Rozwój przestrzenny i przemiany morfologiczne osiedli Wrocławia wyrosłych wokół dawnych wsi kmiecych

Barbara Miszewska; Robert Szmytkie

doi:10.18778/2300-0562.06.03

Autor

Barbara Miszewska Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Zakład Geografii Społeczno-Ekonomicznej, pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław
Robert Szmytkie Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Zakład Geografii Społeczno-Ekonomicznej, pl. Uniwersytecki 1, 50-137 Wrocław

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-0562.06.03

Słowa kluczowe:

przemiany morfologiczne, rozwój przestrzenny miasta, morfologia miasta, wsie kmiece, Wrocław

Abstrakt

W latach 1928–1973 w granice Wrocławia wcielono trzy miasta (Brochów, Leśnicę i Psie Pole) oraz ponad 50 wsi, w wyniku czego powierzchnia miasta wzrosła z 49,2 do 292,8 km2. Wśród przyłączonych do miasta miejscowości można wyróżnić wsie: warzywnicze, kmiece i folwarczne. W większości przypadków stały się one jądrami genetycznymi, wokół których wyrosły obecne osiedla miasta. Na szczególną uwagę, z uwagi na zróżnicowane tempo i złożony charakter przemian morfologicznych, zasługują zwłaszcza wsie kmiece. Celem artykułu jest analiza rozwoju przestrzennego i głównych tendencji przemian morfologicznych osiedli powstałych w sąsiedztwie wsi kmiecych. Większość z nich położona jest w zachodniej i południowej części miasta. Ich wybór podyktowany był zaawansowaniem procesów rozwoju i zróżnicowania morfologicznego osiedli powstałych wokół dawnych wsi i stopniem przekształcenia pierwotnego siedliska wsi (od zachowanej po częściowo zachowaną i całkowicie wymienioną zabudowę zagrodową), od fazy minimalnych zmian pierwotnego układu (Jerzmanowo) po fazę zacierania formy inicjalnej i powstawania swoistej wewnątrzmiejskiego „zlepieńca” (Ołtaszyn – Wojszyce).

Bibliografia

Antkowiak Z., 1973, Stare i nowe osiedla Wrocławia, Wrocław.
Google Scholar

Chmielewska M., 2016, Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic, Katowice.
Google Scholar

Encyklopedia Wrocławia, 2006, Wrocław.
Google Scholar

Kajdanek K, 2011, Pomiędzy miastem a wsią. Suburbanizacja na przykładzie osiedli podmiejskich Wrocławia, Kraków.
Google Scholar

Kononowicz W., 1997, Wrocław: kierunki rozwoju urbanistycznego w okresie międzywojennym, Wrocław.
Google Scholar

Koter M., 1979, Struktura morfogenetyczna wielkiego miasta na przykładzie Łodzi, „Acta Universitatis Lodziensis”, Nauki Matematyczno-Przyrodnicze, seria 2, z. 21.
Google Scholar

Koter M., 1994, Rola wiejskich elementów morfologicznych w procesie kształtowania układu przestrzennego Łodzi, [w:] M. Koter, J. Tkocz (red.), Zagadnienia geografii historycznej osadnictwa w Polsce, Toruń–Łódź, s. 63–88.
Google Scholar

Maleczyński K., Morelowski M., Ptaszycka A., 1956, Wrocław. Rozwój urbanistyczny, Warszawa.
Google Scholar

Mayer M., Szmytkie R., 2014, Kształtowanie się stref podmiejskich wokół miast średniej wielkości (studia przypadków z regionu południowo-zachodniego), [w:] Jezierska-Thöle A., Biczkowski M. (red.), Zintegrowany rozwój obszarów wiejskich w świetle polityki Unii Europejskiej, t. 2: Wielofunkcyjność obszarów wiejskich, Toruń,s. 121–152.
Google Scholar

Miszewska B., 1994, Bloki urbanistyczne Wrocławia w różnych fazach cyklu miejskiego, [w:] Koter M., Tkocz J. (red.), Zagadnienia geografii historycznej i osadnictwaw Polsce, Toruń–Łódź, s. 111–129.
Google Scholar

Miszewska B., 1995, Wpływ ekspansji przestrzennej Wrocławia na sukcesję użytkowania ziemi i strukturę morfologiczną miasta, „Czasopismo Geograficzne”, 66, s. 363–370.
Google Scholar

Miszewska B., 1996, Struktura morfologiczna peryferyjnych osiedli Wrocławia, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, 1904, s. 53–61.
Google Scholar

Miszewska B., 2002, Wsie jako jądra genetyczne osiedli Wrocławskich, „Rocznik Wrocławski”, 8, s. 107–119.
Google Scholar

Miszewska B., Sikorski D., 2011, Blokowiska a dewaloryzacja przestrzeni miejskiej na przykładzie południowej dzielnicy Wrocławia, [w:] Jażdżewska I. (red.), Osiedla blokowe w strukturze przestrzennej miast, seria: XXIII Konwersatorium Wiedzyo Mieście, Łódź, s. 127–139.
Google Scholar

Miszewska B., Szmytkie R., 2015, Morphological processes in the spatial structure of the southern district of Wrocław city, „Bulletin of Geography. Socio-economicSeries”, 27, s. 133–151.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/bog-2015-0009

Płachta O., Szmytkie R., 2012, Nowa zabudowa mieszkaniowa jako „inna jakość” w przestrzeni wybranych osiedli Wrocławia, [w:] Jakóbczyk-Gryszkiewicz J. (red.), Procesy gentryfikacji w mieście, cz. 1, seria: XXV Konwersatorium Wiedzy o Mieście,Łódź, s. 135–152.
Google Scholar

Szmytkie R., 2011, Osiedla wiejskie w granicach administracyjnych dużego miasta (przykład Wrocławia), [w:] Słodczyk J. (red.), Procesy suburbanizacji w wybranych miastach Polski, seria: Studia Miejskie, 3, Opole, s. 159–186.
Google Scholar

Szulc H., 1963, Osiedla podwrocławskie na początku XIX wieku, Wrocław.
Google Scholar