Strukturalne przeobrażenia mas ludowych. Zmiana kulturowa jako ślepe pole teorii modernizacji
DOI:
https://doi.org/10.18778/2300-1690.19.04Słowa kluczowe:
sfera publiczna, teoria modernizacji, racjonalizm, kulturalizm, populizmAbstrakt
Tekst stanowi próbę reinterpretacji Habermasowskiej koncepcji sfery publicznej w dwóch kontekstach: a. w kontekście innych wariantów filozofii praxistowskich (Gramsciego i Bourdieu) oraz współczesnych teorii praktycznych na gruncie badań kulturoznawczych; b. w kontekście współczesnego kryzysu demokracji liberalnych, kariery populizmów polityczno-kulturowych oraz elitarystycznych reakcji na nie. Sięgając – krytycznie – do pracy Andreasa Reckwitza, staram się pokazać, że przeracjonalizowane teorie modernizacji – jak Habermasa – nie dostrzegły ważnego czynnika zmiany społecznej: kulturowego wymiaru nowoczesności, który z narzędzia emancypacji w fazie nowoczesności przemysłowej przekształcił się w źródło populistycznej hegemonii w warunkach neoliberalno-konserwatywnego konsensu tzw. drugiej nowoczesności.Bibliografia
Beck, U. (2004). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności (S. Cieśla, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
Zobacz w Google Scholar
Bourdieu, P. (1990). The Uses of the People. W: P.Bourdieu, In Other Words. Essays Toward a Reflexive Sociology(s. 150–155 ). Cambridge: Polity Press
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/9781503621558
Bourdieu, P. et al. (1993). The Weight of the World. Social Suffering in Contemporary Society. Stanford: Stanford University Press.
Zobacz w Google Scholar
Bourdieu, P. (2001). Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego. Kraków: Universitas
Zobacz w Google Scholar
Bourdieu, P. (2007). Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów (W. Kroker, tłum.). Kęty: Wydawnictwo Marek Drewiecki
Zobacz w Google Scholar
Bourdieu, P.,Wacquant, L.J.D. (2007). Nowomowa neoliberalna. Nowa globalna wulgata. Recykling idei, 9 (wiosna–lato)
Zobacz w Google Scholar
Bourdieu, P. (2008).Zmysł praktyczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zobacz w Google Scholar
Bourdieu, P. (2009). Rozum praktyczny. O teorii działania (J. Stryjczyk, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zobacz w Google Scholar
Ciołkiewicz, P. (2009). Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej Jürgena Habermasa – koncepcja, krytyka, zastosowania. Media, Kultura, Społeczeństwo, 1(4), 175–189.
Zobacz w Google Scholar
Dahlberg, L. (2005). The Habermasian Public Sphere: Taking Difference Seriously?.Theory and Society, 34, 111–136
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/s11186-005-0155-z
Dahlberg, L. (2013). The Habermasian Public Sphere and Exclusion: An Engagement with Poststructuralists-Influenced Critics. CommunicationTheory, 24(1), 1–21. DOI: 10.1111/comt.12010
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/comt.12010
Domarecki, Cz. Zybertowicz, A. (2017). Andrzej Zybertowicz: Ideologia liberalna wpadła w pułapkę utopijności. Teologia Polityczna. https://teologiapolityczna.pl/prof-andrzej-zybertowicz-ideologia-liberalna-wpadla-w-pulapke-utopijnosci
Zobacz w Google Scholar
Droit, R.P., Ferenczi, T., Bourdieu, P. (1992). The Left Hand and the Right Hand of the State. Variant, 2. http://www.variant.org.uk/32texts/bourdieu32.html
Zobacz w Google Scholar
Finlayson, J. G. (2005).Habermas. A Very Short Introduction.Oxford: Oxford University Press.
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/actrade/9780192840950.001.0001
Fraser, N. (1990). Rethinking the Public Sphere: A Contribution to the Critique of Actually Existing Democracy. Social Text, 25/26, 56–80
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2307/466240
Fraser, N. (2014). Jak krytyczna jest teoria krytyczna. Przypadek Habermasa i gender. W: N.Fraser, Drogi feminizmu. Od kapitalizmu państwowego do neoliberalnego kryzysu (s. 37–79). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Zobacz w Google Scholar
Giddens, A. (2010). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności (J. Szulżycka, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar
Gramsci, A. (1950). Listy z więzienia (M. Brahmer, tłum.). Warszawa: Czytelnik.
Zobacz w Google Scholar
Gramsci, A. (1999). Selections from The Prison Notebooks. London: ElecBook
Zobacz w Google Scholar
Habermas, J. (1983). Teoria i praktyka. Wybór pism (Z. Krasnodębski, M. Łukasiewicz, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy
Zobacz w Google Scholar
Habermas, J. (1996). Modernizm – niedokończony projekt. W: R. Nycz (red.), Postmodernizm. Antologia przekładów (s. 25–46). Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński.
