„Niewola kobiet” jako przedmiot refleksji ruchu młodowiejskiego w II Rzeczypospolitej
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.110.17Słowa kluczowe:
kobieta wiejska, agraryzm, ruch młodowiejski, patriarchat, II RzeczpospolitaAbstrakt
Celem artykułu jest ustalenie roli ruchu młodowiejskiego, jako autonomicznej części polskiego ruchu ludowego, w działaniach emancypacyjnych na rzecz kobiety wiejskiej w okresie II Rzeczypospolitej. Ruch ten zintegrowany wokół Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej („Wici”) w latach 1928–1939, podjął pionierskie w środowisku społecznym wsi działania na rzecz wydobycia kobiety z tzw. niewoli tradycyjnego patriarchatu. Było to trudne zadanie w rzeczywistości zacofanej cywilizacyjnie międzywojennej wsi.
Na treść artykułu składają się trzy części merytoryczne. Najpierw zaprezentowano materiał pozwalający na charakterystykę wizerunku krzywdzonej niewiasty. Następnie opisano wpływ patriarchatu na jej uprzedmiotowienie, m.in. poprzez stosowanie wobec niej przemocy fizycznej i psychicznej. Na koniec poddano analizie dokumenty programowe ruchu młodowiejskiego dotyczące rozwiązania tzw. kwestii kobiecej w wizji agrarystycznej. Ich celem było doprecyzowanie kierunku działalności emancypacyjnej, przejętych nadzieją, że kobieta wiejska stanie się jednostką w pełni kreatywną, świadomą swej podstawowej roli w życiu rodziny, wsi i państwa, że będzie dobrze przygotowana do twórczego udziału w budowie nowej, sprawiedliwej społecznie i demokratycznej, ludowej Polski.
Pobrania
Bibliografia
Boy-Żeleński T., Piekło kobiet. Dziewice konsystorskie, Warszawa 2020.
Google Scholar
Brodowska-Kubicz H., Z chłopskiej łąki. Wspomnienia, Łódź 1994.
Google Scholar
Cierpienia ludu wiejskiego, wybór i red. J. Chmielewski, t. I–II, Włoszczowa–Warszawa 2008.
Google Scholar
Córka, Moja matka, „Kobieta Wiejska” 1939, nr 2, s. 6.
Google Scholar
Dokumenty programowe ruchu młodzieży wiejskiej 1911–1981, wybór i oprac. P. Matusak, J. Wypych, Warszawa 1986.
Google Scholar
Duszyńska H., Prawa i obowiązki kobiet, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1935, nr 1, s. 9–10.
Google Scholar
[Duszyńska H.] Hela, List H. Duszyńskiej ze szpitala do redakcji. Sieradz. 28 III 1935 r., „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1935, nr 10, s. 10.
Google Scholar
Gamówna Z., Pijacy w spółdzielniach, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1937, nr 8, s. 2.
Google Scholar
Ignar S., Spracowane ręce i surowe oblicza, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 12, s. 10–11.
Google Scholar
Jędrzejcówna M., Dyskusja nad niewolnictwem i pracą społeczną kobiet, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 16, s. 9.
Google Scholar
Kielarowa M., Przedślubne obiecanki, „Kobieta Wiejska” 1939, nr 3, s. 9.
Google Scholar
Klubianka M., O organizację pracy kobiecej, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 24, s. 10.
Google Scholar
Kojder W., Jak to jest z kobiecą niewolą. (Dokończenie), „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 15, s. 11.
Google Scholar
Krzywicka I., Wyznania gorszycielki, oprac. A. Tuszyńska, Warszawa 1936.
Google Scholar
Kurs żeński w Wiejskim Uniwersytecie Orkanowym w Gaci, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1935, nr 2, s. 7.
Google Scholar
Lechnowiczówna C., Państwowa Szkoła Przysposobienia Gospodyń Wiejskich w Antowilu, Wilno 1938.
Google Scholar
Lipina Z., Jątrząca rana, „Kobieta Wiejska” 1939, nr 4, s. 5–6.
