Dramat społeczny i performans polityczny. Dwie strategie performatywne

Autor

  • Paweł Możdżyński Uniwersytet Warszawski, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Katedra Socjologii Moralności i Aksjologii Ogólnej

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-1690.19.14

Słowa kluczowe:

dramat społeczny, konflikt społeczny, performans kulturowy, performans polityczny, performans artystyczny, sztuka polityczna, Piotr Pawlenski, performans List

Abstrakt

Centralnym problemem rozważanym w artykule jest relacja pomiędzy władzą a sztuką. Główną ramę teoretyczną dla prowadzonego wywodu stanowi teoria dramatu społecznego Victora Turnera. Performanse artystyczne w tym ujęciu są traktowane jako performanse kulturowe posiadające zakorzenienie w konflikcie społecznym. Autor najpierw bada skierowane przeciw władzy polityczne performanse rosyjskiego artysty Piotra Pawlenskiego, by później skupić się na analizie performansu List skierowanego przeciw wyborom korespondencyjnym, zorganizowanego w czasie pandemii COVID-19.

Biogram autora

Paweł Możdżyński - Uniwersytet Warszawski, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Katedra Socjologii Moralności i Aksjologii Ogólnej

Paweł Możdżyński – dr hab. nauk humanistycznych w dziedzinie socjologii, zatrudniony w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW, kierownik Pracowni Socjologii Sztuki w Przestrzeni Publicznej. Bada dyskurs współczesnych sztuk wizualnych, odbiór sztuki, społeczne funkcjonowanie designu i przemysłów kreatywnych. Publikuje w czasopismach socjologicznych i poświęconych sztuce. Najważniejsza publikacja: Inicjacje i transgresje. Antystrukturalność sztuki XX i XXI wieku w oczach socjologa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011.

Bibliografia

Bennetts, M. (2014). Acts of resistance: Pyotr Pavlensky on performance art as protest. The Calvert Journal, 1 grudnia. Pobrane z: https://www.calvertjournal.com/articles/show/3373/pavlensky-performance-art-protest
Zobacz w Google Scholar

Bluszcz, Z. (2016). Przede wszystkim o Pawlenskim. W: J. Kutyła, P. Walaszkowski (red.), Pawlenski (s. 173–180). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Zobacz w Google Scholar

Bourdieu, P. (2005). Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zobacz w Google Scholar

Brady, T. (2013). Russian performance artist nails himself to Red Square cobblestone by his TESTICLES in protest at Kremlin’s crackdown on rights. Daily Mail Online, 10 listopada. Pobrane z: https://www.dailymail.co.uk/news/article-2497811/Russianperformance-artist-nails-Red-Square-cobblestoneTESTICLES-protest-Kremlins-crackdown-rights.html?fbclid=IwAR1eWXWLMEtmXQ58Zl6-pZKACXuoZCPFe2tuDx9dN69_TekDN-wK_YOLH_E
Zobacz w Google Scholar

Czyż, M., Dobkowska, M., Dragowska, M., Frydrych, M., Grzywnowicz, K., Krivich, Y., Minasiewicz, J., Możdżyński, J., Rudziński, K., Zalewska, W., Żukowski, P. (2020). Oświadczenie autorek i autorów akcji LIST. Pobrane z: https://magazynszum.pl/sanepid-uchyla-kary-dla-dwoch-uczestnikow-akcji-list-uczestnicy-publikuja-oswiadczenie/
Zobacz w Google Scholar

Denisowa, I. (2016). Etiuda rewolucyjna. Z Oksaną Szałyginą rozmawia Inna Denisowa. W: J. Kutyła, P. Walaszkowski (red.), Pawlenski (s. 27–50). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Zobacz w Google Scholar

Eberstadt, F. (2018). The Dangerous Art od Pyotr Pavlenski. The New York Times Magazine, 11 lipca. Pobrane z: https://www.nytimes.com/2019/07/11/magazine/pyotr-pavlensky-art.html
Zobacz w Google Scholar

Kantor, T. (2005). Metamorfozy. Teksty o latach 1934– 1974. Wrocław–Kraków: Ossolineum, Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka.
Zobacz w Google Scholar

Kotow, W., Langeburg, A. (2016). Pawlenski: Nie mam żadnego biznesplanu. Wywiad przeprowadzony w areszcie śledczym. W: J. Kutyła, P. Walaszkowski (red.), Pawlenski (s. 79–87). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej
Zobacz w Google Scholar

Kula, K. (2020). Piotr Pawlenski, Seks afera. Miał być mer i nie ma mera. Krytyka Polityczna, 5 marca. Pobrane z: https://krytykapolityczna.pl/swiat/benjamin-griveaux-piotr-pawlenski-macron-prywatne-i-polityczne/
Zobacz w Google Scholar

Kunińska, M. (2015). Żywe – nieruchome, martwe – ożywione: próba ujęcia akcji „Tusza” i „Fiksacja” Piotra Pawleńskiego w kategoriach antropologicznych. W: M. Poprzęcka, Obraz żywy (s. 209–217). Warszawa: Stowarzyszenie Historyków Sztuki.
Zobacz w Google Scholar

K.Z. (2017). Piotr Pawlenski – artysta, który podpalił Bank Francji – stanął przed sądem. Rynek i Sztuka, 25 października. Pobrane z: https://rynekisztuka.pl/2017/10/25/piotr-pawlenski-podpalenie-bank-francji/
Zobacz w Google Scholar

Lucento, A. (2017). Care Outside the Comfort Zone: Maternal aesthetics, Katrin Nenasheva and the new politics of performance art in Russia. Performance Research, 22(4), 79–88. doi: https://doi.org/10.1080/13528165.2017.1374716
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13528165.2017.1374716

