Ukraińska Wojskowo-Sanitarna Misja w Austrii i na Węgrzech w latach 1918–1919 (na podstawie materiałów Centralnego Państwowego Archiwum Wyższych Organów Władzy i Zarządzania Ukrainy)
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.115.04Słowa kluczowe:
jeńcy ukraińscy, misja wojskowo-sanitarna, punkt tranzytowy, Ukraińska Republika Ludowa, Austria, WęgryAbstrakt
Repatriacja jeńców żołnierzy ukraińskich z terenów Austrii i Węgier po I wojnie światowej do dziś przyciąga uwagę badaczy historii Europy Środkowo-Wschodniej i rzuca dodatkowe światło na ówczesną geopolitykę, koleje wojenne i losy setek tysięcy ludzi. Ukraińskie organizacje państwowe, dyplomatyczne i humanitarne – w szczególności misje wojskowe i sanitarne Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL) w Austrii, na Węgrzech i w innych krajach – odegrały kluczową rolę w ustaleniu przebiegu procesu repatriacji Ukraińców z obozów państw centralnych. Artykuł ukazuje specyfikę działalności i znaczenie misji wojskowo- -sanitarnych URL na terenach byłego Cesarstwa Austro-Węgierskiego, które pełniły szereg funkcji dyplomatycznych i humanitarnych. W szczególności przez pryzmat cennych dokumentów archiwalnych Centralnego Archiwum Państwowego Wyższych Organów Władzy i Zarządzania Ukrainy autorce udało się uwypuklić rolę misji w wyznaczaniu tras ewakuacyjnych, prowadzeniu negocjacji dyplomatycznych z rządami innych państw w sprawie tranzytu repatriantów, tworzeniu punktów tranzytowych (stacji) oraz organizowaniu udzielania pomocy medycznej i materialnej.
Ważnym aspektem opracowania była analiza specyfiki działalności misji w Austrii i na Węgrzech (kierowanej przez Andrija Okopenko), zakresu obowiązków ich członków, charakteru współpracy z innymi instytucjami (w szczególności misje dyplomatyczne Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej). Autorka skupiła się na badaniu wyzwań, jakie pojawiły się w procesie repatriacji jeńców Ukraińców, a także wpływu na ten proces wydarzeń geopolitycznych, które uniemożliwiły skuteczną realizację masowej repatriacji. W pracy przeanalizowano specyfikę opieki nad repatriantami (zaopatrzenie w żywność, zapewnienie im pomocy medycznej i materialnej, a także prowadzenie działalności kulturalnej i oświatowej) w punktach tranzytowych na terenie Austrii i Węgier (zwłaszcza na przykładzie Wiednia – głównego punktu tranzytowego repatriacji jeńców Ukraińców). Działalność misji wojskowo-sanitarnych w czasach Państwa Ukraińskiego i URL umożliwiła zorganizowanie zakrojonej na szeroką skalę pomocy humanitarnej dla jeńców Ukraińców po zakończeniu I wojny światowej w warunkach trudnej sytuacji geopolitycznej i braku zasobów.
Pobrania
Bibliografia
Centralne Państwowe Archiwum Wyższych Organów Władzy i Administracji Ukrainy w Kijowie (Central’nyj derzavnyj arkhiv vyshchykh orhaniv vlady ta upravlinnia Ukrainy, Kyiv) [CDAWO Ukrainy], f. 1035, op. 1, spr. 87
Google Scholar
Centralne Państwowe Archiwum Wyższych Organów Władzy i Administracji Ukrainy w Kijowie (Central’nyj derzavnyj arkhiv vyshchykh orhaniv vlady ta upravlinnia Ukrainy, Kyiv) [CDAWO Ukrainy], f. 1075, op. 2, spr. 203
Google Scholar
Centralne Państwowe Archiwum Wyższych Organów Władzy i Administracji Ukrainy w Kijowie (Central’nyj derzavnyj arkhiv vyshchykh orhaniv vlady ta upravlinnia Ukrainy, Kyiv) [CDAWO Ukrainy], f. 3192, op. 1, spr. 1, 4–6, 9, 12; op. 2, spr. 5
Google Scholar
Centralne Państwowe Archiwum Wyższych Organów Władzy i Administracji Ukrainy w Kijowie (Central’nyj derzavnyj arkhiv vyshchykh orhaniv vlady ta upravlinnia Ukrainy, Kyiv) [CDAWO Ukrainy], f. 3696, op. 2, spr. 305
Google Scholar
Datskiv I.B., Dyplomatiia Ukrainskykh derzhavnykh utvoren u zakhysti natsionalnykh interesiv 1917–1923 rr., Ternopil 2009.
Google Scholar
Jeziorny D., Austria kanclerza Karla Rennera (1918–1920) w raportach polskich dyplomatów i wojskowych, [w:] Austria i relacje polsko-austriackie w XX i XXI wieku. Polityka – kultura – gospodarka, red. A. Kisztelińska-Węgrzyńska, K.A. Kuczyński, Łódź 2014, s. 67–83. https://doi.org/10.18778/7969-455-6.04
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/7969-455-6.04
Kozeński J., Austria 1918–1968: dzieje społeczne i polityczne, Poznań 1970.
