Refleksje na temat wyglądu i atrakcyjności w opiniach starszych kobiet i mężczyzn
DOI:
https://doi.org/10.18778/2300-1690.17.07Słowa kluczowe:
atrakcyjność, starzejące się ciało, kobiecość, męskość, osoby starszeAbstrakt
Zauważalną cechą ponowoczesności jest presja społeczna, która zmusza kobiety i mężczyzn, niezależnie od wieku, do zaakceptowania kryteriów klasyfikacji i oceny ciała w kontekście silnie zakorzenionego kultu atrakcyjności, z młodzieńczym wyglądem w jego centrum, który jest promowany przez środki masowego przekazu. O ile dla osób młodszych spełnienie tych oczekiwań jest bardziej realistyczne, o tyle dla tych, którzy doświadczają postępującego starzenia się ciała związane jest z wieloma trudnościami. W niniejszym artykule przedstawiono analizę sposobów rozumienia i definiowania atrakcyjności przez starsze kobiety i mężczyzn, zestawioną z ich wypowiedziami odnoszącymi się do atrakcyjności własnego wyglądu i sposobu jego oceny. Punktem odniesienia dla tych rozważań jest koncepcja kapitału erotycznego Catherine Hakim, w której atrakcyjność jednostki rozumiana jest w sposób wielowymiarowy – jako wygląd zewnętrzny, cechy biogenne, cechy osobowości oraz cechy demograficzne i społeczne uwarunkowania czyjegoś wizerunku. Opieramy się także na koncepcji upłuciowionego wieku, w której kobiecość i męskość analizowane są w kontekście pożądanego wyglądu w odniesieniu do wieku (tu: starszej kobiety i starszego mężczyzny). Zebrany materiał prowadzi do wniosku, że seniorzy w pewnym stopniu zinternalizowali społeczne oczekiwania wobec wyglądu obowiązujące we współczesnym społeczeństwie. Wiek badanych sprawia jednak, że zwracają oni uwagę na znacznie więcej elementów ludzkiej atrakcyjności, niż tylko na fizyczność. Płeć również różnicowała te poglądy.
Bibliografia
Adams, K., Galanes G. (2008). Komunikacja w grupach. Warszawa: Wyd. PWN.
Zobacz w Google Scholar
Arcimowicz, K. (2008). Przemiany męskości w kulturze współczesnej In: M. Fuszara, (ed.), Nowi mężczyźni? Zmieniające się modele męskości we współczesnej Polsce (pp. 21–60). Warszawa: Wydawnictwo Trio
Zobacz w Google Scholar
Bakan, D. (1966). The duality of human existence. Chicago: Rand McNally
Zobacz w Google Scholar
Baumann, Z. (1995). Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Zobacz w Google Scholar
Bourdieu, P. (1979). La Distinction. Critique sociale de jugement. Paris: Les editions de minuit
Zobacz w Google Scholar
Berry, B. (2008). The Power of Looks: Social Stratification of Physical Appearance. Ashgate: Aldershot.
Zobacz w Google Scholar
Bieńko, M. (2015). Piękno starzejącego się ciała: oczywisty czy pozorny wymiar wartości społecznych? Folia Sociologica 55/2015, 23–36. DOI: 10.18778/0208-600X.55.02
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.55.02
Bielawska-Batorowicz, E. (2011). Menopauza i andropauza. Lustrzane odbicie czy różne zjawiska? In: B. Bogna (red), Wymiary kobiecości i męskości. Od psychobiologii do kultury (pp. 33–56). Warszawa: ENETEIA.
Zobacz w Google Scholar
Brannon, L. (2002). Psychologia rodzaju. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Zobacz w Google Scholar
Broverman, I., Vogel, S., Broverman, D., Clarkson, F. and Rosenkrantz, P. (1972). Sex-role stereotypes: A current appraisal. Journal of Social Issues 28(2), 59–78. DOI: 10.1111/j.1540–4560.1972.tb00018.x
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1972.tb00018.x
Buczkowski, A. (2005). Społeczne tworzenie ciała. Płeć kulturowa i płeć biologiczna. Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar
Butler, J. (2008). Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości. Warszawa: Wyd. Krytyka Polityczna
Zobacz w Google Scholar
Connell, R. W. (2000). The Men and the Boys. BerkeleyLos Angeles: University of California Press.
