Mowy przedbitewne w armii rzymskiej w świetle cezariańskich Commentarii

Michał Wilczyński

doi:10.18778/0208-6050.109.02

Autor

Michał Wilczyński Uniwersytet Łódzki / University of Lodz https://orcid.org/0000-0003-2384-1163

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6050.109.02

Słowa kluczowe:

Gajusz Juliusz Cezar, wojskowość rzymska, mowy przedbitewne, historiografia rzymska, wojna galijska

Abstrakt

Opisy przedbitewnych ekshortacji są częstym toposem literackim w historiografii antycznej. Można je również odnaleźć w treści dzieł Gajusza Juliusza Cezara – Commentarii de bello Gallico oraz Commentarii de bello civili. Przedmiotem analizy w poniższym artykule jest zagadnienie mów przedbitewnych w armii rzymskiej w świetle wspomnianych dzieł. W swojej pracy autor zwraca uwagę na takie aspekty tegoż zagadnienia, jak: częstotliwość występowania opisów mów przedbitewnych wygłaszanych przez rzymskich wodzów; okoliczności, w których występują; grono słuchaczy (czy byli to tylko oficerowie, czy też Cezar pisze o przemowach do oddziałów wybranych lub wszystkich); elementy, na jakie Cezar i inni rzymscy wodzowie kładli nacisk w swoich przemowach; ich podejście do własnych żołnierzy; zabiegi retoryczne, jakimi się posługiwali; efekty tychże przemów; a także rzetelność przekazu Cezara. W artykule dokonana zostaje również próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy mowy przedbitewne stanowiły stały element ceremoniału przedbitewnego armii rzymskiej w okresie późnej republiki. Szczególna uwaga została zwrócona na przemowę Cezara w Wezoncjo przed starciem z Ariowistem, wodzem germańskich Swebów (BG I, 40–41), a także na porównanie mów Cezara z oracjami pompejańczyków, wygłoszonymi przed decydującym starciem wojny domowej pod Farsalos (BC III, 85–87; 90). Ponadto w artykule rozważono znaczenie sposobu opisywania mów przedbitewnych dla zabiegu autoprezentacji, który przyświecał autorowi Commentarii.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Michał Wilczyński - Uniwersytet Łódzki / University of Lodz

Mgr Michał Wilczyński – absolwent historii na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania naukowe: wojskowość starożytna.

Bibliografia

C. Iulii Caesaris Commentarii rerum gestarum, vol. I (Bellum Gallicum), ed. W. Herring, Lipsiae 1987.
Google Scholar

C. Iulius Caesar, Commentarii, vol. II (Bellum Civile), ed. A. Klotz, Berolini et Novi Eboraci 2009, Bibliotheca Scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, 1125.
Google Scholar

Gajusz Juliusz Cezar, Wojna domowa, [w:] Corpus Caesarianum, przekł. i oprac. E. Konik, W. Nowosielska, Wrocław 2006, s. 235–368.
Google Scholar

Gajusz Juliusz Cezar, Wojna gallicka, [w:] Corpus Caesarianum, przekł. i oprac. E. Konik, W. Nowosielska, Wrocław 2006, s. 59–234.
Google Scholar

Dionis Cassii Cocceiani, Historia Romana, ed. L. Dindorf, vol. I, Lipsiae 1863.
Google Scholar

Kasjusz Dion Kokcejan, Historia rzymska, t. I, przekł. W. Madyda, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967.
Google Scholar

Adema S., Encouraging Troops, Persuading Narratees: Pre-Battle Exhortations in Caesar’s Bellum Gallicum as a Narrative Device, [w:] The Art of History. Literary Perspectives on Greek and Roman Historiography, eds V. Liotsakis, S. T. Farrington, Berlin–Boston 2016, s. 219–239.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783110496055-012

Anson E., The General’s Pre-Battle Exhortation in Graeco-Roman Warfare, „Greece and Rome” 2010, vol. LVII, issue 2, s. 304–318.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0017383510000045

Ehrhardt C. T.H. R., Speeches before Battle?, „Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte” 1995, Bd. XLIV, H. I, s. 120–121.
Google Scholar

Faszcza M. N., Kampania Cezara przeciwko Ariowistowi (58 r. przed Chr.), Oświęcim 2015.
Google Scholar

Goldsworthy A., Armia rzymska na wojnie 100 p.n.e. – 200 n.e., przekł. Ł. Różycki, Oświęcim 2015.
Google Scholar

Goldsworthy A., Cezar. Życie giganta, przekł. K. Kuraszkiewicz, Warszawa 2018.
Google Scholar

Hansen M. H., The Battle Exhortation in Ancient Historiography. Fact or Fiction?, „Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte” 1993, Bd. XLII, H. II, s. 161–180.
Google Scholar

Krawczuk A., Gajusz Juliusz Cezar, Wrocław 1990.
Google Scholar

Lewandowski I., Historiografia rzymska, Poznań 2007.
Google Scholar

Nordling J. G., Caesar’s Pre-Battle Speech at Pharsalus (B.C. 3.85.4): Ridiculum Acri Fortius… Secat Res, „The Classical Journal” 2005/2006, vol. CI, No. 2, s. 183–189.
Google Scholar

The Cambridge Companion to the Writings of Julius Caesar, eds L. Grillo, C. B. Krebs, Cambridge 2018.
Google Scholar

Walter G., Cezar, przekł. D. M. Wilanowska, Warszawa 2006.
Google Scholar

Zoido J. C.I., The Battle Exhortation in Ancient Rhetoric, „Rhetorica: A Journal of the History of Rhetoric” 2007, vol. XXV, No. 2, s. 141–158.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/rh.2007.25.2.141