Ewolucja podejścia ziemian do instytucji małżeństwa w XIX stuleciu w świetle egodokumentów i literatury poradnikowej
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6050.108.06Słowa kluczowe:
ziemiaństwo, arystokracja, Królestwo Polskie, instytucja małżeństwa, rola kobiety i mężczyzny w związku, XIX wiek, patriarchatAbstrakt
Dynamika zmian dokonujących się w XIX stuleciu wpłynęła na postrzeganie instytucji małżeństwa, a także roli kobiety i mężczyzny w związku. Panujące ówcześnie normy i konwenanse ograniczały decyzyjność młodych, aczkolwiek warte podkreślenia jest to, że nie wszystkie pary dopasowywały się do tego modelu. Przejawy transformacji dokonujących się w podejściu do instytucji małżeństwa w tym stuleciu można zaobserwować na kartach poradników, jak również w różnego rodzaju prywatnych dokumentach.
Pobrania
Bibliografia
Czaplicki T., Szlacheckie ostatki. Dwudziestowieczna opowieść polskiego ziemianina, Warszawa 2000.
Google Scholar
Czapska M., Europa w rodzinie, Warszawa 1989.
Google Scholar
Dunin-Borkowski J., Almanach błękitny. Genealogia żyjących rodów polskich, Warszawa–Lwów 1908.
Google Scholar
Dzieje Maluszyna i jego dziedziców z opowiadań i pamięci zebrane przez Helenę [z Morstinów] Ostrowską, oprac. A. J. Zakrzewski, Warszawa 2009.
Google Scholar
Hoffmanowa z Tańskich K., O powinnościach kobiet, t. III, Warszawa 1849.
Google Scholar
Hoffmanowa z Tańskich K., Pamiątka po dobrej matce, czyli ostatnie jej rady dla córki, przedmowa P. Krakowowa, Warszawa 1872.
Google Scholar
Jałowiecki M., Requiem dla ziemiaństwa, Warszawa 2003.
Google Scholar
Kicka N., Pamiętniki, oprac. T. Szafrański, Warszawa 1972.
Google Scholar
Lutosławski W., Jeden łatwy żywot, Warszawa 1933.
Google Scholar
Miłkowski J., Prawidła obyczajności. Ku zachowaniu uprzejmych w świecie stosunków według dzieła francuskiego przez J. Miłkowskiego, Kraków 1852.
Google Scholar
Pawlikowski M. K., Sumienie Polski i inne szkice kresowe, wybór i oprac. M. Urbanowski, Łomianki 2014.
Google Scholar
Świadek epoki. Listy Elizy z Branickich Krasińskiej z lat 1835–1876, t. I, przekł. U. Sudolska, z rękopisu odczytał, wybrał, skomentował i wstępem opatrzył Z. Sudolski, Warszawa 1996.
Google Scholar
Świat dziecka ziemiańskiego. Antologia źródeł, oprac., wstęp i przyp. N. Kapuścińska-Kmiecik, J. Kita, Łódź 2012.
Google Scholar
Tarnowska M., Wspomnienia, Warszawa 2002.
Google Scholar
Trochę się zazdrości tym, co nie dożyli tych czasów… Dziennik Ludwiki Ostrowskiej z Maluszyna, oprac. J. Kita, P. Zawilski, Warszawa 2014.
Google Scholar
Zamoyska z Czartoryskich Z., Rady matki spisane dla córki w dzień ślubu, Warszawa 1825.
Google Scholar
Bołdyrew A., Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu życia rodzinnego w latach 1795–1918, Warszawa 2008.
Google Scholar
Bołdyrew A., Obyczajowe aspekty kojarzenia małżeństw w rodzinie polskiej w wyższych grupach społecznych w drugiej połowie XIX i na początku XX w., „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2010, t. XI, s. 21–41.
Google Scholar
Chałasiński J., Kultura i naród, Warszawa 1968.
