Nie ma wody na pustyni – realizacja programów polityki zdrowotnej przez jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego w Polsce

Marcin Kautsch; Kamila Zientek; Katarzyna Szulc; Edyta Piętak

doi:10.18778/0208-6018.361.03

Authors

Marcin Kautsch Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Instytut Zdrowia Publicznego, Kraków, Polska https://orcid.org/0000-0002-4520-3560
Kamila Zientek Zespół Opieki Zdrowotnej, Sucha Beskidzka, Polska https://orcid.org/0000-0003-2601-5545
Katarzyna Szulc Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Instytut Zdrowia Publicznego, Kraków, Polska https://orcid.org/0000-0001-6398-2353
Edyta Piętak Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Instytut Zdrowia Publicznego, Kraków, Polska https://orcid.org/0000-0002-7101-8297

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6018.361.03

Keywords:

local government, health care, health policy programmes

Abstract

Poviat level local government units are obliged to create and implement health policy programmes, which results from the tasks assigned to them in health care. The article verifies to what extent poviats/cities with poviat status fulfill these tasks by implementing health policy programmes, and whether there is a relationship between the implementation of such programmes and the prosperity of the poviat, indicators describing the health of the population and the poviat’s own healthcare hospitals. As a result of the study, it was found that in units that implement health programmes (diseases of affluence, cancer), there are lower death rates. At the same time, only 38% of poviats and 70% of cities with poviat status actually implemented such programmes. The main reasons for such a low percentage of counties forming the above‑mentioned programmes should be considered insufficient structural (law) and institutional (units that can help in the creation of such programmes) support as well as problems with the staff and lack of know‑how of local government units. The development of a central register of programmes, better legislative solutions, modification or development of other models of health policy (focusing on prevention and health promotion) and educational support for local governments could contribute to the improvement of the situation.

Downloads

Download data is not yet available.

References

AOTMiT (2016), Praktyczne wskazówki dotyczące planowania, wdrażania oraz realizacji programów polityki zdrowotnej, Warszawa.
Google Scholar

AOTMiT (b.d.), Schemat i Kreator PPZ, https://www.aotm.gov.pl/polityka‑zdrowotna/schemat‑kreator‑ppz/ [dostęp: 23.12.2021].
Google Scholar

Augustynowicz A., Czerw A., Deptała A. (2016), Health needs as a priority of local authorities in Poland based on the example of implementation of health policy cancer programmes, „Archives of Medical Science”, t. 14, nr 6, https://doi.org/10.5114/aoms.2016.62283
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5114/aoms.2016.62283

Augustynowicz A., Czerw A., Kowalska M., Bobiński K., Fronczak A. (2017), Preventive healthcare and health promotion in local governments based on the example of health policy programmes concerned with cardiovascular diseases implemented in Poland in 2009–2014, „Kardiologia Polska”, t. 75, nr 6, s. 596–604, https://doi.org/10.5603/KP.a2017.0041
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5603/KP.a2017.0041

Chetty R., Stepner M., Abraham S., Lin S., Scuderi B., Turner N., Bergeron A., Cutler D. (2016), The Association Between Income and Life Expectancy in the United States, 2001–2014, „JAMA”, t. 315(16), s. 1750–1766, https://doi.org/10.1001/jama.2016.4226
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1001/jama.2016.4226

Cianciara D., Piotrowicz M., Urban E., Gajewska M., Lewtak K., Sugay L., Rutyna A. (2019a), Programy polityki zdrowotnej realizowane przez samorządy – spojrzenie z wewnątrz, „Hygeia Public Health”, t. 54, nr 2, s. 97–104.
Google Scholar

Cianciara D., Piotrowicz M., Urban E., Gajewska M., Lewtak K., Sugay L., Rutyna A. (2019b), Programy polityki zdrowotnej realizowane przez samorządy – spojrzenie z zewnątrz, „Hygeia Public Health”, t. 54, nr 2, s. 69–74.
Google Scholar

Delarocque Astagneau E., Meffre C., Dubois F., Pioche C., Le Strat Y., Roudot Thoraval F., Hillon P., Silvain C., Dhumeaux D., Desenclos J. C. (2010), The impact of the prevention programme of hepatitis C over more than a decade: the French experience, „Journal of Viral Hepatitis”, t. 17, issue 6, s. 435–443, https://doi.org/10.1111/j.1365-2893.2009.01196.x
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2893.2009.01196.x

Dubas K., Seweryn M., Koperny M. (2014), Samorządowe programy zdrowotne – praktyczne aspekty realizacji, „Hygeia Public Health”, t. 49, nr 4, s. 747–754.
Google Scholar

Glanowski G. (2015), Kontrowersje wokół realizacji samorządowych programów zdrowotnych, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, t. 21, nr 2, s. 146–151, https://doi.org/10.5604/20834543.1152911
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/20834543.1152911

GUS (2020), Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2020 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2020-roku,7,17.html [dostęp: 18.01.2022].
Google Scholar

Journath G., Hammar N., Vikström M., Linnersjö A. (2020), A Swedish primary healthcare prevention programme focusing on promotion of physical activity and a healthy lifestyle reduced cardiovascular events and mortality: 22 year follow up of 5761 study participants and a reference group, „British Journal of Sports Medicine”, nr 54, s. 1294–1299.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1136/bjsports-2019-101749

Kautsch M. (2019), Prowadzenie nadzoru nad szpitalami przez jednostki samorządu terytorialnego, seria „Warto wiedzieć więcej. Analizy samorządowe”, nr 2, Związek Powiatów Polskich, Warszawa, https://zpp.pl/storage/files/2019-09//df5b9c64d0410b61d95a12e77b1e40e08098.pdf [dostęp: 18.01.2022].
Google Scholar

