym z prowadzeniem wojny towarzyszyła przyśpieszona amerykanizacja wieloetnicznego społeczeństwa. Wszystkie grupy narodowe i etniczne, Afroamerykanie, Indianie oraz po raz pierwszy na taką skalę kobiety – na fali patriotycznego uniesienia – udzieliły poparcia poczynaniom wojennym administracji. W ramach szerokiej akcji informacyjno-propagandowej rekrutacją do armii objęto ponad 4 mln żołnierzy, z których ponad 2 mln wysłano do Europy. Ich zaangażowanie, zwłaszcza jesienią 1918 r., pomogło zakończyć działania wojenne i doprowadzić 11 listopada 1918 r. do rozejmu.

Wilson przeświadczony o swojej szczególnej misji i roli w budowie powojennego ładu przybył do Europy, by osobiście uczestniczyć w obradach konferencji paryskiej. Był u szczytu swojej popularności, witany tam entuzjastycznie jako wizjoner, apostoł pokoju i misjonarz sprawiedliwych rozwiązań. Ale decyzje podjęte z jego udziałem na konferencji paryskiej i idea Ligi Narodów nie znalazły aprobaty Amerykanów, a Senat ostatecznie odrzucił ratyfikację traktatu wersalskiego.