Google Scholar
Gumper M., Polityk, kompozytor… ojciec – mniej znane oblicze Michała Kleofasa Ogińskiego, ukazane w listach do córki z lat 1827–1833, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. IX (Kariera w optyce prywatności), red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź–Olsztyn 2020, s. 75–100.
Google Scholar
Jakubiak K., Nawrot-Borowska M., Rodzina polska w XIX wieku jako środowisko wychowawcze i jej funkcja edukacyjna, „Studia Paedagogica Ignatiana” 2016, t. XIX, nr 2, s. 15–46.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12775/SPI.2016.2.001
Jastrzębska M., Tajemnice księżnej Doroty Czartoryskiej, Toruń 2007.
Google Scholar
Kapuścińska N., Obronna czy niszczycielska rola zazdrości? Przyczynek do rozważań nad małżeństwem ziemiańskim, „Dobrzyckie Studia Ziemiańskie” 2010, nr 1, s. 85–100.
Google Scholar
Kapuścińska-Kmiecik N., Zdrada małżeńska w dziewiętnastowiecznych pałacach i dworkach ziemiańskich, Łódź 2013.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/7525-893-6
Kita J., Ostatnia z rodu – Ludwika z Korabitów Ostrowska, [w:] Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie, t. I (Panie z dworów i pałaców), red. H. Łaszkiewicz, Lublin 2007, s. 172–190.
Google Scholar
Kita J., Tomasz Potocki (1809–1861). Ewolucja postaw ziemianina polskiego, Łódź 2007.
Google Scholar
Kita J., Korybut-Marciniak M., Kariera w optyce prywatności – wprowadzenie, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. IX (Kariera w optyce prywatności) red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź–Olsztyn 2020, s. 7–16.
Google Scholar
Klemba U., Stanisław Walewski herbu Kolumna (1852–1927). Mąż znanej działaczki i pisarki Cecylii Walewskiej, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. VIII (O mężczyźnie [nie]zwyczajnie), red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź–Olsztyn 2019, s. 141–158.
Google Scholar
Kobieta i małżeństwo. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX, red. A. Szwarc, A. Żarnowska, Warszawa 2004.
Google Scholar
Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich w XIX wieku, red. A. Szwarc, A. Żarnowska, Warszawa 1995.
Google Scholar
Łojek J., Potomkowie Szczęsnego. Dzieje fortuny Potockich z Tulczyna 1799–1921, Lublin 1980.
Google Scholar
Łyszkowska A., „Każdego dnia cenię szlachetność i wzniosłość jego charakteru, świętość i piękno jego myśli”. Zygmunt Krasiński w świetle listów żony Elizy z Branickich Krasińskiej, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. IX (Kariera w optyce prywatności), red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź–Olsztyn 2020, s. 101–116.
Google Scholar
Moryson J., Książę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki (1860–1918), „Dobrzyckie Studia Ziemiańskie” 2011, nr 2, s. 74–86.
Google Scholar
Napierała A., „Dlaczego się nie żenią?”. O przyczynach starokawalerstwa w humorystycznych narracjach polskich publikacji popularnych od drugiej połowy XIX do początków XX, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. VIII (O mężczyźnie [nie]zwyczajnie), red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź–Olsztyn 2019, s. 305–322.
Google Scholar
Pamiętnik XV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, t. II (Przemiany społeczne a model rodziny. Materiały sympozjum VI zorganizowanego przez A. Żarnowską), Gdańsk–Toruń 1995.
Google Scholar
Partnerka, matka, opiekunka. Status kobiety w dziejach nowożytnych od VI do XX wieku, red. K. Jakubiak, Bydgoszcz 2000.
Google Scholar
Pauszer-Klonowska G., Pani na Puławach. Opowieść o Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej, Warszawa 1978.
Google Scholar
Raińska K., O powinnościach względem męża. Miejsce mężczyzny w małżeństwie w świetle XIX-wiecznych poradników dla kobiet, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. VIII (O mężczyźnie [nie]zwyczajnie), red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź–Olsztyn 2019, s. 277–304.