Google Scholar
Łuczakówna Z., Na służbie, „Kobieta Wiejska” 1939, nr 2, s. 4.
Google Scholar
Mazurkówna J., Zasady pracy w gospodarstwie domowym, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1937, nr 8, s. 4.
Google Scholar
Młodowiejski J., Prawda o „Wiciach”, Poznań 1937.
Google Scholar
Newman B., Rowerem przez II RP. Niezwykła podróż po kraju, którego już nie ma. Reportaż z 1934 roku, przekł. E. Kochanowska, Kraków 2021.
Google Scholar
Niećko J., Na wiciowych drogach, Warszawa 1937.
Google Scholar
Olczykowa M., Ci, co nie tworzą rodzin, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 15, s. 13–14.
Google Scholar
Orsza-Radlińska H., Prawo do dziecka i młodości, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 15, s. 9.
Google Scholar
Orzeszkowa E., Publicystyka społeczna. Myślenie obywatelskie. Żydzi. Kwestia kobieca, wybór i wprowadzenie G. Borkowska, t. I, Warszawa 2005.
Google Scholar
Pamiętniki chłopów, seria I, Warszawa 1935; seria II, Warszawa 1936.
Google Scholar
Red., Nasza droga, „Kobieta Wiejska” 1939, nr 1, s. 1.
Google Scholar
Rozważania kobiece w Bałdrzychowie, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 1, s. 10.
Google Scholar
S.B., Jak kler wychowuje kobietę, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 4, s. 10.
Google Scholar
S.B., Pamiętajmy o kwiatach, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 3, s. 11.
Google Scholar
Solarzowa Z., Czego chcą kobiety, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 4, s. 9.
Google Scholar
Szymanowska W.W., Świadome macierzyństwo (Przedruk z „Głosu Kobiet”), „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 18, s. 12.
Google Scholar
Walczakówna K., Dobrane małżeństwo, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 16, s. 9.
Google Scholar
Walczakówna K., Katarzyna Smreczyńska (Matka Władysława Orkana), „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 25, s. 9–10.
Google Scholar
Walerychówna J., Co robi wiejska kobieta, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1936, nr 26, s. 10.
Google Scholar
Wieśniak J., Wici – agraryzm – siew. Ruch młodowiejski w świetle zasad katolickich, Kraków 1937.
Google Scholar
Z pamiętnika kobiety wiejskiej, „Chłopskie Życie Gospodarcze” 1935, nr 8, s. 10.
Google Scholar
Związek Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” w walce o postęp i sprawiedliwość społeczną. Wybór dokumentów 1928–1948, wstęp i oprac. E. Gołębiowski, S. Jarecka-Kimlowska, Warszawa 1978.
Google Scholar
Chałasiński J., Młode pokolenie chłopów. Procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce, t. I–IV, Warszawa 1938.
Google Scholar
Criado Perez C., Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn, przekł. A. Sak, Kraków 2020.
Google Scholar
Daszyńska J.A., Niewolnictwo – trudny problem Stanów Zjednoczonych Ameryki, „Zeszyty Wiejskie” 2016, t. XXII, s. 445–470.
Google Scholar
Gmitruk J., Ludowy Związek Kobiet, Warszawa 2017.
Google Scholar
Graff A., Świat bez kobiet. Płeć w polskim życiu publicznym, Warszawa 2021.
Google Scholar
Halamska M., Ciągłość i zmiana. Wieś polska 1918–2018. W poszukiwaniu źródeł teraźniejszości, Warszawa 2020. https://doi.org/10.53098/9788366470545
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.53098/9788366470545
Jońca M., Paragrafy po bożemu. Jak ksiądz minister pisał aborcyjne prawo w II RP, „Polityka” 2021, nr 14, s. 82–83.
Google Scholar
Karłowicz J., Słownik gwar polskich, t. II, Kraków 1901.
Google Scholar
Klepacz P., Nowak A., Raczyńska-Chomyn K., Dziwki, zdziry, szmaty. Opowieść o slut-shamingu, Warszawa 2021.
Google Scholar
Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, t. II, Warszawa 2007.
