Przestrzenna analiza kapitału ludzkiego w obszarze zdrowia w Polsce w powiązaniu z sytuacją społeczno‑ekonomiczną w regionach
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6018.343.10Słowa kluczowe:
kapitał ludzki, zdrowie, przestrzenne zróżnicowanie, rozwój społeczno‑gospodarczyAbstrakt
Celem artykułu jest pomiar i diagnoza struktury zasobów kapitału ludzkiego definiowanego w obszarze zdrowia. Podjęto próbę oceny jego przestrzennego rozmieszczenia, a także zbadano związek między kapitałem zdrowotnym a poziomem rozwoju społeczno‑gospodarczego. W badaniu wykorzystano wybrane taksonomiczne metody hierarchizacji (bezwzorcowe) oraz klasyfikacji obiektów wielocechowych. W efekcie każdemu obiektowi (jednostce terytorialnej) przypisano miarę syntetyczną – tzw. względny wskaźnik poziomu kapitału ludzkiego definiowanego w obszarze jakości zdrowia (WSKLz). Weryfikacji poddano założenie o występujących dysproporcjach w poziomie kapitału zdrowotnego WSKLz i o jego zróżnicowanej strukturze oraz o istniejącym dodatnim związku między poziomem kapitału zdrowotnego WSKLz a poziomem rozwoju społeczno‑gospodarczego danej jednostki wyrażonego miarą LHDI. Wyniki badań potwierdzają, że przestrzeń społeczno‑ekonomiczna w Polsce wykazuje cechy zróżnicowania zarówno pod względem samego poziomu kapitału zdrowia, jak i jego cech strukturalnych. Zauważalne są pewne prawidłowości w rozkładzie przestrzennym tego zasobu w układzie międzyregionalnym i w układzie centrum–peryferie. Wyniki testów statystycznych pozytywnie weryfikują hipotezę o istniejącym dodatnim związku między poziomem kapitału zdrowia WSKLz a poziomem rozwoju danej jednostki LHDI, przy czym siłę związku ocenia się na poziomie co najwyżej średnim. Analizę empiryczną przeprowadzono na poziomie powiatów w Polsce. Główne źródła danych to: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych, Narodowy Spis Powszechny 2011 (NSP) oraz dane dotyczące poziomu rozwoju lokalnego LHDI pochodzące z Krajowego Raportu o Rozwoju Społecznym. Polska 2012.
Pobrania
Bibliografia
Adams P., Hurd M. D., McFadden D., Merrill A., Ribeiro T. (2003), Healthy, wealthy and wise? Tests for direct causal paths between health and socioeconomic status, „Journal of Econometrics”, nr 112(1), s. 3–56.
Google Scholar
Adler N. E., Boyce W. T., Chesney M. A., Folkman S., Syme L. S. (1993), Socioeconomic inequalities in health: no easy solution, „JAMA”, nr 269(24), s. 3140–3145.
Google Scholar
Albouy V., Lequien L. (2009), Does compulsory education lower mortality? „Journal of Health Economics”, nr 28(1), s. 155–168.
Google Scholar
Badinger H., Tondl G. (2000), Trade, Human Capital and Innovation: The Engines of European Regional Growth in the 1990s, [w:] B. Fingleton (red.), European regional growth, Springer, Berlin, s. 215–239.
Google Scholar
Barro R. J. (1999), Human capital and growth in cross‑country regressions, „Swedish Economic Policy Review”, nr 6(2), s. 237–277.
Google Scholar
Barro R. J. (2001), Human capital and growth, „American Economic Review”, nr 91(2), s. 12–17.
Google Scholar
Barro R. J., Sala‑i‑Martin X. (1992), Convergence, „Journal of political Economy”, nr 100(2), s. 223–251.
Google Scholar
Becker G. S. (1964), Human Capital, Columbia University Press, New York.
Google Scholar
Ben‑Porath Y. (1967), The production of human capital and the life cycle of earnings, „Journal of Political Economy”, nr 75(4), s. 352–365.
Google Scholar
Borg V., Kristensen T. S. (2000), Social class and self‑rated health: can the gradient be explained by differences in life style or work environment?, „Social Science and Medicine”, nr 51(7), s. 1019–1030.
Google Scholar
Case A., Deaton A. S. (2005), Health and wealth among the poor: India and South Africa compared, „American Economic Review”, nr 95(2), s. 229–233.
Google Scholar
Churski P. (2008), Przemiany polskiej polityki regionalnej po akcesji do UE. Europejskie uwarunkowania – krajowe konsekwencje, [w:] J. Parysek, T. Stryjakiewicz (red.), Region społeczno‑ekonomiczny i rozwój regionalny, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 153–183.
Google Scholar
Clark D., Royer H. (2013), The effect of education on adult mortality and health: Evidence from Britain, „American Economic Review”, nr 103(6), s. 2087–2120.
