Rola Wisły jako rzeki granicznej na tle historycznych podziałów kraju i jej znaczenie w aktualnym podziale administracyjnym

Łukasz Twardowski

doi:10.18778/2300-0562.04.09

Authors

Łukasz Twardowski Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych, Wydział Nauk Geograficznych, Uniwersytet Łódzki, 90-142 Łódź, ul. Kopcińskiego 31

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-0562.04.09

Keywords:

borders on the rivers, the Vistula, administrative divisions

Abstract

This work concerns the importance of the Vistula as a border borrowed from nature in historical and current divisions of Poland. Forms of this division have changed over the centuries several times. The first form of spatial government was the so-called neighboring communities – opola. In the Middle Ages there were new forms of organization of space such as a province and castellany. In the following centuries these forms changed and evolved. There were counties, municipalities and provinces. The period of the partitions of Poland, as well as two world wars brought changes to the internal division of the country, imposed by the invader administration. Political boundaries were repeatedly changed too. In many of these divisions, the Vistula River served as a natural basis for the designation of a border. It should be noted, that there are places where the border is more than five hundred years old. The current administrative landscape of Poland is a result of government reforms in 1999, which established a three-tier division of the country. The role of the Vistula as a border in this division is also clearly visible.

References

Babirecki J., 1895, Polska w roku 1771, Kraków.
Google Scholar

Gloger Z., 1991, Geografia historyczna ziem dawnej Polski, reprint, Warszawa.
Google Scholar

Janiszewski M., 1959, Regiony geograficzne Polski, Warszawa.
Google Scholar

Kałuski S., 1992, Rzeki graniczne a kształtowanie się więzi regionalnych w Europie, Warszawa.
Google Scholar

Kałuski S., 1997, Granice polityczne, naturalne i sztuczne – anachronizm czy aktualny problem?, Warszawa.
Google Scholar

Koter M., Kulesza M., 2001, Geographical and historical grounds of formation of borders of former and present-day Poland, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Changing role of border areas and regional policies, Region and Regionalism, No. 5, Łódź–Opole.
Google Scholar

Manteuffel T., 1929, Metoda oznaczania granic w geografii historycznej, [w:] Bachulski H. (red.), Księga pamiątkowa ku uczczeniu 25-letniej działalności naukowej prof. Marcelego Handelsmana, Warszawa.
Google Scholar

Manteuffel T., Dowiat J., 1979, Monarchia wczesnopiastowska, [w:] Tazbir J. (red.), Zarys historii Polski, Warszawa.
Google Scholar

Mielcarek A., 2008, Podziały terytorialno-administracyjne II Rzeczypospolitej w zakresie administracji zespolonej, Warszawa.
Google Scholar

Miszczuk A., 2003, Regionalizacja administracyjna III Rzeczypospolitej. Koncepcje teoretyczne a rzeczywistość, Lublin.
Google Scholar

Olczak E. (red.), 2003, Atlas historii Polski. Mapy i komentarze, Warszawa.
Google Scholar

Olczak E., Sienkiewicz W. (red.), 2006, Ilustrowany atlas historii Polski, t. 1: Od źródeł po schyłek Jagiellonów, Warszawa.
Google Scholar

Piskozub A., 1987, Dziedzictwo polskiej przestrzeni. Geograficzno-historyczne podstawy struktur przestrzennych ziem polskich, Wrocław.
Google Scholar

Piskozub A., 1995, Polska w cywilizacji zachodniej, Gdańsk.
Google Scholar

Piskozub A., 1999, Dziedzictwo tradycji historycznej jako podstawa współczesnej tożsamości regionalnej ziem polskich, referat na XVI Zjazd Powszechny Historyków Polskich, Wrocław.
Google Scholar

Podwińska Z., 1978, Stosunki społeczne i polityczne, [w:] Dembińska M., Podwińska Z. (red.), Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. 1: Od VII do XII wieku, Wrocław.
Google Scholar

Rajman J., Zioło Z., 1992, Przemiany sieci miast regionu górnej Wisły w XIX i XX wieku, [w:] Rajman J., Hempel J. (red.), Wisła w dziejach i kulturze Polski. Studia nad gospodarką i siecią osadniczą regionu górnej Wisły, Warszawa.
Google Scholar

Skrzyp J., 2007, Geografia administracyjna i polityczna, Siedlce.
Google Scholar

Sobczyński M., 1984, Niezmienność dawnych granic politycznych na obszarze Polski, Łódź.
Google Scholar

Sobczyński M., 1994, The influence of past political divisions of the territory of Poland upon the regional structure of the country, [w:] Koter M. (red.), Inner divisions, Region and Regionalism, No. 1, Łódź–Opole, s. 103–116.
Google Scholar

Sobczyński M., 2008, Historia geografii politycznej, [w:] Jackowski A., Liszewski S., Richling A. (red.), Historia geografii polskiej, Warszawa.
Google Scholar

Sobczyński M. Kulesza M., 2006, Miejsce i rola powiatu w tradycji podziału terytorialnego Polski, Łódź.
Google Scholar

Stoksik J., 1990, Wisła pod Krakowem przedmiotem polsko-austriackiego konfliktu granicznego w latach 1780–1782, [w:] Kiryk F. (red.), Wisła w dziejach i kulturze Polski. Studia i materiały z dziejów osadnictwa i gospodarki górnej Wisły w okresie przedrozbiorowym, Warszawa.
Google Scholar

Śliwiński B., 1989, Problem granicznego charakteru Wisły w dziejach Kujaw i Mazowsza do końca XII w. na tle stosunków własnościowo-osadniczych, [w:] Gierszewski S. (red.), Wisła w dziejach i kulturze Polski. Osadnictwo nad Dolną Wisłą w średniowieczu, Warszawa.
Google Scholar

Tazbir J. (red.), 1979, Zarys historii Polski, Warszawa.
Google Scholar

Das deutsche Interessengebiet, 1939/1940, Mapa obszaru interesów niemieckich, Reichsamt für Landesaufnahme.
Google Scholar

Mapa sztabowa M-34-76-A w skali 1:50 000, 1982, Sztab Generalny WP.
Google Scholar

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, 1990, Dz.U. nr 16 poz. 95.
Google Scholar

Ustawa z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, 1990, Dz.U. nr 32 poz. 191.
Google Scholar

Wojskowa mapa topograficzna w skali 1:50 000, 1982, WZkart, Sztab Generalny WP.
Google Scholar

Geoportal: http://geoportal.gov.pl/ (dostęp 26.05.2012).
Google Scholar