Borys Zinserling (1890–1961) i jego wizja wnętrz ministerstwa sprawiedliwości. Uwagi na marginesie mecenatu ministra Aleksandra Meysztowicza oraz ministra i senatora Czesława Michałowskiego

Jarosław Maciej Zawadzki

doi:10.18778/2084-851X.12.07

Authors

Jarosław Maciej Zawadzki Kancelaria Senatu, Warszawa https://orcid.org/0000-0002-7064-3226

DOI:

https://doi.org/10.18778/2084-851X.12.07

Keywords:

historicism, the Raczyński Palace Warsaw, Borys Zinserling, Zbigniew Rewski, Marian Lalewicz

Abstract

In the years 1787–1789, the palace of the Raczyński family in Warsaw was rebuilt in the spirit of classicism (designed by Jan Christian Kamsetzer). In 1919, the palace became the seat of the Polish Ministry of Justice. During the term of office of two ministers, Aleksander Meysztowicz (1926–1928) and Czesław Michałowski (1930–1936), works were carried out in the building under the supervision of Marian Lalewicz. Meysztowicz started the renovation, but the final effect of the work was due to Michałowski. Although there is no evidence for it, it was and is in line with common practice that he probably accepted the concepts of conservation works and decorating designs presented to him.

The space where the minister worked and rested was carefully created. The first consisted of a waiting room and a secretariat. The second is the minister’s working space: a large office and a library. A ballroom was used for larger meetings. The last zone was the minister’s apartment. Works of art and craft objects stylistically referring to the interior were purchased successively. During the works, the historicising style proposed by Lalewicz and implemented by his team was maintained.

It is not known from when exactly Boris Zinserling, a Russian emigrant, architect, stage designer and painter, graduate of the Academy of Fine Arts in St. Petersburg, was associated with the works in the described facility. In 1935 he made a series of watercolors and charcoal drawings showing the interior. In 1936, the album Palace of the Ministry of Justice in Warsaw was released, decorated with colorful reproductions of Zinserling’s works. The still-captivating painting documentation brings closer the final effect of the work, which as a result of the war hostilities has not survived to our times.

References

AS 2007 – Archiwum Senatu, teczka senatora Czesława Michałowskiego, notatka ze spotkania 26 lutego 2007 z synem senatora, panem Jackiem Michałowskim.
Google Scholar

AS 2021 – Archiwum Senatu, teczka senatora Czesława Michałowskiego, wydruki korespondencji mailowej z 5 i 11 lutego 2021 z wnukiem senatora, panem Wojciechem Michałowskim.
Google Scholar

AUW – teczka studenta Zbigniewa Rewskiego, Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

„Kurier Warszawski” 1853 – „Kurier Warszawski” 1853, nr 272.
Google Scholar

MEYSZTOWICZ 2021 – Walerian Meysztowicz, Gawędy o czasach i ludziach, Łomianki 2021.
Google Scholar

NAC, IKC – Narodowe Archiwum Cyfrowe, Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji, 1-A-2605, 1-B-518-1, 1-B-500.
Google Scholar

„Polski Przemysł Budowlany” 1925 – „Polski Przemysł Budowlany” 1925, nr 4.
Google Scholar

„Roboty Publiczne” 1919–1922 – „Roboty Publiczne” 1919–1922.
Google Scholar

„Słowo Powszechne” 1978 – „Słowo Powszechne” 1978, nr 59.
Google Scholar

„Stolica” 1950 – „Stolica” 1950, nr 6.
Google Scholar

WUOZ – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie, materiały dotyczące pałacu Raczyńskich w Warszawie.
Google Scholar

ŻONGOŁŁOWICZ 2004 – Bronisław Żongołłowicz, Dzienniki 1930–1936, Warszawa 2004.
Google Scholar

BARANIEWSKI 2019 – Waldemar Baraniewski, Architektura a potrzeba reprezentacji władzy, [w:] Tożsamość. 100 lat polskiej architektury, red. Bolesław Stelmach, Karolina Andrzejewska-Batko, Warszawa 2019, s. 101–107.
Google Scholar

BARANIEWSKI/CZAPELSKI/CHRUDZIMSKA-UHERA 2015 – Waldemar Baraniewski, Marek Czapelski, Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Architekci sejmowi. Skórewicz, Pniewski, Szczepkowski, Warszawa 2015.
Google Scholar

