Z rozważań o rosyjsko-francuskim dialogu kulturowym XVIII wieku
DOI:
https://doi.org/10.18778/1427-9681.10.03Słowa kluczowe:
Rosja, Francja, XVIII wiek, dialog kulturowy, Piotr I, Elżbieta Piotrowna, Katarzyna IIAbstrakt
Referat prezentuje zarys historii mariażu kulturowego Rosji i Francji, począwszy od epizodycznych kontaktów w XVI i XVII wieku, aż po wiek XVIII, który otwiera trwający wiele wieków dialog z Francją. Jej ideowe i kulturowe pryncypia staną się źródłem inspirujących przemian cywilizacyjnych i fundamentem prozachodniej tożsamości niedawnej jeszcze Świętej Rusi, a inicjatorem i propagatorem zachodniej – francuskiej – cywilizacji okaże się „rewolucjonista na tronie” Piotr I. Procesowi postępującej infiltracji francuskiej kultury w Rosji sprzyjać będzie fascynacja córki Piotra I – Elżbiety wszystkim, co z ducha francuskie, co procentować będzie zjawiskiem gallomanii, którego apogeum przypadnie na II połowę XVIII wieku – okres panowania Katarzyny II. Wówczas, w tle rosyjskiej admiracji ideami francuskiego Oświecenia, dzięki przyjaźniom Katarzyny II z encyklopedystami (głównie Wolterem i Diderotem) Rosja ze swym absolutyzmem oświeceniowym aspirować będzie do grona najpotężniejszych mocarstw europejskich.
Pobrania
Bibliografia
Andrusiewicz, Andrzej. Cywilizacja rosyjska. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005. Vol. 2: 189, 217.
Google Scholar
Andrusiewicz, Andrzej. Katarzyna Wielka. Prawda i mit. Warszawa: Świat Książki, 2012: 19, 66–67, 73–74, 209, 375, 551–552, 555–556, 565.
Google Scholar
Anisimov, Yevgeniy. Impieratorskaya Rossiya. Sankt-Peterburg: Piter, 2015: 57, 96–97, 135–139, 141, 362–366.
Google Scholar
Anisimov, Yevgeniy. Zhenshchiny na rossiyskom prestole. Sankt-Peterburg: Norint, 1997: 283–284.
Google Scholar
Artemova, Yelena W. Kultura Rossii glazami posetivshikh ee frantsuzov (posledniaya tret XVIII weka). Moskwa: IRI RAN, 2000: 22–23, 30, 31, 36, 41.
Google Scholar
Athenaeum. Pismo zbiorowe poświęcone historii, filozofii, sztukom itd., Wilno. Vol. 1 (1842): 33 (ze zbiorów Biblioteki Cyfrowej).
Google Scholar
Bakhrushin, Yuriy A. Istoriya russkogo baleta. Moskwa: Sovetskaya Rossiya, 1965: 21.
Google Scholar
Baklanova, Natalya. Kulturnye svyazi Rossii i Frantsii w epokhu Petra I. Sankt-Peterburg: Nauka, 1966: 309, 338.
Google Scholar
Bazylow, Ludwik. Historia nowożytnej kultury rosyjskiej, Warszawa: PWN, 1986: 18, 21–22, 44–47, 95, 100–101, 125–127, 130–131.
Google Scholar
Bazylow, Ludwik., Wieczorkiewicz, Paweł. Historia Rosji, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2005: 169–172.
Google Scholar
Berdaev, Nikolay. Sudba Rossii. Moskva: Eksmo, 2007: 171.
Google Scholar
Bieliński, Wissarion. Dumania literackie. In: Pisma filozoficzne, transl. by W. Anisimov-Bieńkowska. Warszawa: PWN, 1956. Vol. 1: 32.
Google Scholar
Billington, James. H. Ikona i topór. Historia kultury rosyjskiej, transl. by J. Hunia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008: 193, 200, 201, 203, 204, 205.
Google Scholar
Cherkasov, Petr. P. Prervanny dialog: russko-frantsuzskiye otnosheniya v pervoy polovnie XVIII veka. In: Rossiya i Frantsiya XVIII–XX veka, ed. P. P. Cherkasov. Moskwa: Nauka,1995: 23–24.
Google Scholar
Dzierżawin, Konstantin. Wolter, transl. by W. Bieńkowska. Warszawa: PWN, 1962: 359, 363.
Google Scholar
Figes, Orlando. Taniec Nataszy. Z dziejów kultury rosyjskiej, transl. by W. Jeżewski. Warszawa: Magnum, 2007: 19, 78.
Google Scholar
Forycki, Remigiusz. Droga do Rosji. Spór o imperium carów (1761–1839). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2013: 72, 73.
Google Scholar
Georgiyeva, Tatyana. Russkaya kultura i pravoslavie. Moskwa: Aspekt Press, 2008: 213.
Google Scholar
Heller, Michaił. Historia Imperium Rosyjskiego, transl. by E. Melech, T. Kaczmarek. Warszawa: Książka i Wiedza, 2002: 302, 305, 309.
