W cieniu wielkiego mistrza – Teodora Matejko. Zarys biografii

Autor

  • Katarzyna Jaworska

DOI:

https://doi.org/10.18778/2084-851X.14.05

Słowa kluczowe:

Matejko Kornelia Teodora z Giebułtowskich, Matejko Jan, XIX wiek, życie prywatne artystów, Kraków

Abstrakt

Kornelia Teodora z Giebułtowskich Matejkowa była nie tylko żoną słynnego malarza Jana Matejki, ale też największą jego muzą. W pracy „W cieniu wielkiego mistrza – Teodora Matejko. Zarys biografii” poznajemy Teodorę jako małą dziewczynkę, dojrzewającą pannę, żonę, matkę. Teodora od najmłodszych lat wykazywała talenty artystyczne. Uczyła się śpiewu i muzyki, jednak jej największym marzeniem było zostać aktorką. Matka Teodory zdecydowała, że będzie lepszym dla niej jeśli wyjdzie za mąż. Namiętne uczucie pojawiło się po ślubie. Potem nie była pewna czy godna miłości wspaniałego artysty. Tęskniła za nim gdy wyjeżdżał. Dodawała mu otuchy, podnosiła na duchu. Była jego największą wielbicielką. Kochała żarliwie. Życie państwa Matejków koncentrowało się w Krakowie, ale nie zabrakło licznych podróżny. Bywali w Wiśniczu, Rabce, Krynicy, ale także udawali się za granicę. Zwiedzili m.in. Niemcy, Turcję czy Włochy. Teodora bez wątpienia była największą fanką swojego męża, o czym zapewniała go w licznych listach. Z czasem ich miłość zaczęła być poddawana licznym próbom. Matejkowa zajęta prowadzeniem domu i wychowywaniem czwórki dzieci popadała w liczne melancholie i stany lękowe. Otoczenie nie zwracało na nią szczególnej uwagi. Było ono niechętne kobiecie, która honory męża odbierała bardzo osobiście. Chełpiła się popularnością swojego ukochanego. Z roku na rok wzrastało w niej poczucie wyższości na skutek czego odczuwała niechęć otaczającej jej rodziny i znajomych. Natomiast w małżeńskim domu grała „pierwsze skrzypce”. Według Matejki była idealna, jedyna taka na świecie, jego pierwsza i ostatnia miłość. Zakochany bez pamięci artysta wciąż zapewniał Teodorę o swoim płomiennym uczuciu, które nigdy nie wygaśnie. Małżeństwo Matejków było bardzo burzliwe. Od stanów największych kłótni, bluźnierstw, przekleństw po wspólne podróże i czułe tęsknoty. Taka dysharmonia nie tylko zniekształcała wizerunek rodziny, ale i mocno wpływała na psychikę jej domowników. Z wiekiem zaczęła chorować na cukrzycę, która była dziedziczna w jej rodzinie. W 1882 roku została uznana za niepoczytaną, po czym umieszczono chorą w szpitalu psychiatrycznym. Zmarła 25 sierpnia 1896 roku. Została pochowana u boku swego męża.

W literaturze utarło się, że Teodora była krnąbrna, nieposłuszna, kapryśna, przekorna. Była podmiotem cierpień na początku młodego artysty a potem dojrzałego mężczyzny i w końcu wycieńczonego starca. Na początku pojawia się jako młoda, niespełniona dziewczyna, która nie chce wychodzić za mąż. Nie jest żarliwe zakochana w swoim cierpliwym adoratorze. Finalnie zostaje żoną Matejki. Rodzi mu dzieci. I zaczyna się czas rosnącej dumy, nieprzejednanej osobowości i ciągłych humorów, z którymi kosztem własnego zdrowia, malarz sobie radzi. Wyśmiewanie i plotki ciągle towarzyszą madame Matejko. Gdy ten okres dobiega końca, Teodora jest postrzegana jako zagłada rodziny. Chora psychicznie, trwoniąca majątek krakowskiego wizjonera. Nie zajmuje się dorastającymi dziećmi, ciągle wyjeżdża na kuracje zdrowotne, nie szanuje męża, wszystkim sprawia ból. Obraz niesprawiedliwy? Imitacja i powtarzalność sprawiły, że wielka muza najwybitniejszego i najpopularniejszego malarza polskiego w XIX wieku jawi się jako jego największe przekleństwo.

Bibliografia

GINTEL 1955 – Jan Gintel, Jan Matejko. Wypisy biograficzne, Kraków 1955.
Google Scholar

Gorzkowski 1993 – Marian Gorzkowski, Jan Matejko. Epoka od r. 1861 do końca życia artysty z dziennika prowadzonego w ciągu lat siedemnastu, opr. Kazimierz Nowacki, Ignacy Trybowski, Kraków 1993.
Google Scholar

Listy Matejki do żony 1927 – Listy Matejki do żony Teodory 1863– 1881, opr. Maciej Szukiewicz, Kraków 1927.
Google Scholar

Serafińska 1955 – Stanisława Serafińska, Jan Matejko. Wspomnienia rodzinne, Kraków 1955.
Google Scholar

ANTECKA/Buyko 2014 – Jolanta Antecka, Małgorzata Buyko, Teodora moja miłość. Życie codzienne Jana i Teodory Matejków, Olszanica 2014.
Google Scholar

BOGUCKI 1955 – Jan Bogucki, Matejko, Warszawa 1955.
Google Scholar

CZAPSKA-MICHALIK 2007 – Magdalena Czapska-Michalik, Jan Matejko, Warszawa 2007.
Google Scholar

MICHAŁOWSKI 1979 – Janusz Maciej Michałowski, Jan Matejko, Warszawa 1979.
Google Scholar

OKOŃ 2001 – Waldemar Okoń, Jan Matejko, Wrocław 2001.
Google Scholar

Prokesch 1916 – Władysław Prokesch, Józef Unierzyński, Kraków 1916.
Google Scholar

Przemecka 1985 – Maria Przemecka, Krakowskim szlakiem Jana Matejki, Warszawa–Kraków 1985.
Google Scholar

Słoczyński 2000 – Henryk Marek Słoczyński, Matejko, Wrocław 2000.
Google Scholar

SZYPOWSKA 1976 – Maria Szypowska, Jan Matejko wszystkim znany, Warszawa 1976.
Google Scholar

WITZ 1970 – Ignacy Witz, Polscy malarze, polskie obrazy, Warszawa 1970.
Google Scholar

Zagrajek 1997 – Agnieszka Zagrajek, Dom Jana Matejki. Oddział Muzeum Narodowego w Krakowie, Kraków 1997.
Google Scholar

ZGÓRNIAK 1998 – Marek Zgórniak, Matejko w Paryżu. Opinie krytyków francuskich z lat 1865–1870, Kraków 1998.
Google Scholar

ZGÓRNIAK 2004 – Marek Zgórniak, Jan Matejko 1838–1893. Kalendarium życia i twórczości, Kraków 2004.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2022-12-30

Jak cytować

Jaworska, K. (2022). W cieniu wielkiego mistrza – Teodora Matejko. Zarys biografii. TECHNE. Seria Nowa, (10), 121–133. https://doi.org/10.18778/2084-851X.14.05

Numer

Dział

Artykuły