BATOWSKA/BATOWSKI/KWIATKOWSKI 1978 – Natalia Batowska, Zygmunt Batowski, Marek Kwiatkowski, Jan Chrystian Kamsetzer – architekt Stanisława Augusta, Warszawa 1978.
Google Scholar

BIELECKI 1994 – Robert Bielecki, Długa 7 w powstaniu warszawskim, Warszawa 1994.
Google Scholar

CZAPELSKI 2008 – Marek Czapelski, Bohdan Pniewski – warszawski architekt XX wieku, Warszawa 2008.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323533504

DYBCZYŃSKA-BUŁYSZKO 2010 – Anna Dybczyńska-Bułyszko, Architektura Warszawy II Rzeczpospolitej. Warszawska szkoła architektury na tle przemian kulturowych okresu międzywojennego, Warszawa 2010.
Google Scholar

JANOWSKI 1930 – Aleksander Janowski, Warszawa, Poznań 1930.
Google Scholar

JAROSZEWSKI 1985 – Tadeusz S. Jaroszewski, Księga pałaców Warszawy, Warszawa 1985.
Google Scholar

JONKAJTYS-LUBA 1989 – Grażyna Jonkajtys-Luba, Czesław Przybylski, Warszawa 1989.
Google Scholar

JURKOWSKI 2004 – Roman Jurkowski, Aleksander Meysztowicz – fragment „Wspomnień”, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2004, z. 21, s. 224, 233, 237–241.
Google Scholar

KRAUSHAR 1905 – Aleksander Kraushar, Pałac Raczyńskich, „Tygodnik Ilustrowany” 1905, nr 37, s. 681.
Google Scholar

KRZYSZTOFOWICZ-KOZAKOWSKA 2013 – Stefania Krzysztofowicz-Kozakowska, Sztuka II RP, Olszanica 2013.
Google Scholar

Kto był kim 1994 – Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej, red. Jacek M. Majchrowski, Warszawa 1994.
Google Scholar

KWIATKOWSKA 1980 – Maria Irena Kwiatkowska, Pałac Raczyńskich, Warszawa 1980.
Google Scholar

KWIATKOWSKA/KWIATKOWSKI 1984 – Maria Irena Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Pałac Pod Czterema Wiatrami, Warszawa 1984.
Google Scholar

KZSP 2001 – Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Miasto Warszawa. Nowe Miasto, cz. 2, Warszawa 2001.
Google Scholar

LALEWICZ 1921 – Marian Lalewicz, Restauracja gmachów rządowych, „Rzeczpospolita” 1921, nr 83, s. 5–6.
Google Scholar

LEŚNIAKOWSKA 1998 – Marta Leśniakowska, Architektura w Warszawie, Warszawa 1998.
Google Scholar

MAKOWSKA 2009 – Urszula Makowska, Szept artysty, [w:] Jarosław Maciej Zawadzki, Franciszek Tegazzo (1829–1879). Malarz niespełniony, ilustrator z konieczności, Warszawa 2009, s. 10.
Google Scholar

Ministrowie 2001 – Ministrowie Polski Niepodległej, red. Marek Baumgart, Henryk Walczak, Adam Wątor, Szczecin 2001.
Google Scholar

MORDYŃSKI/ARTYMOWSKI 2012 – Krzysztof Mordyński, Stefan Artymowski, Architektura Polski Niepodległej, Warszawa 2012.
Google Scholar

OLKUŚNIK 2019 – Marek Olkuśnik, Architektura, [w:] Podjąć wyzwanie! II Rzeczpospolita na drodze do nowoczesności, red. Marek Olkuśnik, Warszawa 2019, s. 90–97.
Google Scholar

OMILANOWSKA 2019a – Małgorzata Omilanowska, Gdyńska architectura militaris autorstwa Mariana Lalewicza, „Porta Aurea” 2019, nr 18, s. 114–142.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26881/porta.2019.18.06

OMILANOWSKA 2019b – Małgorzata Omilanowska, Historyk sztuki na gościńcach i bezdrożach zawodu, [w:] 50 spotkań na 50-lecie UG, red. Jerzy Piotr Gwizdała, Gdańsk 2019, s. 627–635.
Google Scholar

OMILANOWSKA 2021 – Małgorzata Omilanowska, Pierwsza siedziba Sejmu II Rzeczypospolitej. Addenda et corrigenda, „Biuletyn Historii Sztuki” 2021, nr 1, s. 119–152.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.36744/bhs.897