Google Scholar
Hercen, Aleksander. Eseje filozoficzne. Rosja i stary świat, transl. by W. Bieńkowska. Warszawa: PWN, 1966, t. 2: 317.
Google Scholar
Hercen, Aleksander. O rozwoju idei rewolucyjnych w Rosji. In: Eseje filozoficzne. Rosja i stary świat, transl. by W. Bieńkowska. Warszawa: PWN, 1965. Vol. 2: 101, 112, 171.
Google Scholar
Hercen, Aleksander. Rosja. In: Eseje filozoficzne. Rosja i stary świat, transl. by W. Bieńkowska. Warszawa: PWN, 1965. Vol. 2: 27.
Google Scholar
Yablochkov, Mikhail. Istoriya rossiyskogo dvoryanstva. Moskva: Eksmo, 2007: 394.
Google Scholar
Jegorow, Boris. Oblicza Rosji. Szkice z historii kultury rosyjskiej XIX wieku, transl. by D. B. Żyłkowie, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2002: 233.
Google Scholar
Jerofiejew, Wiktor. Encyklopedia duszy rosyjskiej. Romans z encyklopedią, transl. by. A. de Lazari. Warszawa: Czytelnik, 2003: 57, 89.
Google Scholar
Kalazina, Natalya. W. Arkhitektor Leblon w Rossii (1716–1719). In: Ot srednevekovya k Novomu Vremeni. Moskva: Nauka, 1984: 94–123.
Google Scholar
Kaminskaya, Anna G. Prebyvanie Petra Velikogo v Parizhe w 1717 godu. In: Sankt-Peterburg – Frantsiya. Nauka, kultura, politika, ed. A.W. Prokhorenko. Sankt-Peterburg: YevropeyskiyDom, 2010: 13, 14–15.
Google Scholar
Kantor, Vladimir. Sankt-Peterburg: Rossiyskaya imperiya protiv rossiyskogo khaosa. Moskva: ROSSPEN, 2008: 83, 483–484.
Google Scholar
Karrier d'Ankos, Elen. Yekaterina II, Zolotoy vek w istorii Rossii, transl. by O. D. Chekhovich. Moskva: OLMA-Press, 2006: 169.
Google Scholar
Karrier d'Ankos, Elen. Imperatritsa i abbat: Nieizdannaya literaturnaya duel Yekateriny II i abbata Shappa d'Otierosha, transl. by O. A. Pavlovskaya. Moskva: OLMA-Press,2005: 32–38.
Google Scholar
Karrier d'Ankos, Elen. Predislovie. In: Imperatritsa i abbat: Nieizdannaya literaturnaya duel Yekateriny II i abbata Shappa d'Otierosha, transl. by O. A. Pavlovskaya. Moskva:OLMA-Press, 2005: 13–15, 18.
Google Scholar
Kazimierczyk-Kuncer, Jolanta. Rok 1812 w procesie ekspansji kultury francuskiej w Rosji. In: Europa Środkowo Wschodnia. Trudny dialog, ed. J. Getka, R. Kramar. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2015: 173–185.
Google Scholar
Kazimierczyk-Kuncer, Jolanta. „Rosja Katarzyny II w zapiskach Louisa Philippe’a de Ségura”. Studia Rossica Posnaniensia, Zeszyt XLII (2017): 31–44.
Google Scholar
Kazimierczyk-Kuncer, Jolanta. „Sekretne zapiski Charlesa Massona o Rosji Katarzyny II”. Slavia Orientalis, № 2 (2017): 265–280.
Google Scholar
Kluchevskiy, Vasily O. Russkaya istoriya. Polny kurs leksyi. Rostov-na-Donu: Feniks, 2000. Vol. 3: 311, 409, 414.
Google Scholar
Kondakov, Igor W. Kulturologiya. Istoriya kultury Rossii. Moskva: OMEGA-L, 2003: 165–171.
Google Scholar
Kostomarov, Nikolay I. Gospodstvo doma Romanovykh. Moskva: OOO Firma STD, 2007. Vol. 2: 570–571.
Google Scholar
Krasovskaya, Vera M. Istoriya russkogo baleta. Leningrad: Iskusstvo, 1978: 11–12.
Google Scholar
Likhachov, Dmitry. Russkaya kultura. Sankt-Peterburg: Iskusstvo, 2007: 26.
Google Scholar
Marzheret, Zhak. Sostoyanie Russkoy Imperii. Marzheret Zhak w dokumentakh i issledovaniyakh, ed. A. Berelovich, W. D. Nazarov, P. Yu. Uvarov. Moskva: Yazyki slavyanskoykultury, 2007: 113–261.
Google Scholar
Massie Robert. Katarzyna Wielka. Portret kobiety, transl. by M. Król. Kraków: Znak, 2012: 309, 317, 490, 493, 497–501, 511.
Google Scholar
Mezin, Sergey A. Petr I vo frantsuzkoy istoriografii XVIII veka. In: Rossiya i Frantsiya XVIII–XX veka, ed. P. P. Cherkasov. Moskva: Nauka, 1995: 27–36.
Google Scholar
Milukov, Pavel N. Istoriya russkoy natsii. Moskva: Eksmo, 2008: 767, 815.
