Postać kobiety-winowajczyni w świetle księgi sądowej gnieźnieńskich wikariuszy generalnych Sędka z Czechla i Jana z Brzóstkowa (1449–1453, 1455)

Tomasz Rombek

doi:10.18778/0208-6050.116.02

Autor

Tomasz Rombek https://orcid.org/0000-0003-1798-2242

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.116.02

Słowa kluczowe:

kobieta, winowajczyni, średniowieczna księga sądowa gnieźnieńska, Sędek z Czechla, Jan z Brzóstkowa

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie wizerunku kobiety jako sprawczyni czynu zabronionego. Podstawą analizy jest opublikowana księga sądowa dwóch wikariuszy generalnych archidiecezji gnieźnieńskiej Sędka z Czechla i Jana z Brzóstkowa z lat 1449–1453 oraz1455 r. Na jej kartach przedstawiono ponad 500 różnego rodzaju spraw, które podlegały decyzji wikariusza. Wśród nich 78 dotyczyło kobiet jako winnych popełnienia takich czynów, jak utrzymywanie relacji intymnych z duchownym, cudzołóstwo, herezja, uprawianie czarów, przemoc fizyczna wobec męża lub innych osób, świętokradztwo czy dzieciobójstwo.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Tomasz Rombek

Dr Tomasz Rombek – mediewista, absolwent Międzywydziałowych Indywidulanych Studiów Humanistycznych (MISH) przy Uniwersytecie Śląskim. W ramach MISH ukończył historię (2006) i nauki polityczne (2007), doktorat z historii obronił na Uniwersytecie Śląskim w 2014 r.
Zainteresowania naukowe: dwór i otoczenie polskich monarchiń późnego średniowiecza, ich działalność polityczna i pozapolityczna.

Bibliografia

Kozak A., Księga sądowa gnieźnieńskich wikariuszy generalnych Sędka z Czechla i Jana Brzóstkowa (1449–1453, 1455). Studium źródłoznawcze i edycja krytyczna, Poznań 2023. https://doi.org/10.56091/AKFJ
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.56091/AKFJ

Biniaś-Szkopek M., Analiza małżeńskich sporów sądowych zanotowanych w najstarszej księdze poznańskiego konsystorza, [w:] Stilo et animo. Prace historyczne ofiarowane prof. Tomaszowi Jasińskiemu w 65. rocznicę urodzin, red. M. Dorna, M. Matla, M. Sosnowski, E. Syska, Poznań 2016, s. 257–270.
Google Scholar

Biniaś-Szkopek M., Kobiety, mężczyźni i małżeństwo w najstarszych księgach konsystorskich poznańskich, [w:] Kobieta i mężczyzna. Jedna przestrzeń – dwa światy, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, Kraków 2015, s. 27–36.
Google Scholar

Biniaś-Szkopek M., Małżeńska przeszkoda impotencji i oziębłości płciowej w świetle akt poznańskiego konsystorza z XV wieku, „Kwartalnik Historyczny” 2019, t. CXXVI, z. 2, s. 253–281. https://doi.org/10.12775/KH.2019.126.2.02
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/KH.2019.126.2.02

Biniaś-Szkopek M., Małżonkowie przed sądem biskupiego oficjała poznańskiego w pierwszej ćwierci XV wieku, Poznań 2018.
Google Scholar

Biniaś-Szkopek M., Oficjalat wobec konfliktów małżeńskich w okresie sporu o sukcesję diecezjipoznańskiej (1426–1428), „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego nowej serii”2022, t. XXI(XXXII), s. 11–24.
Google Scholar

Biniaś-Szkopek M., Proles illegitima? Postępowanie wobec dzieci w praktyce sądu poznańskiego oficjała biskupiego w średniowieczu, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2021, t. XIII(XVII), s. 182–219. https://doi.org/10.31261/SPiP.2021.17.09
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/SPiP.2021.17.09

Biniaś-Szkopek M., „Pulcre et leviter”? O przemocy wobec żon i o próbach jej ograniczania w kościelnych źródłach sądowych XV w., „Przegląd Historyczny” 2020, t. CXI, z. 3, s. 485–514. https://doi.org/10.36693/202003p.485-514
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.36693/202003p.485-514

Biniaś-Szkopek M., Zhańbione kobiety i utracone dziewictwo przed sądem poznańskiego oficjała u progu XV wieku, [w:] Kultura dziewictwa, red. A. Gajewska, M. Michalska, Poznań 2020, s. 165–177.
Google Scholar

Bracha K., Difficult Unions: Marital Cases Before the Consistorial Court of Poznań at the Beginning of the Fifteenth Century, „Kwartalnik Historyczny” 2021, t. CXXVIII, z. 5, s. 199–221. https://doi.org/10.12775/KH.2021.128.SI.1.07
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/KH.2021.128.SI.1.07

Brzeziński W., Historii małżeńskich kilka z piętnastowiecznych wielkopolskich kościelnych akt sądowych, [w:] Domus et Familia. Ideały i realia życia rodzinnego, red. I. Błaszczyk, J. Jundziłł, Bydgoszcz 2000, s. 85–92.
Google Scholar

Czyżak M., „Christi nomine invocato pro tribunali sedentes et ipsum solum pre oculis habentes”. Sprawy duchownych gnieźnieńskich o życie w konkubinacie w świetle księgi wikariusza generalnego gnieźnieńskiego Sędziwoja z Czechla (1449–1453), [w:] Ecclesia, regnum, fontes. Studia z dziejów średniowiecza. Prace ofiarowane Profesor Marii Koczerskiej, red. R. Michałowski et al., Warszawa 2014, s. 128–137.
Google Scholar