Zobacz w Google Scholar
Dzido, D. (2006). Kulturowe kody płci. W: J. M. Kurczewski, B. Łaciak, A. Herman, D. Dzido, A. Suflida, Praktyki cielesne (pp. 169–221). Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Zobacz w Google Scholar
Edwards, T. (2006). Cultures of Masculinity. London: Routledge.
Zobacz w Google Scholar
Gaweł, A. (2015). Wychowanie “co do ciała i zdrowia” w realiach społeczeństwa somatycznego. Paedagogia Christiana, 2/36, 65–78. DOI: http://dx.doi.org/10.12775/PCh.2015.026
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12775/PCh.2015.026
Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. Warszawa: Wydawnictwo PWN
Zobacz w Google Scholar
Giza-Poleszczuk, A. (2004). W poszukiwaniu “nowego przymierza” wzajemne oczekiwania mężczyzn i kobiet w Polsce. In: M. Marody (ed.), Zmiana czy stagnacja? Społeczeństwo polskie po czternastu latach transformacji (pp. 247–270). Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Zobacz w Google Scholar
Głębocka, A. (2016). Zdrowie czy uroda? Wizerunek ciała a postawy prozdrowotne kobiet w starszym wieku, Geriatria, 10/2016, 5–14
Zobacz w Google Scholar
Gladwell, M. (2008). Outliers: The story of success. New York: Little, Brown and Company.
Zobacz w Google Scholar
Guionnet, Ch., Neveu, E. (2004). Féminins/masculins. Sociologie du genre. Paris: Armand Colin
Zobacz w Google Scholar
Harris, M. (1994). Growing old gracefully: Age concealment and gender, Journal of Gerontology, 49 (4), 149–158. DOI: 10.1093/geronj/49.4.p149
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/geronj/49.4.P149
Hakim, C. (2010). Erotic Capital, European Sociological Review, 26/5, 499–518, DOI: 10.1093/esr/jcq014.
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/esr/jcq014
Herudzińska, M. (2019). Wprowadzenie, In: M. Herudzińska (ed.), Znane i nieznane oblicza starości Znane i nieznane oblicza starości jako obszar wyzwań jako obszar wyzwań dla społeczeństw XXI wieku dla społeczeństw XXI wieku (pp. 7). Warszawa: Wydawnictwo SGGW
Zobacz w Google Scholar
Hołda, R. (2019). Między biologią a kulturą. Atrakcyjność fizyczna w badaniach międzykulturowych. Relacje międzykulturowe, 1 (5), 187–207. DOI: 10.12797/RM.01.2019.05.08
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12797/RM.01.2019.05.08
Hurd Clarke, L. (2001). Older Women’s Bodies and the Self: The Construction of Identity in Later Life, Canadian Review of Sociology and Anthropology, 38 (4), 441–464. DOI: 10.1111/j.1755618X.2001.tb00981
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1755-618X.2001.tb00981.x
Jakubowska, H. (2009). Społeczne wytwarzanie starości: definicje, granice, konteksty. In: H. Jakubowska, A. Raciniewska, Ł. Rogowski (eds.), Patrząc na starość (pp. 15–29). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM
Zobacz w Google Scholar
Jakubowska, H. (2012). Ciało jak przedmiot badań socjologicznych – dylematy, pominięcia, możliwości, Przegląd Socjologii Jakościowej, VIII/2, 12 – 27.
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.02
Lubinski, D., Tellegen, A., Butcher J. (1983). Masculinity, femininity, and androgyny viewed and assessed as distinct concepts. Journal of Personality and Social Psychology, 44(2): 428–439. DOI: 10.1037/0022–3514.44.2.428
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.44.2.428
Laz, Ch., (1998). Act Your Age, Sociological Forum, 13/ 1, 85–113.