Pałac 1925 – K., Pałac Ministerium Rolnictwa w Warszawie, „Świat” 1925, nr 31, s. 12–14.
Google Scholar

Polish 2017 – Polish diplomacy art and architecture 1918–1939, red. Monika Kuhnke, Warszawa 2017.
Google Scholar

POPIOŁEK 2012 – Małgorzata Popiołek, Powojenna odbudowa ulicy Nowy Świat, Warszawa 2012.
Google Scholar

PSZCZÓŁKOWSKI 2014 – Michał Pszczółkowski, Architektura użyteczności publicznej II Rzeczypospolitej 1918–1939. Forma i styl, Łódź 2014.
Google Scholar

PSZCZÓŁKOWSKI 2015 – Michał Pszczółkowski, Architektura użyteczności publicznej II Rzeczypospolitej 1918–1939. Funkcja, Łódź 2015.
Google Scholar

REWSKI 1929a – Zbigniew Rewski, Gmachy sądowe w Polsce, „Głos Sądownictwa” 1929, nr 7–8, s. 364–374.
Google Scholar

REWSKI 1929b – Zbigniew Rewski, Pałac Paca w Warszawie. Obecnie gmach Sądu Okręgowego, Warszawa 1929.
Google Scholar

REWSKI 1929c – Zbigniew Rewski, Pałac Raczyńskich w Warszawie. Obecnie siedziba ministerstwa sprawiedliwości, Warszawa 1929.
Google Scholar

REWSKI 1936 – Zbigniew Rewski, Pałac ministerstwa sprawiedliwości w Warszawie, Warszawa 1936.
Google Scholar

SERWATKA 2009 – Tomasz Serwatka, Kazimierz Świtalski (1886–1962). Biografia polityczna, Warszawa 2009.
Google Scholar

SULEJA 1998 – Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998.
Google Scholar

SZCZERSKI 2018 – Andrzej Szczerski, Nowi obywatele – nowa architektura, [w:] Architektura niepodległości w Europie Środkowej, red. Magdalena Link-Lenczewska, Łukasz Galusek, Kraków 2018, s. 51– 67.
Google Scholar

SZPOPER/BIELECKI 2001 – Dariusz Szpoper, Andrzej Bielecki, Aleksander Meysztowicz. Portret polityczny konserwatysty, Gdańsk 2001.
Google Scholar

ŚWIERCZYŃSKI 1928 – Rudolf Świerczyński, Szkic gmachu centrali Ministerstwa Robót Publicznych w Warszawie, „Architektura i Budownictwo” 1928, nr 10, s. 359–366.
Google Scholar

THUGUTT 2006 – Stanisław August Thugutt, Gawędy o Warszawie. Przewodnik po Warszawie z 1912 r., Warszawa 2006.
Google Scholar

TRYBUŚ 2019 – Jarosław Trybuś, Warszawa niezaistniała. Niezrealizowane projekty urbanistyczne i architektoniczne Warszawy dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 2019.
Google Scholar

URZYKOWSKI 2014 – Tomasz Urzykowski, Aleja Szucha 25. Historia gmachu polskiej edukacji, Warszawa 2014.
Google Scholar

WATT 2005 – Richard M. Watt, Gorzka chwała. Polska i jej los 1918–1939, Warszawa 2005.
Google Scholar

WOLMAR 1925 – Adam Wolmar, Projekty nowych gmachów publicznych, „Kurier Warszawski” 1925, nr 144, s. 14.
Google Scholar

ZAWADZKI 2011 – Jarosław Maciej Zawadzki, Borys Zinserling, [w:] Polski słownik biograficzny konserwatorów zabytków, red. Iwona Błaszczyk, Henryk Kondziela, Hanna Krzyżanowska, Małgorzata Merkel-Massé, z. 4, Warszawa 2011.
Google Scholar

ZAWADZKI 2021 – Jarosław Maciej Zawadzki, O salach Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w latach międzywojennych i architekcie Stanisławie Miecznikowskim, Warszawa 2021.
Google Scholar

ZDZIARSKI 1921 – Stanisław Zdziarski (?), Budynki rządowe w stolicy, [w:] „Kurier Warszawski” 1921, nr 334, wyd. wieczorne, s. 5–6.
Google Scholar

ZIELIŃSKI 1996 – Jarosław Zieliński, Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Śródmieście historyczne, t. 2, Warszawa 1996
Google Scholar