Google Scholar
Raińska K., Wpływ kariery zawodowej kobiet na życie rodzinne w XIX wieku na przykładzie trzech wybitnych postaci: Marii Skłodowskiej-Curie, Marii Szymanowskiej oraz Elizy Orzeszkowej, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. IX (Kariera w optyce prywatności), red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź–Olsztyn 2020, s. 291–316.
Google Scholar
Regulska A., Przeobrażenia w modelu i funkcjach rodziny na przestrzeni XIX–XX wieku, „Studia nad Rodziną” 2011, nr 1–2, s. 235–246.
Google Scholar
Rodzina – prywatność – intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim. Sympozjum na XVII Powszechnym Zjeździe Historyków Polskich (Kraków 15–18 września 2004), red. D. Kałwa, A. Walaszek, A. Żarnowska, Warszawa 2000.
Google Scholar
Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych, red. K. Jakubiak, Bydgoszcz 1995.
Google Scholar
Rzepniewska D., Kobieta w rodzinie ziemiańskiej w XIX wieku. Królestwo Polskie, [w:] Kobieta i społeczeństwo na ziemiach polskich w XIX wieku, red. A. Szwarc, A. Żarnowska, Warszawa 1995, s. 29–50.
Google Scholar
Rzepniewska D., Rodzina ziemiańska w Królestwie Polskim, [w:] Społeczeństwo polskie XVIII i XIX wieku, t. IX (Studia o rodzinie), red. J. Leskiewiczowa, Warszawa 1991, s. 137–200.
Google Scholar
Stawiak-Ososińska M., Ponętna, uległa, akuratna… Ideał i wizerunek kobiety polskiej pierwszej połowy XIX wieku (w świetle ówczesnych poradników), Kraków 2010.
Google Scholar
Studnicka-Mariańczyk K., Działalność dobroczynna i zaangażowanie społeczne Ludwiki hrabiny Ostrowskiej, [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. III („Portret kobiecy”. Polki w realiach epoki), red. M. Klempert, M. Korybut-Marciniak, J. Kita, Łódź–Olsztyn 2014, s. 199–220.
Google Scholar
Studnicka-Mariańczyk K., Ludwika hrabina Ostrowska (1851–1926). Kobieta, gospodarz, społecznik, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2016.
Google Scholar
Syguła J., Pozycja i rola kobiety w rodzinie na ziemiach polskich w XIX stuleciu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” 2009, z. 136, s. 57–76.
Google Scholar
Szulakiewicz W., Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych, „Przegląd Badań Edukacyjnych” 2013, nr 16, s. 65–84.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12775/PBE.2013.006
Wychowanie w rodzinie od starożytności po wiek XX, red. J. Jundziłł, Bydgoszcz 1994.
Google Scholar
Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku, red. K. Jakubiak, A. Winiarz, Bydgoszcz 2000.
Google Scholar
Zakrzewski A. J., Z dziejów dziewiętnastowiecznej rodziny ziemiańskiej. Ostrowscy h. Korab z Maluszyna, [w:] Dzieje Maluszyna i jego dziedziców z opowiadań i pamięci zebrane przez Helenę [z Morstinów] Ostrowską, oprac. A. J. Zakrzewski, Warszawa 2009, s. 7–46.
Google Scholar
Życie prywatne Polaków w XIX wieku, t. I–IX, red. J. Kita, M. Korybut-Marciniak, Łódź–Olsztyn, 2014–2020.
Google Scholar
Żyromski M., Dziewiętnastowieczna rodzina polska, „Roczniki Socjologii Rodziny” 2000, R. XII, s. 173–188.
Google Scholar
Ustawa konstytucyjna Księstwa Warszawskiego z dnia 22 lipca 1807 r., art. 4, http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/kpol/1807.html (dostęp: 29 VII 2021).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
