Nie ma wody na pustyni – realizacja programów polityki zdrowotnej przez jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego w Polsce
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6018.361.03Słowa kluczowe:
samorząd terytorialny, ochrona zdrowia, programy polityki zdrowotnejAbstrakt
Jednostki samorządu terytorialnego stopnia powiatowego zobowiązane są do tworzenia i realizacji programów polityki zdrowotnej, co wynika z wyznaczonych im zadań w ochronie zdrowia. W artykule poddano weryfikacji, w jakim stopniu powiaty/miasta na prawach powiatu wywiązują się z tych zadań poprzez realizację programów polityki zdrowotnej oraz czy istnieje związek między realizacją takich programów a zamożnością powiatu, wskaźnikami opisującymi stan zdrowia populacji oraz posiadaniem przez powiat własnych podmiotów leczniczych. W wyniku przeprowadzonego badania stwierdzono, że na terenie jednostek, które realizują programy zdrowotne (choroby cywilizacyjne, nowotwory), występują niższe wskaźniki zgonów. Jednocześnie zaledwie 38% powiatów i 70% miast na prawach powiatu faktycznie realizowało takie programy. Za główne powody tak niskiego odsetka powiatów tworzących wyżej wymienione programy należy uznać niewystarczające wsparcie strukturalne (prawo), instytucjonalne (jednostki mogące pomóc w tworzeniu takich programów) oraz problemy z kadrą i braki w know‑how pracowników JST. Do poprawy sytuacji mogłyby przyczynić się: powstanie centralnego rejestru programów, lepsze rozwiązania legislacyjne, modyfikacja lub budowanie innych modeli polityki zdrowotnej (stawiających na profilaktykę i promocję zdrowia) oraz wsparcie edukacyjne dla samorządów.
Pobrania
Bibliografia
AOTMiT (2016), Praktyczne wskazówki dotyczące planowania, wdrażania oraz realizacji programów polityki zdrowotnej, Warszawa.
Google Scholar
AOTMiT (b.d.), Schemat i Kreator PPZ, https://www.aotm.gov.pl/polityka‑zdrowotna/schemat‑kreator‑ppz/ [dostęp: 23.12.2021].
Google Scholar
Augustynowicz A., Czerw A., Deptała A. (2016), Health needs as a priority of local authorities in Poland based on the example of implementation of health policy cancer programmes, „Archives of Medical Science”, t. 14, nr 6, https://doi.org/10.5114/aoms.2016.62283
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5114/aoms.2016.62283
Augustynowicz A., Czerw A., Kowalska M., Bobiński K., Fronczak A. (2017), Preventive healthcare and health promotion in local governments based on the example of health policy programmes concerned with cardiovascular diseases implemented in Poland in 2009–2014, „Kardiologia Polska”, t. 75, nr 6, s. 596–604, https://doi.org/10.5603/KP.a2017.0041
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5603/KP.a2017.0041
Chetty R., Stepner M., Abraham S., Lin S., Scuderi B., Turner N., Bergeron A., Cutler D. (2016), The Association Between Income and Life Expectancy in the United States, 2001–2014, „JAMA”, t. 315(16), s. 1750–1766, https://doi.org/10.1001/jama.2016.4226
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1001/jama.2016.4226
Cianciara D., Piotrowicz M., Urban E., Gajewska M., Lewtak K., Sugay L., Rutyna A. (2019a), Programy polityki zdrowotnej realizowane przez samorządy – spojrzenie z wewnątrz, „Hygeia Public Health”, t. 54, nr 2, s. 97–104.
Google Scholar
Cianciara D., Piotrowicz M., Urban E., Gajewska M., Lewtak K., Sugay L., Rutyna A. (2019b), Programy polityki zdrowotnej realizowane przez samorządy – spojrzenie z zewnątrz, „Hygeia Public Health”, t. 54, nr 2, s. 69–74.
Google Scholar
Delarocque Astagneau E., Meffre C., Dubois F., Pioche C., Le Strat Y., Roudot Thoraval F., Hillon P., Silvain C., Dhumeaux D., Desenclos J. C. (2010), The impact of the prevention programme of hepatitis C over more than a decade: the French experience, „Journal of Viral Hepatitis”, t. 17, issue 6, s. 435–443, https://doi.org/10.1111/j.1365-2893.2009.01196.x
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2893.2009.01196.x
Dubas K., Seweryn M., Koperny M. (2014), Samorządowe programy zdrowotne – praktyczne aspekty realizacji, „Hygeia Public Health”, t. 49, nr 4, s. 747–754.
Google Scholar
Glanowski G. (2015), Kontrowersje wokół realizacji samorządowych programów zdrowotnych, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, t. 21, nr 2, s. 146–151, https://doi.org/10.5604/20834543.1152911
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5604/20834543.1152911
GUS (2020), Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2020 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2020-roku,7,17.html [dostęp: 18.01.2022].
Google Scholar
Journath G., Hammar N., Vikström M., Linnersjö A. (2020), A Swedish primary healthcare prevention programme focusing on promotion of physical activity and a healthy lifestyle reduced cardiovascular events and mortality: 22 year follow up of 5761 study participants and a reference group, „British Journal of Sports Medicine”, nr 54, s. 1294–1299.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1136/bjsports-2019-101749
Kautsch M. (2019), Prowadzenie nadzoru nad szpitalami przez jednostki samorządu terytorialnego, seria „Warto wiedzieć więcej. Analizy samorządowe”, nr 2, Związek Powiatów Polskich, Warszawa, https://zpp.pl/storage/files/2019-09//df5b9c64d0410b61d95a12e77b1e40e08098.pdf [dostęp: 18.01.2022].
