Między sztuką a przemysłem – postawa Charlesa Fredericka Wortha wobec przemian mody w drugiej połowie XIX wieku

Piotr Szaradowski

doi:10.18778/2084-851X.11.01

Autor

Piotr Szaradowski Uniwersytet Humanistyczno-Społeczny SWPS

DOI:

https://doi.org/10.18778/2084-851X.11.01

Słowa kluczowe:

Charles Frederick Worth, haute couture, konfekcja, akademizm, moda damska

Abstrakt

Artykuł analizuje postawę Charlesa Fredericka Wortha (1825–1895) wobec zmian, jakie zachodziły w modzie damskiej od połowy XIX wieku. Zasadniczą kwestią jest prezentowanie siebie jako artysty. Autor przedstawia zarówno genezę takiej postawy, jak i jej konsekwencje dla innych projektantów. Uzupełniającą kwestię stanowi problem sztuk użytkowych i angażowanie się artystów w projektowanie przedmiotów codziennego użytku. Zarówno we Francji, jak i w Anglii, ojczyźnie Wortha.

Bibliografia

BOUDIN 1858 – Henri Boudin, Le palais de l’Industrie Universelle; ouvrage descriptif ou analytique des produits les plus Remerquables de L’Exposition de 1855 dédié a l’Industrie, au Commerce et aux Arts, Paris 1858.
Google Scholar

BRAUER 2013 – Fae Brauer, Rivals and Conspirators. The Paris Salons and the Modern Art Centre, Newcastle 2013.
Google Scholar

COLEMAN 1990 – Ann Elizabeth Coleman, The Opulent Era: Fashions of Worth, Doucet and Pingat, katalog wystawy, Brooklyn Museum, New York 1990.
Google Scholar

CUNNINGHAM 2003 – Patricia A. Cunningham, Reforming Women’s Fashion, 1850–1920. Politics, Health, and Art, Kent 2003.
Google Scholar

FARYŚ 2019 – Przemysław Krystian Faryś, Konfekcja damska 1800–1914. Produkcja – wzornictwo – handel, Warszawska Firma Wydawnicza, Warszawa 2019.
Google Scholar

de GONCOURT 1988 – Edmund i Juliusz de Goncourt, Dziennik. Pamiętniki z życia literackiego, wybór i przekł. Joanna Guze, Warszawa 1988.
Google Scholar

GRAU 2000 – Grau François-Marie, La haute couture, Paris 2000.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/puf.marie.2000.01

GRUMBACH 2014 – Didier Grumbach, History of international Fashion, Northampton, 2014.
Google Scholar

de la HAYE/MENDES 2014 – Amy de la Haye, Valerie D. Mendes, The house of Worth. Portrait of an Archive, London 2014.
Google Scholar

LATOUR 1958 – Anny Latour, Kings of Fashion, London 1958.
Google Scholar

MAINARDI 1987 – Patricia Mainardi, Art and Politics of the Second Empire. The Universal Expositions of 1855 and 1867, New Haven–London 1987.
Google Scholar

MAINARDI 1994 – Patricia Mainardi, The End of the Salon. Art and the State in the Early Third Republic, Cambridge 1994.
Google Scholar

de MARLY 1980 – Diana de Marly, Worth: Father of Haute Couture, London 1980.
Google Scholar

MILLER 1981 – Michael B. Miller, The Bon Marché. Bourgeois Culture and the Department Store, 1869–1920, Princeton University Press, Princeton New Jersey 1981.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9781400856114

MILLERET 2015 – Guénolée Milleret, Haute couture. Historie de l’industrie de la création française des précurseurs à nos jours, Paris 2015.
Google Scholar

du PAYS 1855 – A.J. du Pays, Palais de l’Industrie, „L’Illustration, Journal Universel”, 19 maja 1855, s. 315–318.
Google Scholar

Paris Haute Couture 2012 – Paris Haute Couture, ed. Olivier Saillard, Anne Zazzo, Flammarion, Paris 2012.
Google Scholar

POPRZĘCKA 1994 – Maria Poprzęcka, Prerafaelici i esteci, [w:] Sztuka świata, t. 8, Warszawa 1994.
Google Scholar

ROSIŃSKA 2020 – Monika Rosińska, Utopie dizajnu. Pomiędzy afirmacją a krytyką nowoczesności, Kraków 2020.
Google Scholar

SAUNDERS 1955 – Edith Saunders, The Age of Worth. Couturier to the Empress Eugénie, Bloomington 1955.
Google Scholar

Spectaculaire Second Empire 2016 – Spectaculaire Second Empire, ed. Guy Cogeval, Yves Badez, Paul Perrin, Marie-Paule Vial, katalog wystawy, Musée d’Orsay/Skira, Paris 2016.
Google Scholar

STERN 2004 – Radu Stern, Against Fashion. Clothing as Art, 1850–1930, Cambridge 2004.
Google Scholar

SZARADOWSKI 2012 – Piotr Szaradowski, Kolekcje sztuki pierwszych „wielkich krawców” – ich rola i znaczenie, „Wolę Oko. Półrocznik Historii Sztuki”, nr 2 (2012), s. 52–67.
Google Scholar

SZARADOWSKI 2016 – Piotr Szaradowski, Francja elegancja. Z historii haute couture, Wrocław 2016.
Google Scholar

TAYLOR 2004 – Lou Taylor, Establishing dress history, Manchester–New York 2004.
Google Scholar

The Cult of Beauty 2011 – The Cult of Beauty: The Aesthetic Movement 1860–1900, ed. Stephen Calloway, Lynn Federle Orr, katalog wystawy, Muzeum Wiktorii i Alberta, London 2011.
Google Scholar

TRUBERT-TOLLU et al. 2017 – Chantal Trubert-Tollu, Françoise Tétart-Vittu, Jean-Marie Martin-Hattemberg, Fabrice Olivieri, The House of Worth 1858–1954. The birth of haute couture, London 2017.
Google Scholar

WORTH 1928 – Jean Philippe Worth, A Century of Fashion, tłum. Ruth Scott Miller, Boston 1928.
Google Scholar

ZOLA 1956 – Emil Zola, Zdobycz, Państwowy Instytut Wydawniczy, przeł. Krystyna Dolatowska, Warszawa 1956.
Google Scholar