„Bojownicy wolności” i „poszukiwacze przygód” – Niemcy w hiszpańskiej wojnie domowej (1936–1939)
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.97.08Słowa kluczowe:
Niemcy w hiszpańskiej wojnie domowej, Legion Condor, niemieccy emigranci antynazistowscyAbstrakt
Artykuł prezentuje genezę, formy i implikacje zaangażowania osób narodowości niemieckiej w wojnę domową Hiszpanii. Wspomniane zagadnienie ukazane zostało przez pryzmat aktywności dwóch grup Niemców – sympatyków generała Franco (Legion Condor, korespondenci z Rzeszy) oraz zwolenników rządu Frontu Ludowego (antynazistowscy emigranci z Niemiec). Działalność każdej z tych grup została przeanalizowana pod kątem następujących kwestii badawczych: motywy udziału w hiszpańskiej wojnie domowej, formy i specyfika zaangażowania (ochotnicy), charakter relacji ze zwykłymi mieszkańcami Hiszpanii oraz reprezentantami władzy (w przypadku nazistów – z nacjonalistami, w przypadku antynazistów – z republikanami). W końcowej części artykułu przedstawiono bilans niemieckiego zaangażowania w hiszpańską wojnę domową oraz losy niemieckich uczestników konfliktu po jej zakończeniu.
Pobrania
Bibliografia
Beumelburg W., Kampf fum Spanien. Die Geschichte der Legion Condor, wyd. 2, Oldenburg–Berlin 1940.
Google Scholar
Bredel W., Spanienkrieg, Berlin (O)–Weimar 1977.
Google Scholar
Brigada International ist unserer Ehrenname. Erlebnisse ehemaliger deutscher Spanienkӓmpfer, hrsg H. Maasen, Bd. I–II, Frankfurt am Main 1976.
Google Scholar
Fischer W., Kurze Geschichten aus meinem langen Leben, Mannheim 1986.
Google Scholar
Führing H., Wir funken für Franco. Einer von der Legion Condor erzӓhlt, Gütersloh 1939.
Google Scholar
Galland A., Die Ersten und die Letzten. Die Jagdflieger im Zweiten Weltkrieg, München 1953.
Google Scholar
Hoyos M. von, Pedros y Pablos. Fliegen – Erleben – Kӓmpfen in Spanien, München 1939.
Google Scholar
Kantorowicz A., Deutsches Tagebuch, Bd. I, Berlin (W) 1978.
Google Scholar
Kantorowicz A., Notatnik hiszpański, Warszawa 1951.
Google Scholar
Koestler A., Płomień i lód. Przygody mojego życia, Warszawa 2009.
Google Scholar
Mann K., Das Wunder von Madrid, Aufsӓtze, Reden, Kritiken, hrsg. U. Naumann, Töteberg, Reinbek bei Hamburg 1993.
Google Scholar
Lent A., Wir kӓmpften für Spanien. Erlebnisse eines deutschen Freiwilligen im spanischen Bürgerkrieg, Oldenburg (et al.) 1939.
Google Scholar
Pruszyński K., W czerwonej Hiszpanii, Warszawa 1997.
Google Scholar
Puntschart A., Die Heimat ist weit. Erlebnisse im spanischen Bürgerkrieg, im Konzentrationslager, auf der Flucht, hrsg. O. Burger, Weingarten 1983.
Google Scholar
Regler G., Das Ohr des Malchus. Eine Lebensgeschichte, Köln–Berlin 1958.
Google Scholar
Renn L., Wojna hiszpańska, Warszawa 1958.
Google Scholar
Sperber M., Bis mir Scherben auf die Augen legt, Frankfurt am Main 1994.
Google Scholar
Stackleberg K.G. von, Legion Condor. Deutsche Freiwillige in Spanien, Berlin 1939.
Google Scholar
Trautloft H., Als Jagdflieger in Spanien. Aus dem Tagebuch eines deutschen Legionӓrs, Berlin 1939.
Google Scholar
Benson F.R., Writers in Arms. The literary Impact of the Spanish Civil War, London 1968.
Google Scholar
Betz W., Exil und Engagement. Deutsche Schriftsteller in Frankreich der dreißiger Jahre, München 1986.
Google Scholar
Bolloten B., The Spanish Civil War. Revolution and Contrrevolution, New York 1991.
Google Scholar
Braatz K., Werner Mölders. Die Biographie, Moosburg 2008.
Google Scholar
Carr E.H., The Komintern and the Spanish Civil War, London 1984.
Google Scholar
Cattell D., Soviet Diplomacy and the Spanish Civil War, Berkeley 1957.
Google Scholar
Gorkin J., Stalins langer Arm, Die Vernichtung der freiheitlichen Linken im spanischen Bürgerkrieg, Köln 1980.
Google Scholar
Hommel K., Die Internationalen Brigaden im spanischen Bürgerkrieg 1936–1939, Regensburg 1990.
Google Scholar
Jedynakiewicz K., Intelektualista a polityka. Działalność emigracyjna Klausa Manna (1933–1949), Łódź 2002.
Google Scholar
Jedynakiewicz-Mróz K., Zawsze pod prąd. Życie Eryki Mann (1905–1969), Warszawa 2013.
Google Scholar
Kohlhaas E., „Die Flamme des Weltbrandes an ihrem Ursprung austreten:. Der kommunistische deutsche Freiheitssender 29`8, „Exilforschung” 1990, Bd. VIII.
Google Scholar
Mühlen P. von zur, Sӓuberungen und deutsche Spanienkӓmpfer, „Exilforschung” 1983, Bd. I.
Google Scholar
Mühlen P. von zur, Spanien war Ihre Hoffnung. Die deutsche Linke im spanischen Bürgerkrieg 1936 bis 1939, Berlin–Bonn 1985.
Google Scholar
Nowakowski T., Skotnicki M., Legion Condor. Hiszpańska wojna Hitlera, Warszawa 2011.
Google Scholar
Richardson R.D., Comintern Army. The International Brigades and the Spanish Civil War, Lexington 1982.
Google Scholar
Schüller-Springorum Stefanie, Krieg und Fliegen. Die Legion Condor im spanischen Bürgerkrieg, Paderborn 2010.
Google Scholar
Thomas H., The Spanish Civil War, London 1961.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