Google Scholar
Coggi P. T. (b.r.w), Inwestycje w zdrowie to jeden z priorytetów pakietu inwestycji społecznych, Biuletyn „Zdrowie – UE”, nr 106, Komisja Europejska, http://ec.europa.eu/health/newsletter/106/focus_newsletter_pl.htm [dostęp: 15.06.2018].
Google Scholar
Conti G., Heckman J. J., Urzua S. (2010), The Education‑Health Gradient, „American Economic Review Papers and Proceedings”, nr 100(2), s. 234–238.
Google Scholar
Cutler D. M., Lleras‑Muney A. (2010), Understanding Differences in Health behaviors by Education, „Journal of Health Economics”, nr 29(1), s. 1–28.
Google Scholar
Di Liberto A., Symons J. (2001), Education and Italian regional development, Centre for Economic Performance, London School of Economics and Political Science, London.
Google Scholar
Domański B., Guzik R., Micek G. (2003), Zróżnicowanie regionalne krajów Europy Środkowo‑Wschodniej i jego zmiany w latach 1995–2000, „Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN”, nr 204, s. 125–142.
Google Scholar
Domański S. R. (1990), Kapitał ludzki i wzrost gospodarczy, „Monografie i Opracowania”, nr 301, Szkoła Główna Planowania i Statystyki, Warszawa.
Google Scholar
Fuchs V. R. (1966), The Contribution of Health Services to the American Economy, „Milbank Memorial Fund Quarterly”, nr 44(4), s. 65–102.
Google Scholar
Galama T. J., Kippersluis H. van (2013), Health inequalities through the lens of health‑capital theory: issues, solutions, and future directions, [w:] P. R. Dias, O. O’Donnell (red.), Health and Inequality, „Research on Economic Inequality”, t. 21, Emerald, Bingley, s. 263–284.
Google Scholar
Galama T. J., Lleras‑Muney A., Kippersluis H. van (2018), The Effect of Education on Health and Mortality: A Review of Experimental and Quasi‑Experimental Evidence, The National Bureau of Economic Research, https://www.nber.org/papers/w24225 [dostęp: 15.06.2018].
Google Scholar
García-Gómez P., van Kippersluis H., O’Donnell O., van Doorslaer E. (2013), Long‑term and spillover effects of health shocks on employment and income, „Journal of Human Resources”, nr 48(4), s. 873–909.
Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych, https://stat.gov.pl/ [dostęp: 15.06.2018].
Google Scholar
Gorzelak G., Smętkowski M. (2010), Regional development dynamics in Central and Eastern European countries, [w:] G. Gorzelak, M. Smętkowski, J. Bachtler (red.), Regional development in central and eastern Europe: development processes and policy challenges, Routledge, New York, s. 34–58.
Google Scholar
Grossman M. (1972), On the concept of health capital and the demand for health, „Journal of Political Economy”, nr 80(2), s. 223–255.
Google Scholar
Grossman M. (2000), The Human Capital Model, [w:] A. J. Culyer, J. P. Newhouse (red.), Handbook of Health Economics, North‑Holland, Amsterdam, s. 347–408.
Google Scholar
Grossman M. (2015), The relationship between health and scholling: What’s new?, National Bureau of Economic Research, Working Paper No. 21609, Cambridge, https://www.nber.org/papers/w21609.pdf [dostęp: 15.07.2018].
Google Scholar
Halla M., Zweimüller M. (2013), The effect of health on earnings: Quasi‑experimental evidence from commuting accidents, „Labour Economics”, nr 24, s. 23–38.
Google Scholar
Henley A. (2005), On regional growth convergence in Great Britain, „Regional Studies”, nr 39(9), s. 1245–1260.
Google Scholar
House J. S., Lepkowski J. M., Kinney A. M., Mero R. P., Kessler R. C., Herzog A. R. (1994), The social stratification of aging and health, „Journal of Health and Social Behavior”, nr 35, s. 213–234.
Google Scholar
Jones C. (2001), Why have Health Expenditures as a Share of GDP Risen So Much?, Working Paper nr 9325, National Bureau of Economic Research, Cambridge, https://www.nber.org/papers/w9325.pdf [dostęp: 15.07.2018].
Google Scholar
Kippersluis H. van, O’Donnell O., Doorslaer E. van (2011), Long‑run returns to education: Does schooling lead to an extended old age?, „The Journal of Human Resources”, nr 46(4), s. 695–721.
Google Scholar
Kippersluis H. van, O’Donnell O., Doorslaer E. van, Van Ourti T. (2010), Socioeconomic differences in health over the life cycle in an Egalitarian country, „Social Science and Medicine”, nr 70(3), s. 428–438.
Google Scholar
Klonowska‑Matynia M. (2019), Zdrowotne aspekty zróżnicowania kapitału ludzkiego w ujęciu regionalnym, „Wiadomości Statystyczne”, nr 64(1), s. 32–51.
