The structural transformation of the popular masses. Cultural change as a blind spot of modernization theory
DOI:
https://doi.org/10.18778/2300-1690.19.04Keywords:
public sphere, theory of modernization, rationalism and culturalism, populismAbstract
The article aims to reinterpret the Habermasian concept of the public sphere from two perspectives: 1) in the context of other variants of praxis philosophy (in the works of Gramsci and Bourdieu) as well as the theory of practice in contemporary cultural studies; 2) in the context of the contemporary crisis of liberal democracies, including the growth of populisms (political and cultural) and elitist reaction to them. By referring – critically – to Andreas Reckwitz’s “Society of Singularities”, I try to show that strongly rationalized theories of modernization – as Habermasian – overlooked an important factor of social change: cultural aspects of modernity. The latter, however, went from being tools of social emancipation (in the phase of industrial modernity) to a source of populist hegemony (under the condition of neoliberal-conservative consensus of the so-called “late modernity”).
References
Beck, U. (2004). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności (S. Cieśla, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
View in Google Scholar
Bourdieu, P. (1990). The Uses of the People. W: P.Bourdieu, In Other Words. Essays Toward a Reflexive Sociology(s. 150–155 ). Cambridge: Polity Press
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/9781503621558
Bourdieu, P. et al. (1993). The Weight of the World. Social Suffering in Contemporary Society. Stanford: Stanford University Press.
View in Google Scholar
Bourdieu, P. (2001). Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego. Kraków: Universitas
View in Google Scholar
Bourdieu, P. (2007). Szkic teorii praktyki poprzedzony trzema studiami na temat etnologii Kabylów (W. Kroker, tłum.). Kęty: Wydawnictwo Marek Drewiecki
View in Google Scholar
Bourdieu, P.,Wacquant, L.J.D. (2007). Nowomowa neoliberalna. Nowa globalna wulgata. Recykling idei, 9 (wiosna–lato)
View in Google Scholar
Bourdieu, P. (2008).Zmysł praktyczny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
View in Google Scholar
Bourdieu, P. (2009). Rozum praktyczny. O teorii działania (J. Stryjczyk, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
View in Google Scholar
Ciołkiewicz, P. (2009). Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej Jürgena Habermasa – koncepcja, krytyka, zastosowania. Media, Kultura, Społeczeństwo, 1(4), 175–189.
View in Google Scholar
Dahlberg, L. (2005). The Habermasian Public Sphere: Taking Difference Seriously?.Theory and Society, 34, 111–136
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/s11186-005-0155-z
Dahlberg, L. (2013). The Habermasian Public Sphere and Exclusion: An Engagement with Poststructuralists-Influenced Critics. CommunicationTheory, 24(1), 1–21. DOI: 10.1111/comt.12010
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/comt.12010
Domarecki, Cz. Zybertowicz, A. (2017). Andrzej Zybertowicz: Ideologia liberalna wpadła w pułapkę utopijności. Teologia Polityczna. https://teologiapolityczna.pl/prof-andrzej-zybertowicz-ideologia-liberalna-wpadla-w-pulapke-utopijnosci
View in Google Scholar
Droit, R.P., Ferenczi, T., Bourdieu, P. (1992). The Left Hand and the Right Hand of the State. Variant, 2. http://www.variant.org.uk/32texts/bourdieu32.html
View in Google Scholar
Finlayson, J. G. (2005).Habermas. A Very Short Introduction.Oxford: Oxford University Press.
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/actrade/9780192840950.001.0001
Fraser, N. (1990). Rethinking the Public Sphere: A Contribution to the Critique of Actually Existing Democracy. Social Text, 25/26, 56–80
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2307/466240
Fraser, N. (2014). Jak krytyczna jest teoria krytyczna. Przypadek Habermasa i gender. W: N.Fraser, Drogi feminizmu. Od kapitalizmu państwowego do neoliberalnego kryzysu (s. 37–79). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
View in Google Scholar
Giddens, A. (2010). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności (J. Szulżycka, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar
Gramsci, A. (1950). Listy z więzienia (M. Brahmer, tłum.). Warszawa: Czytelnik.
View in Google Scholar
Gramsci, A. (1999). Selections from The Prison Notebooks. London: ElecBook
View in Google Scholar
Habermas, J. (1983). Teoria i praktyka. Wybór pism (Z. Krasnodębski, M. Łukasiewicz, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy
View in Google Scholar
Habermas, J. (1996). Modernizm – niedokończony projekt. W: R. Nycz (red.), Postmodernizm. Antologia przekładów (s. 25–46). Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński.