Google Scholar
Kurowska P., Królak A., Giermaziak W. (2018), Health policy programs realised in Poland in 2016–2017, „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny”, t. 69, nr 2, s. 209–217.
Google Scholar
Leśniewska A., Posobkiewicz M., Kanecki K., Demidowicz J., Tyszko P. (2014), Działania powiatów w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia w Polsce – w świetle badań ankietowych, „Hygeia Public Health”, t. 49, nr 3, s. 472–477.
Google Scholar
Leźnicka M., Marcinkowski J.T., Prycel T.J. (2015), Możliwości współpracy służb medycyny pracy z jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie realizacji programów polityki zdrowotnej, „Hygeia Public Health”, t. 50, nr 3, s. 532–536.
Google Scholar
Lisowska K. (2022), Samorządowe programy profilaktyczne kurczą się jak ich budżety, https://pulsmedycyny.pl/samorzadowe-programy-profilaktyczne-kurcza-sie-jak-ich-budzety-1148975 [dostęp: 12.05.2022].
Google Scholar
Matsubayashi T., Ueda M. (2011), The effect of national suicide prevention programs on suicide rates in 21 OECD nations, „Social Science & Medicine”, t. 73(9), s. 1395–1400, https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2011.08.022
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2011.08.022
Ministerstwo Zdrowia (2007), Narodowy Program Zdrowia na lata 2007–2015. Załącznik do Uchwały Nr 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007, http://www.dobreprogramyzdrowotne.pl/uploaded/file/prawo/NARODOWY%20PR%20ZDR2007-15.pdf [dostęp: 13.01.2022].
Google Scholar
Ministerstwo Zdrowia (2015), Narodowy Program Wyrównywania Dostępności do Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo Naczyniowego na lata 2013–2016 „POLKARD”, Warszawa, http://www.archiwum.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/programy-zdrowotne/wykaz-programow/narodowy-program-wyrownywania-dostpnoci-do-profilaktyki-i-leczenia-chorob-ukadu-sercowo-naczyniowego-polkard/narodowy-program-wyrownywania-dostepnosci-do-profilaktyki [dostęp: 13.01.2022].
Google Scholar
Najwyższa Izba Kontroli (2016), Informacja o wynikach kontroli: Realizacja programów polityki zdrowotnej przez jednostki samorządu terytorialnego, nr ewid. 10/2016/P/15/063/KZD, Warszawa, https://www.nik.gov.pl/plik/id,12140,vp,14521.pdf [dostęp: 1.12.2021].
Google Scholar
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny (b.d.), ProfiBaza – notatka prasowa, https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2019/05/notka-prasowa.pdf [dostęp: 1.12.2021].
Google Scholar
O’Hare B., Makuta I., Chiwaula L., Bar Zeev N. (2013), Income and child mortality in developing countries: a systematic review and meta analysis, „Journal of the Royal Society of Medicine”, t. 106(10), s. 408–414, https://doi.org/10.1177/0141076813489680
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/0141076813489680
Rito A., Carvalho M., Ramos C., Breda J. (2013), Program Obesity Zero (POZ) – a community based intervention to address overweight primary school children from five Portuguese municipalities, „Public Health Nutrition”, t. 16(6), s. 1043–1051, https://doi.org/10.1017/S1368980013000244
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/S1368980013000244
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 lutego 2017 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2017–2022 (Dz.U. z 2017 r., poz. 458).
Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie wzoru programu polityki zdrowotnej, wzoru raportu końcowego z realizacji programu polityki zdrowotnej oraz sposobu sporządzenia projektu programu polityki zdrowotnej i raportu końcowego z realizacji programu polityki zdrowotnej (Dz.U. z 2017 r., poz. 2476).
Google Scholar
Sawicki M., Błoch Ł., Świtalski J. (2018), Analiza ilościowa programów zdrowotnych/polityki zdrowotnej, https://www.aotm.gov.pl/media/2020/07/4.-Analiza-ilo%C5%9Bciowa-program%C3%B3w-zdrowotnychpolityki-zdrowotnej-ocenianych-przez-Agencj%C4%99-Oceny-Technologii-Medycznych-i-Taryfikacji-w-latach-2009-2018.pdf [dostęp: 23.12.2021].
Google Scholar
Skóbel B., Rudka R. (2016), Programy polityki zdrowotnej bez tajemnic, Związek Powiatów Polskich, Warszawa.
Google Scholar
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2020 r., poz. 685).
Google Scholar
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 2046 ze zm.).
Google Scholar
Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U. z 2020 r., poz. 1220 i 2327).
Google Scholar
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135).
Google Scholar
Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (Dz.U. z 2015 r., poz. 1916).
Google Scholar
WHO (1978), Declaration of Alma Ata International Conference on Primary Health Care, https://cdn.who.int/media/docs/default-source/documents/almaata-declaration-en.pdf?sfvrsn=7b3c2167_2 [dostęp: 9.12.2021].
Google Scholar
WHO (1986), The 1st International Conference on Health Promotion, Ottawa. The Ottawa Charter for Health Promotion, https://www.who.int/teams/health-promotion/enhanced-wellbeing/first-global-conference [dostęp: 9.12.2021].
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/heapro/1.4.405
WHO (2013), The Helsinki Statement on Health in All Policies, The 8th Global Conference on Health Promotion, Helsinki, Finland, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/112636/9789241506908_eng.pdf [dostęp: 9.12.2021].
Google Scholar
Zalewska E., Cianciara D., Lewczuk Wesołowska A., Dudzik K., Piętka S., Grudziąż Sękowska J., Rdzany R., Brzezińska A. (2015), Planowanie samorządowych programów zdrowotnych. II. Aspekty finansowe, „Hygeia Public Health”, t. 50, nr 1, s. 90–96.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