Google Scholar
Kukuła K. (2014), Zero unitarisation method as a tool in ranking research, „Economic Sciences for Rural Development”, nr 36, s. 95–100.
Google Scholar
Kunst A. E., Mackenbach J. P. (1994), The size of mortality differences associated with educational level in nine industrialized countries, „American Journal of Public Health”, nr 84(6), s. 932–937.
Google Scholar
Lleras‑Muney A. (2005), The relationship between education and adult mortality in the United States, „The Review of Economic Studies”, nr 72(1), s. 189–221.
Google Scholar
Lynch J. W., Kaplan G. A., Shema S. J. (1997), Cumulative Impact of Sustained Economic Hardship on Physical, Cognitive, Psychological, and Social Functioning, „New England Journal of Medicine”, nr 337(26), s. 1889–1895.
Google Scholar
Mankiw N. G., Romer D., Weil D. (1992), A contribution to the empirics of economic growth, „American Economic Review”, nr 107(2), s. 407–437.
Google Scholar
Marmot M., Ryff C. D., Bumpass L. L., Shipley M., Marks N. F. (1997), Social inequalities in health: next questions and converging evidence, „Social Science and Medicine”, nr 44(6), s. 901–910.
Google Scholar
Meara E. R., Richards S., Cutler D. M. (2008), The gap gets bigger: changes in mortality and life expectancy, by education, 1981–2000, „Health Affairs”, nr 27(2), s. 350–360.
Google Scholar
Michaud P. C., Soest A. van (2008), Health and wealth of elderly couples: Causality tests using dynamic panel data models, „Journal of Health Economics”, nr 27(5), s. 1312–1325.
Google Scholar
Mincer J. (1974), Schooling, Experience, and Earnings, Columbia University Press, New York.
Google Scholar
Mirowsky J., Ross C. E. (1998), Education, personal control, lifestyle and health: A human capital hypothesis, „Research on Aging”, nr 20(4), s. 415–449.
Google Scholar
Møller Dano A. (2005), Road Injuries and Long‑Run Effects on Income and Employment, „Health Economics”, nr 14(9), s. 955–970.
Google Scholar
Mushkin S. J. (1962), Health as an Investment, „Journal of Political Economy”, t. 70(5), s. 129–157.
Google Scholar
Narodowy Spis Powszechny (2011), https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2011/ [dostęp: 15.07.2018].
Google Scholar
Oreopoulos P. (2006), Estimating average and local average treatment effects of education whencompulsory schooling laws really matter, „American Economic Review”, nr 96(1), s. 152–175.
Google Scholar
Persson J., Malmberg B. (1996), Human capital, demographics and growth across the U. S. states 1920–1990, Stockholm University, Institute for International Economic Studies, Seminar Papers, nr 619, Stockholm.
Google Scholar
Rosner A., Stanny M. (2014), Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap I. Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego obszarów wiejskich w 2010 roku, Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa, Polska Akademia Nauk, Warszawa.
Google Scholar
Ross C. E., Wu C. L. (1996), Education, Age, and the Cumulative Advantage in Health, „Journal of Health and Social Behavior”, nr 37, s. 104–120.
Google Scholar
Schultz T. W. (1961), Investment in human capital, „The American Economic Review”, nr 51(1), s. 1–17.
Google Scholar
Smith J. P. (1999), Healthy bodies and thick wallets, „Journal of Economic Perspectives”, nr 13(2), s. 145–166.
Google Scholar
Smith J. P. (2007), The Impact of Socioeconomic Status on Health over the Life‑Course, „Journal of Human Resources”, nr 42(4), s. 739–764.
Google Scholar
UNDP (2012), Krajowy Raport o Rozwoju Społecznym Polska 2012. Rozwój regionalny i lokalny, Biuro Projektowe UNDP w Polsce, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
Google Scholar
Vogl T., Cutler D. M., Lleras‑Muney A. (2011), Socioeconomic Status and Health: Dimensions and Mechanisms, [w:] S. Glied, P. C. Smith (red.), The Oxford Handbook of Health Economics Oxford University Press, Oxford, s. 124–163.
Google Scholar
WHO (2001), Macroeconomics and Health: Investing in Health for Economic Development, Geneva.
Google Scholar
Wilkinson R. G. (1986), Income and mortality. Class and health: research and longitudinal data, Tavistock, London.
Google Scholar
Winkleby M. A. i in. (1992), Socioeconomic status and health: how education, income, and occupation contribute to risk factors for cardiovascular disease, „American Journal of Public Health”, nr 82(6), s. 816–820.
Google Scholar
Wójcik P. (2008), Dywergencja czy konwergencja: dynamika rozwoju polskich regionów, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 2(32), s. 41–60.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
