Biskupi w obradach sejmu grodzieńskiego 1793 roku

Abstrakt

Na sejmie grodzieńskim pojawiła się wyjątkowo skąpa liczba senatorów, wśród których znalazło się tylko trzech biskupów: Józef Kossakowski, Ignacy Massalski i Wojciech Skarszewski. Ich udział w obradach był niezbędny dla zapewnienia względnej legalności sejmu rozbiorowego w Grodnie, ponieważ musieli reprezentować episkopat z Wielkopolski, Małopolski i Litwy.

Musieli też uczestniczyć w pracach deputacji sejmowych, którym najczęściej przewodniczyli, co szczególnie często powierzano Skarszewskiemu. W tym wyjątkowym sejmie biskupi nie mieli możliwości uchylenia się od wyrażania swojego zdania w czasie głosowań, co przełożyło się na ich bardzo dużą aktywność oratorską. Wiązała się z tym konieczność prezentowania odpowiednich zdolności krasomówczych, którymi byli obdarzeni w nierównym stopniu. Szczególnie widoczne różnice występowały w sile ich głosu, której pozbawiony był już Massalski, najstarszy i najbardziej schorowany w ich gronie. Różnili się też umiejętnością doboru odpowiedniej argumentacji, szczególnie istotnej dla pozyskania poparcia w sprawie ratyfikacji cesji terytorialnych na rzecz Rosji i Prus, którą to umiejętność w najszerszym zakresie prezentował Kossakowski, zaś nieporadnością w tym względzie charakteryzował się Skarszewski.

Wszyscy natomiast prezentowali jednakową uległość wobec żądań zaborców, kierując się interesem własnym (w tym pobierając pensje od ambasadorów) czy też bojaźliwością. Przez opinię publiczną uznani zostali za zdrajców i ostatecznie w 1794 r. dwaj z nich zostali skazani na karę śmierci; ułaskawienia doczekał się tylko Skarszewski, co nie zmienia jego oceny.