Zobacz w Google Scholar
Habermas, J. (1999). Teoria działania komunikacyjnego, t.1 (A. M. Kaniowski, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar
Habermas, J. (2005). Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zobacz w Google Scholar
Habermas, J. (2008). Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej (M. Łukasiewicz, W. Lipnik, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Zobacz w Google Scholar
Habermas, J. (2020). Uniwersalizm moralny w czasach politycznego regresu. (W niniejszym tomie).
Zobacz w Google Scholar
Hartman, J. (2018). Ja prostak. Polityka, 26 czerwca.https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1753834,1,ja-prostak.read
Zobacz w Google Scholar
Jacyno, M. (2007). Kultura indywidualizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Zobacz w Google Scholar
Kluge, A., Negt, O. (2016). Public Sphere and Experience. Analysis of the Bourgeois and Proletarian Public Sphere. London-New York: Verso
Zobacz w Google Scholar
Kmita, J. (2007). Późny wnuk filozofii. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe
Zobacz w Google Scholar
Laclau E. (2009). Rozum populistyczny (T. Szkudlarek, tłum.). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
Zobacz w Google Scholar
Laclau, E., Mouffe, Ch. (2007). Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radyklanej polityki demokratycznej (S. Królak, tłum.). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacja TWP
Zobacz w Google Scholar
Majewska, E. (2018). Kontrpubliczności ludowe i feministyczne. Wczesna „Solidarność” i Czarne Protesty. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Prasa.
Zobacz w Google Scholar
McGuigan, J. (1992). Cultural populism. London-New York: Routledge
Zobacz w Google Scholar
McGuigan, J. (2005). The Cultural Public Sphere. European Journal of Cultural Studies,8(4), 427–443. DOI: 10.1177/1367549405057827
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1367549405057827
McGuigan, J. (2009). Cool capitalism.London-New York: Pluto Press.
Zobacz w Google Scholar
Moll, Ł. (2016). Neoliberalizm i gra w klasy. W: W.J. Burszta, P. Jezierski, M. Rauszer (red.), Zwodnicze imaginarium. Antropologia neoliberalizmu (s. 17–76). Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra
Zobacz w Google Scholar
Mouffe, Ch. (2005a). Paradoks demokracji (W. Jach, M. Kamińska, A. Orzechowski, tłum.). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacja TWP.
Zobacz w Google Scholar
Mouffe, Ch. (2005b). On the Political. Thinking in Action. London-New York: Routledge
Zobacz w Google Scholar
Murphy, M. Fleming, T. (2012). Komunikacja, deliberacja, rozum. Wprowadzenie do Habermasa. W: M. Murphy, T. Fleming (red.), Habermas, teoria krytyczna i edukacja (s. 9–24). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Zobacz w Google Scholar
Nowak, A.W., Abriszewski, K., Wróblewski, M. (2016). Czyje lęki? Czyja nauka? Struktury wiedzy wobec kontrowersji naukowo-społecznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Zobacz w Google Scholar
Pluciński, P. (2011). Decyzjonizm zamiast debaty? O przeciwstawnych wzorach działania w sferze publicznej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczy, 72(4), 197–213.
Zobacz w Google Scholar
Reckwitz, A. (2002a). The Status of the „Material” in Theories of Culture. From „Social Structure”to „Artefact”. Journal for Theory of Social Behavior, 32(2), 195–211.
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/1468-5914.00183
Reckwitz, A. (2002b).Towards a Theory of Social Practices. A Development of Culturalist Theorising. European Journal of Social Theory, 5(2), 243–263. DOI: 10.1177/13684310222225432
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/13684310222225432
Reckwitz, A. (2020). Society of Singularities. Cambridge-Medford: Polity Press
Zobacz w Google Scholar
Skórzyńska, A. (2017). Praxis i miasto. Ćwiczenie z kulturowych badań angażujących. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Zobacz w Google Scholar
Skórzyńska, A. (2019). Agorafobia, czyli ukryte curriculum. Pole akademickie i dylematy intelektualizmu krytycznego. Prace Kulturoznawcze, 23(1), 33–57
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.19195/0860-6668.23.1.3
Szahaj, A. (2008). Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
Zobacz w Google Scholar
Wróblewski, M. (2016). Hegemonia i władza. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Zobacz w Google Scholar
Zeidler-Janiszewska, A., Skórzyńska, A., Koschany, R. (2016). Wywiad z Anną Zeidler-Janiszewską z okazji 40-lecia Instytutu Kulturoznawstwa UAM. Poznań. https://www.youtube.com/watch?v=IB2WPzL-UL4
Zobacz w Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