View in Google Scholar
Habermas, J. (1999). Teoria działania komunikacyjnego, t.1 (A. M. Kaniowski, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar
Habermas, J. (2005). Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
View in Google Scholar
Habermas, J. (2008). Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej (M. Łukasiewicz, W. Lipnik, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
View in Google Scholar
Habermas, J. (2020). Uniwersalizm moralny w czasach politycznego regresu. (W niniejszym tomie).
View in Google Scholar
Hartman, J. (2018). Ja prostak. Polityka, 26 czerwca.https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1753834,1,ja-prostak.read
View in Google Scholar
Jacyno, M. (2007). Kultura indywidualizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
View in Google Scholar
Kluge, A., Negt, O. (2016). Public Sphere and Experience. Analysis of the Bourgeois and Proletarian Public Sphere. London-New York: Verso
View in Google Scholar
Kmita, J. (2007). Późny wnuk filozofii. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe
View in Google Scholar
Laclau E. (2009). Rozum populistyczny (T. Szkudlarek, tłum.). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
View in Google Scholar
Laclau, E., Mouffe, Ch. (2007). Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radyklanej polityki demokratycznej (S. Królak, tłum.). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacja TWP
View in Google Scholar
Majewska, E. (2018). Kontrpubliczności ludowe i feministyczne. Wczesna „Solidarność” i Czarne Protesty. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Prasa.
View in Google Scholar
McGuigan, J. (1992). Cultural populism. London-New York: Routledge
View in Google Scholar
McGuigan, J. (2005). The Cultural Public Sphere. European Journal of Cultural Studies,8(4), 427–443. DOI: 10.1177/1367549405057827
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1367549405057827
McGuigan, J. (2009). Cool capitalism.London-New York: Pluto Press.
View in Google Scholar
Moll, Ł. (2016). Neoliberalizm i gra w klasy. W: W.J. Burszta, P. Jezierski, M. Rauszer (red.), Zwodnicze imaginarium. Antropologia neoliberalizmu (s. 17–76). Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra
View in Google Scholar
Mouffe, Ch. (2005a). Paradoks demokracji (W. Jach, M. Kamińska, A. Orzechowski, tłum.). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacja TWP.
View in Google Scholar
Mouffe, Ch. (2005b). On the Political. Thinking in Action. London-New York: Routledge
View in Google Scholar
Murphy, M. Fleming, T. (2012). Komunikacja, deliberacja, rozum. Wprowadzenie do Habermasa. W: M. Murphy, T. Fleming (red.), Habermas, teoria krytyczna i edukacja (s. 9–24). Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
View in Google Scholar
Nowak, A.W., Abriszewski, K., Wróblewski, M. (2016). Czyje lęki? Czyja nauka? Struktury wiedzy wobec kontrowersji naukowo-społecznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
View in Google Scholar
Pluciński, P. (2011). Decyzjonizm zamiast debaty? O przeciwstawnych wzorach działania w sferze publicznej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczy, 72(4), 197–213.
View in Google Scholar
Reckwitz, A. (2002a). The Status of the „Material” in Theories of Culture. From „Social Structure”to „Artefact”. Journal for Theory of Social Behavior, 32(2), 195–211.
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/1468-5914.00183
Reckwitz, A. (2002b).Towards a Theory of Social Practices. A Development of Culturalist Theorising. European Journal of Social Theory, 5(2), 243–263. DOI: 10.1177/13684310222225432
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/13684310222225432
Reckwitz, A. (2020). Society of Singularities. Cambridge-Medford: Polity Press
View in Google Scholar
Skórzyńska, A. (2017). Praxis i miasto. Ćwiczenie z kulturowych badań angażujących. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
View in Google Scholar
Skórzyńska, A. (2019). Agorafobia, czyli ukryte curriculum. Pole akademickie i dylematy intelektualizmu krytycznego. Prace Kulturoznawcze, 23(1), 33–57
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.19195/0860-6668.23.1.3
Szahaj, A. (2008). Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
View in Google Scholar
Wróblewski, M. (2016). Hegemonia i władza. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
View in Google Scholar
Zeidler-Janiszewska, A., Skórzyńska, A., Koschany, R. (2016). Wywiad z Anną Zeidler-Janiszewską z okazji 40-lecia Instytutu Kulturoznawstwa UAM. Poznań. https://www.youtube.com/watch?v=IB2WPzL-UL4
View in Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
