Przygotowania Rzeczypospolitej do wojny z Moskwą w latach 1632–1633

Mirosław Nagielski

doi:10.18778/0208-6050.111.06

Autor

Mirosław Nagielski Uniwersytet Warszawski / University of Warsaw https://orcid.org/0000-0003-4873-4313

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.111.06

Słowa kluczowe:

kampania smoleńska, Władysław IV Waza, Michaił Borysowicz Szein, Krzysztof Radziwiłł, autorament cudzoziemski

Abstrakt

Kampania smoleńska 1632–1634 rozpoczynała panowanie nowego władcy Rzeczypospolitej, Władysława IV. Wykorzystując śmierć Zygmunta III, Moskwa już jesienią 1632 r. rozpoczęła działania na teatrze wschodnim, stawiając sobie za cel odzyskanie utraconego w 1611 r. Smoleńska. Do wojny strona polsko-litewska była nieprzygotowana, a na temat celowości zaciągów trwały spory między hetmanami Lwem Sapiehą i Krzysztofem Radziwiłłem. Dzięki temu ostatniemu wzmocniono załogi twierdz pogranicza oraz założono obóz pod Krasnym, który blokował siły moskiewskie oblegające Smoleńsk. Wobec trwania wojny trzydziestoletniej Rzeczpospolita musiała prowadzić zaciągi w oparciu o własnego rekruta, korzystając z pomocy werbowanych z zagranicy oficerów cudzoziemców. Przygotowania mające na celu wystawienie armii odsieczowej trwały długo i wymagały dużych nakładów finansowych. Ich rezultatem było wystawienie kilkunastotysięcznej armii, która pod dowództwem Władysława IV we wrześniu 1633 r. dotarła pod Smoleńsk, odblokowując obleganą twierdzę przez siły moskiewskie M. B. Szeina.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Mirosław Nagielski - Uniwersytet Warszawski / University of Warsaw

Prof. dr hab. Mirosław Nagielski – zatrudniony w Zakładzie Historii Nowożytnej na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Autor wielu pozycji książkowych, edycji źró deł i kilkuset artykułów naukowych. Do najbardziej znanych należą: Rokosz Jerzego Lubomirskiego w 1665 roku; Relacje wojenne z pierwszych lat walk polsko-kozackich powstania Bohdana Chmielnickiego okresu „Ogniem i Mieczem” (1648–1651); Diariusz kampanii smoleńskiej Władysława IV (1633–1634); Bitwa pod Warszawą 1656; Druga wojna domowa w Polsce. Z dziejów polityczno-wojskowych Rzeczypospolitej u schyłku rządów Jana Kazimierza Wazy. Zainteresowania naukowe: dzieje wojen i wojskowości polskiej oraz powszechnej epoki nowożytnej, Kozaczyzna zaporoska XVI–XVII w., dzieje parlamentaryzmu I Rzeczypospolitej w dobie panowania dynastii Wazów.

Bibliografia

Archiwum Główne Akt Danych w Warszawie [AGAD], Archiwum Radziwiłłowskie [AR], dz. II, mat. nieuporządkowane, nr 590
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Danych w Warszawie [AGAD], Archiwum Radziwiłłowskie [AR], dz. III, kop.3a, nr 2–4
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Danych w Warszawie [AGAD], Archiwum Radziwiłłowskie [AR], dz. IV, rkps 584
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Danych w Warszawie [AGAD], Archiwum Radziwiłłowskie [AR], dz. V, rkps 6596/II, t. 364, nr 14698/III
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Krakowie [APK], Księgi relacyjne grodzkie bieckie, nr 176
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Krakowie [APK], Księgi relacyjne grodzkie krakowskie, nr 57
Google Scholar

Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie [BCz.], rkps 1320, 1642, 2086
Google Scholar

Biblioteka PAN w Kórniku [PAN Kórnik], rkps 201, 345
Google Scholar

Nacyjalny Archiu Białorusi w Mińsku [NGAB], fond 554, op. 1, nr 86
Google Scholar

Rosijskaja Nacjonalnaja Biblioteka Sankt-Petersburg [RNB], rkps 242, 321–322
Google Scholar

Diariusz kampanii smoleńskiej Władysława IV 1633–1634, oprac. M. Nagielski, Warszawa 2006.
Google Scholar

Moskorzewski J., Diariusz wojny moskiewskiej r. 1634, wyd. A. Rembowski, „Biblioteka Ordynacji Krasińskich” 1895, t. XIII.
Google Scholar

Radziwiłł S. A., Pamiętnik o dziejach w Polsce, t. I (1632–1636), oprac. A. Przyboś, R. Żelewski, Warszawa 1980.
Google Scholar

Szyfrowane depesze Samuela Stanisława Sokolińskiego ze Smoleńska z 1635 roku, wyd. M. Nagielski, „Miscellanea Historico-Archivistica” 2000, t. XI, s. 287–304.
Google Scholar

Volumina Legum, t. III, wyd. J. Ohryzko, Petersburg 1859.
Google Scholar

Czapliński W., Polska a Bałtyk w latach 1632–1648, Wrocław 1955.
Google Scholar

Czwołek A., Piórem i buławą. Działalność polityczna Lwa Sapiehy, kanclerza litewskiego, wojewody wileńskiego, Toruń 2012.
Google Scholar

Filipczak-Kocur A., Skarbowość Rzeczypospolitej 1587–1648, Warszawa 2006.
Google Scholar