Google Scholar
Mitrofanov, Andrey A. Obraz Rossii vo frantsuzskom pamflete 1789 goda „Ob ugroze politicheskomu balansu Yevropy”. In: Rossiya i Frantsiya XVIII–XX vekov. Moskva: Nauka, 2006:57–76.
Google Scholar
Montefiore Simon S. Romanowowie 1613–1918, transl. by T. Fiedorek, W. Jeżewski. Warszawa: Magnum, 2016: 93–94, 99–100, 135, 142.
Google Scholar
Nasledova, Yelena D. Ornamentalny stil frantsuzskogo Regenstva. In: Rossiya i Frantsiya. Alliance kultur. Materialy Tsarskoselskoy nauchnoy konferentsii. Sankt-Peterburg: Serebryanyvek, 2016: 38.
Google Scholar
Nevill de la. Lubopytnye i novye izvestiya o Moskovii. In: Rossiya XV–XVII vv. glazami inostrantsev, ed. Yu. A. Limonova. Leningrad: Lenizdat, 1989: 482–483, 516, 519.
Google Scholar
Ovsyannikova, Yelena. Predmety morskoy istorii Frantsii i Rossii v sobranii Voenno-Morskogo Muzeya. In: Rossiya i Frantsiya. Alliance kultur. Materialy Tsarskoselskoy nauchnoy konferentsii. Sankt-Peterburg: Serebryany vek, 2016: 61–62.
Google Scholar
Pavlenko, Nikolay I. Yekaterina Velikaya. Moskva: Molodaya gvardiya, 2006: 107.
Google Scholar
Plechanow, Jerzy. Historia rosyjskiej myśli społecznej, transl. by R. Hekkier et all., ed. W. Jakubowski. Warszawa: Książka i Wiedza, 1966: 485.
Google Scholar
Platonov, Oleg A. Ternovy venets Rossii. Taynaya istoriya masonstva 1732–2000. Moskva: Russkiy Vestnik, 2000: 12.
Google Scholar
Platonov, Sergey F. Polny kurs lektsiy po russkoy istorii. Sankt-Peterburg: Kristall, 2000: 625, 693.
Google Scholar
Podolan, Eligiusz. „Uwagi na temat feudalizmu rosyjskiego w historiografii zachodnioeuropejskiej od XVIII do połowy XX wieku”. Wschodni Rocznik Humanistyczny, t. VI (2009): 160–161.
Google Scholar
Prodanik, Nadiezhda W. Miniatyurnaya kniga kontsa XVIII – nachala XIX v. In: Rossiya i Frantsiya. Alliance kultur. Materialy Tsarskoselskoy nauchnoy konferentsii. Sankt-Peterburg:Serebryany vek, 2016: 102–103, 105–107.
Google Scholar
Romanovy. Trista let sluzheniya Rossii, ed. D. N. Vashchenko. Moskva: Bely gorod, 2009: 206–208.
Google Scholar
Rossiya i Frantsiya XVIII–XX veka, ed. P. P. Cherkasov. Moskva: Nauka, 1995: 5, 6.
Google Scholar
Rzheutskiy, Vladislav S. Frantsuzskaya koloniya v Moskve v tsarstvovanie Yekateriny II Rossiya i Frantsiya XVIII–XX veka, ed. P. P. Cherkasov. Moskva: Nauka, 1995: 30, 31–33, 48,52, 55.
Google Scholar
Sapronov, Petr A. Russkaya kultura IX–XX vv. Opyt osmysleniya. Sankt-Peterburg: Paritet, 2005: 464.
Google Scholar
Serczyk, Władysław. Kultura rosyjska XVIII wieku. Warszawa: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1984: 247.
Google Scholar
Semennikova, Lubov I. Rossiya w mirovom soobshchestve tsivilizatsii. Moskva: KDU, 2009: 227, 260, 261–262.
Google Scholar
Shilder, Nikolay K. Imperator Pavel: yego zhizn i tsarstvovanie. Moskva: Veche, 2009: 113.
Google Scholar
Truaya, Anri. Yekaterina Velikaya, transl. by O. Chekhovich. Moskva: Eksmo, 2008: 187, 245, 441.
Google Scholar
Walicki, Andrzej. Zarys myśli rosyjskiej. Od Oświecenia do Renesansu religijno-filozoficznego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005: 38, 43.
Google Scholar
Zakharov, Vladimir. Imperator Pavel i Orden svyatogo Yoanna Yerusalimskogo. Sankt-Peterburg: Aleteya, 2007: 197.
Google Scholar
Zagryazkina, Tatyana Yu. Russko-frantsuzskiye kulturnye svyazi. In: Frantsiya i Rossiya: kulturnye kontakty, ed. T. Yu. Zagryazkina. Moskva: Izdatelsky Dom Gorodec, 2010:11, 13, 25, 26, 31.
Google Scholar
Zapiski Grafa Segyura prebyvanii yego v Rossii v tsarstvovanie Yekateriny II 1785–1789. Sankt-Peterburg, 1865: 44, 149.
Google Scholar