Google Scholar
Korczyński P., Śladami Szeli, czyli diabły polskie, Warszawa 2020.
Google Scholar
Kuciel-Frydryszak J., O kobietach na wsi z czasów międzywojnia, „Wysokie Obcasy” (dodatek do „Gazety Wyborczej”), 2 X 2021, s. 8.
Google Scholar
Kuciel-Frydryszak J., Służące do wszystkiego, Warszawa 2018.
Google Scholar
Landau L., Pański J., Strzelecki K., Bezrobocie wśród chłopów, Warszawa 1939.
Google Scholar
Leszczyński A., Ludowa historia Polski. Historia wyzysku i oporu. Mitologia panowania, Warszawa 2020.
Google Scholar
Mędrzecki W., Kobieta wiejska w Królestwie Polskim, [w:] Kobieta i praca. Wiek XIX i XX, red. A. Żarnowska, A. Szwarc, t. VI, Warszawa 2000, s. 93–98.
Google Scholar
Mysłakowski Z., Rodzina wiejska jako środowisko wychowawcze, Warszawa 1931.
Google Scholar
Ossowska M., Koncepcja pokolenia, „Studia Socjologiczne” 1963, nr 2, s. 45–53.
Google Scholar
Pawłowska K., Kobieta wiejska w Pamiętnikach chłopów z lat 30. XX wieku, „Wieś i Rolnictwo” 2015, nr 1–2, s. 51–65.
Google Scholar
Pawłowska K., Metoda pamiętnikarska w polskiej socjologii wsi – ujęcie antropologiczne, „Wieś i Rolnictwo” 2009, nr 1, s. 62–84.
Google Scholar
Piątkowski W., Dzieje ruchu zaraniarskiego, Warszawa 1956.
Google Scholar
Podgórska J., Szamani i inni szatani, „Polityka” 2021, nr 30, s. 28–30.
Google Scholar
Rauszer M., Bękarty pańszczyzny. Historia buntów chłopskich, Warszawa 2020.
Google Scholar
Staśko M., Wieczorkiewicz P., Gwałt polski, Warszawa 2020.
Google Scholar
Trzeciakowski L., Kulturkampf w zaborze pruskim, Poznań 1970.
Google Scholar
Turowska-Bar I., Polskie czasopisma o wsi i dla wsi od XVIII w. do r. 1960. Materiały bibliograficzno-katalogowe, Warszawa 1963.
Google Scholar
Wagner B., Od gospodyni do uczennicy… i na odwrót. Kształcenie dziewcząt w szkołach rolniczych w czasach II Rzeczypospolitej, [w:] Państwo – demokracja – chłopi. Studia z historii społeczno-politycznej Polski (XVII–XX w.). Tom studiów dedykowany Profesorowi Romualdowi Wacławowi Turkowskiemu z okazji 65-lecia urodzin i 40-lecia pracy dydaktycznej, red. S.J. Pastuszka, J. Sztejnbis-Zdyb, Warszawa–Kielce–Pułtusk 2017, s. 395–404.
Google Scholar
Wawrzyniak B., Kobieta wiejska, Warszawa 1980.
Google Scholar
Wężowicz-Ziółkowska D., Miłość ludowa. Wzory miłości wieśniaczej w polskiej pieśni ludowej XVIII–XX wieku, Wrocław 1991.
Google Scholar
Z Joanną Kuciel-Frydryszak rozmawia Katarzyna Pawłowska, „Wysokie Obcasy” (dodatek do „Gazety Wyborczej”) 2021, nr 39, s. 6–7.
Google Scholar
Zagrodzka A., Kobieta wiejska w 20-leciu międzywojennym – studium przypadku, [w:] Sto lat polskiej oświaty (1918–2018), red. H. Markiewicz, J. Czarnecka, Warszawa 2019, s. 124–208.
Google Scholar
Ks. T. Jaklewicz, Święci Adam i Ewa, https://kosciol.wiara.pl/doc/490995.Swieci-Adam-i-Ewa (dostęp: 26 IX 2021).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