Google Scholar
Matiash I., Mushka Yu., Diialnist Nadzvychajnoi dyplomatychnoi misii UNR v Uhorschyni: istoriia, spohady, arkhivni dokumenty, Kyiv 2005.
Google Scholar
Matiash I., Mushka Yu., "Z oboviazku hromadianyna… musyte tse vykonaty" (dzherela do istorii ukrainskoi dyplomatii), „Pamiatky” 2005, t. V, s. 234–236.
Google Scholar
Solovjova V.V., Dyplomatychna diialnist ukrainskykh natsionalnykh uriadiv 1917–1921 rr., Kyiv–Donetsk 2006.
Google Scholar
Solovjova V.V., Ukrainska dyplomatiia u krainakh tsentralnoi Yevropy 1917–1920 rr., Donetsk 2004.
Google Scholar
Sribniak I., Diialnist Dyrektorii UNR z repatriatsii polonenykh voiakiv-ukraintsiv z tereniv yevropejskykh krain (vijskovo-politychnyj aspekt), „Kamianets-Podilskyj – ostannia stolytsia Ukrainskoi Narodnoi Respubliky: Materialy Vseukrainskoi naukovoi konferentsii Kamianets-Podilskyj” 2009, s. 184–192.
Google Scholar
Sribniak I., Poloneni ukraintsi v Avstro-Uhorschyni ta Nimechchyni (1914–1920 rr.), Kyiv 1999.
Google Scholar
Sribniak I.V., Repatriatsijna diialnist ukrainskykh dyplomatychnykh i vijskovo-sanitarnykh ustanov u Yevropi v 1918 r., „Studii z arkhivnoi spravy ta dokumentoznavstva” 1999, t. V, s. 259–263.
Google Scholar
Sribniak I.V., Ukrainska Derzhava na mizhnarodnij areni: z dosvidu diialnosti voiennoi dyplomatii v 1918 r., „Hetmanskyj almanakh” 2003, ch. 2, s. 94–100.
Google Scholar
Sribniak M., Actions of Ukrainian Diplomacy on the Organization of Ukrainian Prisoners’ of War Repatriation Process from the Territories of Germany and Austro-Hungary (1918–1919), „Facta Simonidis” 2021, № 2(14), s. 217–228.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.56583/fs.23
Sribniak M., "Mizh tym sprava dopomohy polonenym ne zhde…" orhanizatsiia repatriatsii voiakiv-ukraintsiv z tereniv Tsentralnykh derzhav, 1918–1919 rr. (istoriohrafichno-dzhereloznavchyj ohliad), „Istorychnyj merydian: naukovyj zbirnyk Chernivetskoho natsionalnoho universytetu. Spetsialnist «Istoriia»” 2019, vyp. 28–29, s. 169–179.
Google Scholar
Trembitskyi V., Sanitarno-medychna sprava v Ukraini (lystopad 1917 – berezen 1918), „Visti kombatanta” [Toronto–New York] 1975, ch. 2, s. 16–25.
Google Scholar
Trembitskyi V., Vseukrainske Tovarystvo Chervonoho Khresta 1918–1923, „Visti kombatanta” [Toronto–New York] 1972, ch. 4, s. 16–21.
Google Scholar
Viedienieiev D., Riatuiuchy z polonu spivvitchyznykiv: Z istorii vijskovo-sanitarnykh misij Ukrainskoi Narodnoi Respubliky, „Nichna stolytsia” 1996, vyp. 3(3), s. 6.
Google Scholar
Viedienieiev D., Burim D., Dmytro Doroshenko i «sprava Sevriuka», „Naukovi zapysky: Zbirnyk prats molodykh vchenykh ta aspirantiv. Instytut ukrainskoi arkheohrafii ta dzhereloznavstva im. M.S. Hrushevskoho NAN Ukrainy” 1997, t. II, s. 434–448.
Google Scholar
Viedienieiev D.V., Budkov D.V., Yunist ukrainskoi dyplomatii. Stanovlennia zovnishnopolitychnoi sluzhby Ukrainy v 1917–1923 rokakh, Kyiv 2006.
Google Scholar
Vlasenko V.M., Formuvannia mizhvoiennoi ukrainskoi politychnoi emihratsii v Yuhoslavii (persha khvylia), „Naukovi pratsi istorychnoho fakultetu Zaporizkoho natsionalnoho universytetu” 2014, vyp. XXXIX, s. 119–125.
Google Scholar
Zhvanko L.N., Evakuatsiia ta sotsialnyj zakhyst ukrainskykh vijskovopolonenykh doby druhoho Hetmanatu (traven–hruden 1918 r.), „Visnyk Kharkivskoho politekhnichnoho instytutu” 1999, vyp. XX, s. 16–27.
Google Scholar
Zhvanko L.N., Sotsialni vymiry Ukrainskoi Derzhavy, Kharkiv 2007.
Google Scholar
Zhvanko L.N., Ukrainskie voennoplennye v gosudarstvax Chetvyortogo Soyuza: problemy vozvrashheniya domoj (1918 god), „Pervaya mirovaya vojna, Versalskaya sistema i sovremennost: sbornik statej” 2014, s. 94–103.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