Gawron P., Krajczy litewski Zygmunt Karol Radziwiłł w czasie wojny smoleńskiej 1632–1634, [w:] Radziwiłłowie w służbie Marsa, red. M. Nagielski, K. Żojdź, Warszawa 2017, s. 123–136.
Google Scholar

Haratym A., Obrona Smoleńska 1632–1633 – wybrane problemy, [w:] Studia z dziejów stosunków Rzeczypospolitej z Państwem Moskiewskim w XVI–XVII wieku, red. M. Nagielski, K. Bobiatyński, P.Gawron, Zabrze–Tarnowskie Góry 2013, s. 188–199.
Google Scholar

Kaczorowski W., Sejmy konwokacyjny i elekcyjny w okresie bezkrólewia 1632 r., Opole 1986.
Google Scholar

Kotłubaj E., Odsiecz Smoleńska i pokój polanowski, Kraków 1858.
Google Scholar

Kułakowskij P., Smolenskaja wijna 1632–1634 rokiw i Czernihowo-Siwierszczina, „Zapiski NTS” 2002, t. CCXLIII, s. 30–60.
Google Scholar

Kupisz D., Smoleńsk 1632–1634, Warszawa 2000.
Google Scholar

Lipiński W., Bój o Żaworonkowe wzgórza i osaczenie Szeina pod Smoleńskiem (16–30 październik 1633 r.), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 1934, t. VII, z. 1, s. 39–74.
Google Scholar

Lipiński W., Działania wojenne polsko-rosyjskie pod Smoleńskiem od października 1632 do września 1633 r., „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 1932, t. V, z. 2, s. 165–206.
Google Scholar

Lipiński W., Materiały i źródła do wojny smoleńskiej 1632–1634, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 1930, t. II, z. 1, s. 119–141.
Google Scholar

Lipiński W., Organizacja odsieczy i działania wrześniowe pod Smoleńskiem w r. 1633, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 1933, t. VI, z. 2, s. 173–225.
Google Scholar

Lipiński W., Początek działań rosyjskich w wojnie smoleńskiej (1632–1634), „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 1932, t. V, z. 1, s. 29–61.
Google Scholar

Lipiński W., Stosunki polsko-rosyjskie w przededniu wojny smoleńskiej 1632–1634 i obustronne przygotowania wojskowe, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 1931, t. IV, z. 2, s. 235–271.
Google Scholar

Lipiński W., Wojna smoleńska 1632–1634, Zabrze–Tarnowskie Góry 2012.
Google Scholar

Liske K., Przyczynki do historii wojny moskiewskiej z lat 1633–1634, „Biblioteka Ordynacji
Google Scholar

Malcew P., Borba za Smolensk (XVI–XVII w.), Smoleńsk 1940.
Google Scholar

Menszikow D. W., Smolenskaja wojna 1632–1634 gg. i naczalnyj etap reformirowania moskowskoj armii, Sankt-Petersburg 2009.
Google Scholar

Nagielski M., Gwardia przyboczna Władysława IV (1632–1648), „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1984, t. XXVII, s. 113–145.
Google Scholar

Nagielski M., Hetman polny litewski Krzysztof II Radziwiłł w dobie kampanii smoleńskiej 1632–1634, [w:] Radziwiłłowie w służbie Marsa, red. M. Nagielski, K. Żojdź, Warszawa 2017, s. 97–123.
Google Scholar

Nagielski M., Społeczny i narodowy skład gwardii królewskiej za dwóch ostatnich Wazów (1632–1668), „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1988, t. XXX, s. 61–102.
Google Scholar

Nagielski M., Stosunki Rzeczypospolitej z Moskwą w dobie panowania Władysława IV Wazy, [w:] Dawna Rosja i Rosjanie w obecnych badaniach polskich, red. J. Tyszkiewicz, K. Łukawski, Pułtusk 2014, s. 53–80.
Google Scholar

Nagielski M., Wkład jednostek gwardyjskich monarchy w wysiłek militarny Rzeczypospolitej za dwóch ostatnich Wazów (1632–1668), [w:] W hetmańskim trudzie. Księga pamiątkowa ku czci profesora Jana Wimmera, red. Z. Hundert, M. Wagner, Oświęcim 2017, s. 97–120.
Google Scholar

Nagielski M., Współpraca Rzeczypospolitej z Kozaczyzną w I połowie XVII wieku dla obrony granic Rzeczypospolitej, [w:] Polsko-ukraińska współpraca wojskowa na przestrzeni wieków, red. J. Odziemkowski, Oświęcim 2018, s. 22–35.
Google Scholar

Seredyka J., Rzeczpospolita w ostatnich latach panowania Zygmunta III (1629–1632). Zarys wewnętrznych dziejów politycznych, Opole 1978.
Google Scholar

Staszewski E., Smolenskaja vojna 1632–1634, Kijów 1919.
Google Scholar

Tomkiewicz W., Jeremi Wiśniowiecki, Warszawa 1933.
Google Scholar

Wimmer J., Wojsko i skarb Rzeczypospolitej u schyłku XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1968, t. XIV, cz. 1, s. 4–31.
Google Scholar

Wisner H., Litwa po zgonie Zygmunta III. Od zjazdu wileńskiego do konwokacji warszawskiej, „Rocznik Białostocki” 1981, t. XV, s. 43–73.
Google Scholar