Czyżak M., Kapituła katedralna gnieźnieńska w świetle metryki z lat 1408–1448, Poznań 2003.
Google Scholar

Delimata M., „Mulieres suspectae” – przypadki niewiernych żon w aktach sądów kościelnych, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 2008, t. CLXXVII, s. 287–292.
Google Scholar

Delimata M., Wiarołomni mężowie przed polskimi sądami kościelnymi, „Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce” 2005, t. CIV, s. 247–258. https://doi.org/10.52204/np.2005.104.247-258
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.52204/np.2005.104.247-258

Flaga J., Sprawy i ludzie sądzeni w konsystorzu lubelskim w latach 1452–1466, [w:] Historia et ius. Księga pamiątkowa ku czci księdza profesora Henryka Karbownika, red. A. Dębiński, G. Górki, Lublin 1998, s. 43–52.
Google Scholar

Gąsiorowski A., Skierska I., Średniowieczni oficjałowie gnieźnieńscy, „Roczniki Historyczne” 1995, t. LXI, s. 37–86.
Google Scholar

Hemperek P., Sprawy małżeńskie w oficjalacie okręgowym w Lublinie w XV w., „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 1970, t. XVII, z. 5, s. 27–44.
Google Scholar

Kardyś P., Mieszkańcy Wiślicy w księgach oficjalatu wiślickiego końca XV – pierwszej połowy XVI w., „Przegląd Historyczny” 2002, t. XCIII, nr 2, s. 197–210.
Google Scholar

Kołacz-Chmiel M., „Mulier honesta et laboriosa”. Kobieta w rodzinie chłopskiej późnośredniowiecznej Małopolski, Lublin 2018.
Google Scholar

Kołacz-Chmiel M., Nieletni pochodzenia chłopskiego w praktyce sądów kościelnych w późnośredniowiecznej Małopolsce, [w:] Dzieciństwo i starość w ujęciu historyków, red. A. Obara-Pawłowska, M. Kołacz-Chmiel, Lublin 2016, s. 207–226.
Google Scholar

Kołacz-Chmiel M., W konflikcie z prawem i obyczajem. Przestępczość kobiet chłopskich w świetle późnośredniowiecznych i wczesnonowożytnych źródeł sądowych z obszaru Małopolski, „Średniowiecze Polskie i Powszechne” 2019, t. XI(XV), s. 146–182. https://doi.org/10.31261/SPiP.2019.15.07
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/SPiP.2019.15.07

Kowalczyk M., Jakub Parkosz z Żórawicy. Przyczynek do życiorysu, [w:] Cracovia, Polonia, Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, red. W. Bukowski [et al.], Kraków 1995, s. 81–92.
Google Scholar

Kozak A., Kilka scen z życia późnośredniowiecznego miasta. Pleszewianie przed sądem konsystorskim kaliskim w latach 1480–1486, „Rocznik Pleszewski” 2014, s. 234–255.
Google Scholar

Kozak A., Łukaszewski J., Osieczna i jej mieszkańcy w świetle najstarszych ksiąg konsystorza poznańskiego (1404–1425), „Rocznik Leszczyński” 2015, t. XV, s. 53–67.
Google Scholar

Książkiewicz A., Sprawy małżeńskie w konsystorzu lwowskim w późnym średniowieczu, „Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce” 2008, t. CIX, s. 287–302. https://doi.org/10.52204/np.2008.109.287-302
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.52204/np.2008.109.287-302

Rutkowska G., Itinerarium króla Kazimierza Jagiellończyka 1440–1492, Warszawa 2014.
Google Scholar

Skierska I., Źródła do badania praktyk religijnych w średniowiecznej Polsce: akta sądów kościelnych i kapituł, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2007, t. LXXXVII,s. 175–195. https://doi.org/10.31743/abmk.10099
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31743/abmk.10099

Szelińska W., Mikołaj z Kalisza (zm. ok. 1472), [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXI, Wrocław 1976, s. 112–113.
Google Scholar

Szymczakowa A., Obrazki z życia małżeńskiego (i nie tylko) w Polsce centralnej w średniowieczu, [w:] Rycerze, wędrowcy, kacerze. Studia z historii średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy Środkowej, red. B. Wojciechowska, W. Kowalski, Kielce 2013, s. 347–355.
Google Scholar

Szymczakowa A., Panny, mężatki i wdowy przed sądami ziemskimi i grodzkimi w Sieradzkiem w XV wieku, „Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego” 2002, t. VII, s. 81–99. https://doi.org/10.18778/7171-529-3.06
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7171-529-3.06

Trawka R., Skarb i dziewczyna. O fortunie kasztelana halickiego Mikołaja Gołogórskiego i jego córki Elżbiety, „Przegląd Historyczny” 2022, t. CXIII, z. 3, s. 391–433. https://doi.org/10.36693/202203p.391-434
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.36693/202203p.391-434

Wojciechowska B., Divortium – późnośredniowieczne przypadki z konsystorza gnieźnieńskiego, [w:] Ecclesia, regnum, fontes. Studia z dziejów średniowiecza. Prace ofiarowane Profesor Marii Koczerskiej, red. R. Michałowski et al., Warszawa 2014, s. 567–573.
Google Scholar

Wojciechowska B., Księgi konsystorza gnieźnieńskiego i praskiego. Kategorie spraw i formularz. (Przyczynek do sądownictwa kościelnego w Polsce i Czechach późnego średniowiecza), [w:] Piśmiennictwo Czech i Polski w średniowieczu i we wczesnej epoce nowożytnej, red. A. Barciak, W. Iwańczak, Katowice 2006, s. 191–206.
Google Scholar