Europejski Trybunał Praw Człowieka jako determinant ochrony praw człowieka w systemie europejskim – aspekty wybrane

Karol Bogdański

doi:10.18778/2956-3747.7.02

Autor

Karol Bogdański Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie, Wydział Prawa i Ekonomii https://orcid.org/0009-0003-9586-8776

DOI:

https://doi.org/10.18778/2956-3747.7.02

Słowa kluczowe:

Europejski Trybunał Praw Człowieka, Unia Europejska, prawa człowieka, sądownictwo europejskie, prawa podstawowe

Abstrakt

Europejski Trybunał Praw Człowieka odgrywa kluczową rolę w egzekwowaniu praw podstawowych oraz wyznaczaniu standardów ochrony praw człowieka w mechanizmie europejskim. ETPC swoim orzecznictwem kształtuje standardy ochrony powyższych praw, zwłaszcza w kontekście Europejskiej Karty Praw Podstawowych. Celem niniejszego artykułu jest analiza roli ETPC jako gwaranta sądowej ochrony praw człowieka na poziomie międzynarodowym, uwzględniając zarówno podstawy prawne jego działania, jak i analizując realizację wykonywania orzeczeń Trybunału i egzekwowania ochrony praw podstawowych, w tym przez Polskę. Tekst przedstawia przegląd i omówienie wybranych spraw, które zasługują na dokładniejsze pochylenie się nad nimi. Przedstawione w tekście przypadki poruszają problematykę prawa do sądu oraz rozważania w kontekście rzeczywistości cyfrowej, a wolności do wyrażania opinii.

Bibliografia

Buzunko O., Krasnova Y., Features of Judicial Protection of Environmental Rights of Citizens in the European Court of Human Rights, „Law. Human. Environment” 2022, t. 13, s. 8 i nast. https://doi.org/10.31548/law2022.02.001
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31548/law2022.02.001

Gajda A., Rzetelne uzasadnienie wyroku sądowego w kontekście wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 9 marca 2023 r. w sprawie Cupiał przeciwko Polsce, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2023, nr 4(74), s. 158 i nast. https://doi.org/10.15804/ppk.2023.04.11
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2023.04.11

Garlicki L., Europejski Trybunał Praw Człowieka a prawo UE (refleksje nad wyrokiem ETPCz z 6.12.2012 r. w sprawie Michaud przeciwko Francji), „Europejski Przegląd Sądowy” 2014, nr 1, s. 20 i nast.
Zobacz w Google Scholar

Garlicki L., Przystąpienie UE do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka – przygotowania i problemy, „Europejski Przegląd Sądowy” 2011, nr 1, s. 14 i nast.
Zobacz w Google Scholar

Garlicki L., Sądownictwo a prawo europejskie, [w:] Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2023, s. 505 i nast.
Zobacz w Google Scholar

Harris J.D., O’Boyle M., Bates E.P., Buckley C.M., Law of the European Convention on Human Rights, 2018. https://doi.org/10.1093/he/9780198785163.001.0001
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/he/9780198785163.001.0001

Hryb A.M., Protection of Human Rights in the European Union: General Principles, „Analytical and Comparative Jurisprudence” 2025, s. 859 i nast. https://doi.org/10.24144/2788-6018.2025.01.143
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24144/2788-6018.2025.01.143

Jurczyk T., The role of the Court of Justice of the European Union in setting European Union Standards of Protection of Fundamental Rights, [w:] Międzynarodowa ochrona praw człowieka – współczesne problemy na świecie, red. M. Jabłoński, T. Jurczyk, P. Gutierrez, Wrocław 2015, s. 141 i nast.
Zobacz w Google Scholar

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4.11.1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r., nr 61, poz. 284 ze zm.).
Zobacz w Google Scholar

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom II. Komentarz do artykułów 19–59 oraz Protokołów dodatkowych, red. L. Garlicki, Warszawa 2011, s. 184 i nast.
Zobacz w Google Scholar

Krzywoń A., Europejski system ochrony praw i wolności – Rada Europy, [w:] A. Krzywoń, W. Brzozowski, M. Wiącek, Prawa człowieka, Warszawa 2023, s. 77 i nast.
Zobacz w Google Scholar

Krzyżanowska-Mierzewska M., Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności w Polsce – refleksje po trzydziestej rocznicy ratyfikacji, „Europejski Przegląd Sądowy” 2024, nr 5, s. 4 i nast.
Zobacz w Google Scholar

Lock T., The ECJ and the ECHR: The Future Relationship between the Two European Courts, The Law and Practice of International Courts and Tribunals, Holandia 2010, s. 375 i nast. https://doi.org/10.1163/156918509X12537882648426
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/156918509X12537882648426

Łętowska E., Dyskurs prawniczy w Polsce: miejsce i znaczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Europejski Przegląd Sądowy” 2023, nr 11, s. 13 i nast.
Zobacz w Google Scholar

Nowicki M.A., Komentarz do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, [w:] Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, wyd. VIII, Warszawa 2021, art. 15, s. 22 i nast.
Zobacz w Google Scholar

Nowicki M.A., Neij i Sunde Kolmisoppi przeciwko Szwecji – decyzja ETPC z dnia 19 lutego 2013 r., skarga nr 40397/12, [w:] Europejski Trybunał Praw Człowieka. Wybór orzeczeń 2013, LEX/el. 2014.
Zobacz w Google Scholar

Opinia TS z 18.12.2014 r., 2/13, ZOTSiS 2014, nr 12, poz. I-2454. https://doi.org/10.1016/S0262-1762(14)70304-9
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0262-1762(14)70235-4

Postanowienie TSUE z 17.05.2022 r., C-692/21 P, OH przeciwko Europejski Trybunał Praw Człowieka, LEX nr 3345278.
Zobacz w Google Scholar

Półtorak N., Przystąpienie Unii Europejskiej do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka – projekt umowy akcesyjnej a prawo UE, „Europejski Przegląd Sądowy” 2012, nr 9, s. 4 i nast.
Zobacz w Google Scholar

Protokół nr 16 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, https://europeancourt.org/pl/dokumenty/rada-europy/europejska-konwencja-praw-człowieka/protokół-nr16/ (dostęp: 9.04.2025).
Zobacz w Google Scholar

Sozański J., Przystąpienie Unii Europejskiej do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Glosa do opinii TS z dnia 18 grudnia 2014 r., 2/13, „Państwo i Prawo” 2016, nr 8, s. 122 i nast.
Zobacz w Google Scholar

Spano R., The Rule of Law as the Lodestar of the European Convention on Human Rights: The Strasbourg Court and the Independence of the Judiciary, „European Law Journal” 2021, t. 27. https://doi.org/10.1111/eulj.12377
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/eulj.12377

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (Dz.U. z 2004 r., nr 90, poz. 864/2 ze zm.).
Zobacz w Google Scholar

Wyrok SA w Łodzi z 11.01.2022 r., II AKa 255/21, LEX nr 3358682.
Zobacz w Google Scholar

Zahirović D., Is There Something New in the European Union? – Right to a Fair Trial According to the Charter of Fundamental Rights of the European Union, „Anali Pravnog fakulteta broj” 2018, nr 22.
Zobacz w Google Scholar

Zawadzka N., Glosa do decyzji ETPC z dnia 19 lutego 2013 r., 40397/12, LEX/el. 2013.
Zobacz w Google Scholar