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1023/A:1022160015408
Kaschack, E. (2001). Nowa psychologia kobiety. Podejście feministyczne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Zobacz w Google Scholar
Kimmel, M. (2004). The Gendered Society. New York: Oxford University Press
Zobacz w Google Scholar
Kluczyńska, U. (2008). Redefiniowanie męskości. Kulturowo-społeczne konteksty starzenia się mężczyzn. In: J. T. Kowaleski, P. Szukalski (eds.), Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych (p. 76–88). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Zobacz w Google Scholar
Kluczyńska, U., Wojnicka, K. (eds.). (2015). Wymiary męskości. Inter Alia. Pismo poświęcone studiom queer, 10/2015
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.51897/interalia/RQSC5153
Kochan-Wójcik, M., Piskorz, J. (2010). Zmiany w zakresie postrzegania i oceny własnego ciała wśród kobiet od okresu dojrzewania do dorosłości, Psychologia Rozwojowa, 15/3, 21–32
Zobacz w Google Scholar
Konieczna-Woźniak, R. (2012). “Odmłodzona starość” – implikacje podmiotowe i społeczne. Studia Edukacyjne, 2/2012, 249–262
Zobacz w Google Scholar
Kowalczyk, I. (2000). Kobieta, ciało, tożsamość, OŚKa, 3 (12)
Zobacz w Google Scholar
Majcher, M. (2012). Próba uchwycenia wizerunków płci i ich przemian: Cechy przypisywane kobietom i mężczyznom oraz ich miejsce wśród pożądanych cech Ja, praca doktorska dostępna online: https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/163/mmajcher%20rozprawa%20doktorska%20finalna/21.01.2013.pdf?sequence=4 (accessed: 04.01.2018)
Zobacz w Google Scholar
Malinowska, E., Dzwonkowska-Godula, K., Garncarek, E. (2012). Wykształcenie, zdrowie i wygląd jako komponenty kapitału ludzkiego kobiet i mężczyzn. In: P. Starosta (ed.), Zróżnicowanie zasobów kapitału ludzkiego i społecznego w regionie łódzkim (pp.111–131 ). Łódź: Wydawnictwo UŁ
Zobacz w Google Scholar
Malinowska, E., Dzwonkowska-Godula, K., Garncarek, E., Czernecka, J., Brzezińska, J. (2017). Gender, Age and Gendered Age in Relation to Attitudes to One’s Own Appearance and Health. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Zobacz w Google Scholar
Mandal, E. (2003). Kobiecość i męskość. Popularne opinie a badania naukowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe “Żak.”
Zobacz w Google Scholar
Mandal, E., Gawor, A., Buczny, J. (2010) Między płcią a rodzajem – teorie, badania, aplikacje. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls
Zobacz w Google Scholar
Małecka, M. (2008). Ciało – kolejne uzależnienie. In: M. S. Szczepański, B. Pawlica, A. Śliz, A. Zarębska-Mazan (red.), Ciało spieniężone? Szkice antropologiczne i socjologiczne. (pp. 141–147). Tychy-Opole: Śląskie Wydawnictwa Naukowe
Zobacz w Google Scholar
Mayntz, R., Holm, K., Hübner, P. (1985). Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej. (tłum.) W. Lipnik, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Zobacz w Google Scholar
Mazurkiewicz, N. (2013). Atrakcyjność własnego ciała w percepcji kobiet powyżej 55 roku życia. In: H. Olszewski (ed.), Senior osoba i obywatel (pp. 241–253). Gdańsk: Wydawnictwo Ateneum – Wyższa Szkoła
Zobacz w Google Scholar
Miluska, J. (2008). Obrazy społeczne grup narażonych na dyskryminację. Uwarunkowania społeczno-demograficzne i psychologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Zobacz w Google Scholar
Mirucka, B. (2018). Podmiot ucieleśniony. Psychologiczna analiza reprezentacji ciała i tożsamości cielesnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR
Zobacz w Google Scholar
Nęcki, Z. (1996). Atrakcyjność wzajemna. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
Zobacz w Google Scholar
Niewiedział, D. (2014). Już nie kobieta? Samoocena atrakcyjności ciała starzejących się wdów. Dyskursy Młodych Andragogów, 15/2014, 263 – 278.