Makarychev, A., Medvedev, S. (2018). Biopolitical art and the struggle for Sovereignty in Putin’s Russia, Journal of Contemporary Central and Eastern Europe. Journal of Contemporary Central and Eastern Europe, 26(2–3), 165–179. https://doi.org/10.1080/25739638.2018.1526487
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/25739638.2018.1526487

Możdżyński, P. (2011). Inicjacje i transgresje. Antystrukturalność sztuki XX i XXI wieku w oczach socjologa. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Zobacz w Google Scholar

Mrozek, W. (2020). 10 tys. zł mandatu za protest przeciw wyborom kopertowym. Sanepid karze artystów. Gazeta Wyborcza, 19 maja. Pobrane z: https://wyborcza.pl/7,75410,25956859,10-tys-zl-mandatu-za-protest-przeciw-wyborom-kopertowym.html
Zobacz w Google Scholar

Nordgaard, I. (2016). Documenting/Performing the Vulnerable Body Pain and Agency in Works by Boris Mikhailov and Petr Pavlensky. Contemporaneity: Historical Presence in Visual Culture, 5(1), 85–107. https://doi.org/10.5195/contemp.2016.184
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5195/contemp.2016.184

Solidarni z artystami ukaranymi za akcję List. (2020). Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej. Pobrane z: http://forumsztukiwspolczesnej.blogspot.com
Zobacz w Google Scholar

Pacewicz, P. (2020). Tylko 34 proc. chce wyborów w maju, aż 63 proc. chciałoby je przełożyć. Deklaracje udziału są inne. OKO.Press, 30 kwietnia. Pobrane z: https://oko.press/tylko-34-proc-chce-wyborow-w-maju-az-63-proc-chcialoby-je-przelozyc/
Zobacz w Google Scholar

Pawlenski, P. (2016). Śledztwo w spawie sztuki. W: J. Kutyła, P. Walaszkowski (red.), Pawlenski (s. 51–78). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Zobacz w Google Scholar

Pawłowska, A. (2014). Rosyjski performer odciął sobie fragment ucha. To protest przeciwko „psychiatrii politycznej”. Wyborcza.pl, 20 października. Pobrane z: https://wyborcza.pl/1,76842,16831709,Rosyjski_performer_odcial_sobie_fragment_ucha__To.html
Zobacz w Google Scholar

Pawłowski, R. (2016). Tusza. W: J. Kutyła, P. Walaszkowski (red.), Pawlenski (s. 233). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej
Zobacz w Google Scholar

Pawłowski, R. (2017). Piotr Pawlenski, najbardziej radykalny artysta Rosji: Dla władzy liczy się tylko ciało.ROZMOWA. Wyborcza.pl, 16 stycznia. Pobrane z: https://wyborcza.pl/7,112588,21252878,piotr-pawlenski-najbardziej-radykalny-artysta-rosji-dla-wladzy.html
Zobacz w Google Scholar

RPO odwołuje się od wysokich kar, które Inspekcja Sanitarna nałożyła na protestujących pod Sejmem. (2020). Rzecznik Praw Obywatelskich. Pobrane z: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-odwoluje-sie-od-kar-inspekcji-sanitarnej-protest-przed-sejmem-ws-wyborow?fbclid=IwAR0nAEsCRAX7uQDBDblrBcjEJ6j2y5Y1Oi5XQPSsq70Y90VCdaWNV15hkGc
Zobacz w Google Scholar

Sanepid uchylił kary 10 tys. zł dla protestujących pod Sejmem przeciw wyborom „kopertowym”. Uznał odwołanie obywateli i RPO. (2020). Rzecznik Praw Obywatelskich. Pobrane z: https://www.rpo.gov.pl/pl/content/sanepid-uchylil-kary-10-tys-zł-dla-protestujacych-pod-sejmem-odwolanie-RPO-skuteczne
Zobacz w Google Scholar

Siemieniako, B. (2020). PiSowski stan wyjątkowy: 10 tys. kary za niewinność na podstawie nieistniejących przepisów. OKO.Press, 20 maja. Pobrane z: https://oko.press/10-tys-kary-za-niewinnosc-na-podstawie-nieistniejacych-przepisow/
Zobacz w Google Scholar

Warsza, J. (2016). Prawa do dzieł Pawlenskiego należą do społeczeństwa. Z Olesią Turkiną rozmawia Joanna Warsza. W: J. Kutyła, P. Walaszkowski (red.), Pawlenski (s. 163–172). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej
Zobacz w Google Scholar

Turner, V. (2005). Od rytuału do teatru. Powaga zabawy (M. Dziekan, J. Dziekan, tłum.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Zobacz w Google Scholar

Turner, V. (2008). Antropologia widowiska (M. Dziekan, J. Dziekan, tłum.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen
Zobacz w Google Scholar

Żmijewski, A. (2016). Sztuka polityczna. Z Piotrem Pawlenskim rozmawia Artur Żmijewski. W: J. Kutyła, P. Walaszkowski (red.), Pawlenski (s. 15–26). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Zobacz w Google Scholar

„Żyć nie, umierać”. Artystyczny protest przeszedł ulicami Warszawy. (2020). [tekst niepodpisany]. Pobrane z: https://magazynszum.pl/zyc-nie-umierac-artystyczny-protest-przeszedl-ulicami-warszawy/
Zobacz w Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2020-11-20

Jak cytować

Możdżyński, P. (2020). Dramat społeczny i performans polityczny. Dwie strategie performatywne. Władza Sądzenia, (19), 274–291. https://doi.org/10.18778/2300-1690.19.14

Numer

Nr 19 (2020)

Dział

Articles

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.