Kurowska P., Królak A., Giermaziak W. (2018), Health policy programs realised in Poland in 2016–2017, „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny”, t. 69, nr 2, s. 209–217.
Google Scholar

Leśniewska A., Posobkiewicz M., Kanecki K., Demidowicz J., Tyszko P. (2014), Działania powiatów w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia w Polsce – w świetle badań ankietowych, „Hygeia Public Health”, t. 49, nr 3, s. 472–477.
Google Scholar

Leźnicka M., Marcinkowski J.T., Prycel T.J. (2015), Możliwości współpracy służb medycyny pracy z jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie realizacji programów polityki zdrowotnej, „Hygeia Public Health”, t. 50, nr 3, s. 532–536.
Google Scholar

Lisowska K. (2022), Samorządowe programy profilaktyczne kurczą się jak ich budżety, https://pulsmedycyny.pl/samorzadowe-programy-profilaktyczne-kurcza-sie-jak-ich-budzety-1148975 [dostęp: 12.05.2022].
Google Scholar

Matsubayashi T., Ueda M. (2011), The effect of national suicide prevention programs on suicide rates in 21 OECD nations, „Social Science & Medicine”, t. 73(9), s. 1395–1400, https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2011.08.022
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2011.08.022

Ministerstwo Zdrowia (2007), Narodowy Program Zdrowia na lata 2007–2015. Załącznik do Uchwały Nr 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007, http://www.dobreprogramyzdrowotne.pl/uploaded/file/prawo/NARODOWY%20PR%20ZDR2007-15.pdf [dostęp: 13.01.2022].
Google Scholar

Ministerstwo Zdrowia (2015), Narodowy Program Wyrównywania Dostępności do Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo Naczyniowego na lata 2013–2016 „POLKARD”, Warszawa, http://www.archiwum.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/programy-zdrowotne/wykaz-programow/narodowy-program-wyrownywania-dostpnoci-do-profilaktyki-i-leczenia-chorob-ukadu-sercowo-naczyniowego-polkard/narodowy-program-wyrownywania-dostepnosci-do-profilaktyki [dostęp: 13.01.2022].
Google Scholar

Najwyższa Izba Kontroli (2016), Informacja o wynikach kontroli: Realizacja programów polityki zdrowotnej przez jednostki samorządu terytorialnego, nr ewid. 10/2016/P/15/063/KZD, Warszawa, https://www.nik.gov.pl/plik/id,12140,vp,14521.pdf [dostęp: 1.12.2021].
Google Scholar

Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny (b.d.), ProfiBaza – notatka prasowa, https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2019/05/notka-prasowa.pdf [dostęp: 1.12.2021].
Google Scholar

O’Hare B., Makuta I., Chiwaula L., Bar Zeev N. (2013), Income and child mortality in developing countries: a systematic review and meta analysis, „Journal of the Royal Society of Medicine”, t. 106(10), s. 408–414, https://doi.org/10.1177/0141076813489680
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0141076813489680

Rito A., Carvalho M., Ramos C., Breda J. (2013), Program Obesity Zero (POZ) – a community based intervention to address overweight primary school children from five Portuguese municipalities, „Public Health Nutrition”, t. 16(6), s. 1043–1051, https://doi.org/10.1017/S1368980013000244
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S1368980013000244

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 lutego 2017 r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2017–2022 (Dz.U. z 2017 r., poz. 458).
Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie wzoru programu polityki zdrowotnej, wzoru raportu końcowego z realizacji programu polityki zdrowotnej oraz sposobu sporządzenia projektu programu polityki zdrowotnej i raportu końcowego z realizacji programu polityki zdrowotnej (Dz.U. z 2017 r., poz. 2476).
Google Scholar

Sawicki M., Błoch Ł., Świtalski J. (2018), Analiza ilościowa programów zdrowotnych/polityki zdrowotnej, https://www.aotm.gov.pl/media/2020/07/4.-Analiza-ilo%C5%9Bciowa-program%C3%B3w-zdrowotnychpolityki-zdrowotnej-ocenianych-przez-Agencj%C4%99-Oceny-Technologii-Medycznych-i-Taryfikacji-w-latach-2009-2018.pdf [dostęp: 23.12.2021].
Google Scholar

Skóbel B., Rudka R. (2016), Programy polityki zdrowotnej bez tajemnic, Związek Powiatów Polskich, Warszawa.
Google Scholar

Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2020 r., poz. 685).
Google Scholar

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 2046 ze zm.).
Google Scholar

Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U. z 2020 r., poz. 1220 i 2327).
Google Scholar

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135).
Google Scholar

Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (Dz.U. z 2015 r., poz. 1916).
Google Scholar

WHO (1978), Declaration of Alma Ata International Conference on Primary Health Care, https://cdn.who.int/media/docs/default-source/documents/almaata-declaration-en.pdf?sfvrsn=7b3c2167_2 [dostęp: 9.12.2021].
Google Scholar

WHO (1986), The 1st International Conference on Health Promotion, Ottawa. The Ottawa Charter for Health Promotion, https://www.who.int/teams/health-promotion/enhanced-wellbeing/first-global-conference [dostęp: 9.12.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/heapro/1.4.405

WHO (2013), The Helsinki Statement on Health in All Policies, The 8th Global Conference on Health Promotion, Helsinki, Finland, https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/112636/9789241506908_eng.pdf [dostęp: 9.12.2021].
Google Scholar

Zalewska E., Cianciara D., Lewczuk Wesołowska A., Dudzik K., Piętka S., Grudziąż Sękowska J., Rdzany R., Brzezińska A. (2015), Planowanie samorządowych programów zdrowotnych. II. Aspekty finansowe, „Hygeia Public Health”, t. 50, nr 1, s. 90–96.
Google Scholar