Zobacz w Google Scholar
Nowak, S. (1973). Pojęcie postawy w teoriach i teoriach stosowanych badaniach społecznych. W: S. Nowak (red.), Teorie postaw (pp. 23). Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar
Omyłka-Rudzka, M. (2012). Komunikat z badań CBOS: Polacy wobec własnej starości. Pobrane z: https://www.cbos.pl/PL/home/home.php.
Zobacz w Google Scholar
Panek, P., Hayslip, Jr. Bert &. Pruett, J. H (2014). How Do You Know You’re Old? Gender Differences in Cues Triggering the Experience of Personal Aging. Educational Gerontology, 40/2014, 157–171. DOI: 10.1080/03601277.2013.802183
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/03601277.2013.802183
Pankowska, D. (2005). Wychowanie a role płciowe. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Zobacz w Google Scholar
Paluch, A. (2000). Współczesne ciało w dwóch odsłonach, Zeszyty Etnologii Wrocławskiej, 1(2), 56–63
Zobacz w Google Scholar
Paprzycka, E. (2008). Kobiety żyjące w pojedynkę. Między wyborem a przymusem. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak.
Zobacz w Google Scholar
Pawłowski, B. (2009). Biologia atrakcyjności człowieka jako przedmiot badań naukowych. In: B. Pawłowski (ed.), Biologia atrakcyjności człowieka. (pp. 1–10). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323511854.pp.1-11
Shilling, Ch. (2003). The Body and Social Theory. London: Sage Publications
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4135/9781446215470
Slevin, K. (2010). “If I had lots of money… I’d have a body makeover”: Managing the Aging Body, Social Forces, 88(3), 1003–1020. DOI: 10.1353/sof.0.0302
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1353/sof.0.0302
Sontag, S. (1972). The Double Standard of Aging, The Saturday Review, September 23, 29–38.
Zobacz w Google Scholar
Skrok, Z. (2009). Mądrość prawieków. O czym przypominają nam pradawni. Warszawa: Wydawnictwo Iskry
Zobacz w Google Scholar
Szczepański, M. S., Gawron, G., Ślęzak-Tazbir, W. (2008). Renta urody i tunika Nessosa. Ciało w społecznej percepcji. In: M. S. Szczepański, B. Pawlica, A. Śliz, A. Zarębska-Mazan (eds.), Ciało spieniężone? Szkice antropologiczne i socjologiczne (pp. 55–74). Tychy-Opole: Śląskie Wydawnictwa Naukowe
Zobacz w Google Scholar
Toniak, E. (2000). Nowa twarz Kopciuszka, “OŚKa”, nr 3 (12)
Zobacz w Google Scholar
Twigg, J. (2007). Clothing, age and the body: a critical review, Aging & Society, 27/ 2007, 285–305. DOI: 10.1017/S0144686X06005794
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/S0144686X06005794
Twigg, J. (2013) Fashion and Age. Dress, the Body and Later Life. London, New Delhi, New York, Sydney: Bloomsbury
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2752/9781474290340
Turner, B. (1984). The Body and Society. Oxford: Basil Blackwell.
Zobacz w Google Scholar
Wieczorkiewicz, A. (2000). Muzeum ludzkich ciał. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria
Zobacz w Google Scholar
Wiśniewska, L. A. (2014). Kult ciała a starość. Refleksje psychologiczne, Rocznik Andragogiczny, 21/2014, 259–270. DOI: 10.12775/RA.2014.019
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12775/RA.2014.019
Wolf, N. (2014). Mit urody. Warszawa: Czarna Owca
Zobacz w Google Scholar
Woynarowska, B. (2007). Edukacja zdrowotna. Podręcznik akademicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.