Naukowe i ideologiczne inspiracje najstarszych niemieckojęzycznych prac o przemyśle łódzkim

Krzysztof Paweł Woźniak

doi:10.18778/1427-9665.13.11

Authors

Krzysztof Paweł Woźniak Uniwersytet Łódzki, Instytut Historii, Katedra Historii Polski XIX wieku. ul. A. Kamińskiego 27a, 90-219 Łódź

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-9665.13.11

Keywords:

history of Lodz, textile industry, German historiography, Polish historiography

Abstract

At the turn of 19th and 20th centuries the first academic writings on the Lodz textile industry were developed.Their authors were descendants of Lodz factory owners who studied at German universities (Frida Bielschowsky, Kurt Schweikert), as well as researchers not connected with Lodz (Róża Luksemburg, Alfred Scholz). The common feature of these research papers was their historical and economical view of the subject. The article characterizes the main thesis of the writings and shows the influence of Marxist theory as well as the ideas of the younger German school of economics. The sources of glorification in the presentation of the achievements and influence of German industrialists were also discussed.The article contains a thesis on the permanency of the Lodz industrial image which was created in the discussed academic writings.

References

Archiwum Państwowe w Łodzi (APŁ), Akta miasta Łodzi (AmŁ), sygn. 6236.
Google Scholar

Asendorf M. (1974), Deutsche Fachhistorie und Sozialgeschichte, [w:] I. Geiss, R. Tamchina (hrsg.), Ansichten einer künftigen Geschichtswissenschaft, Bd 1, München.
Google Scholar

Bielschowsky F. (1912), Die Textilindustrie des Lodzer Rayons. Ihr Werden und ihre Bedeutung, Leipzig.
Google Scholar

Brentano L. (1893), Über das Verhältniss von Arbeitslohn und Arbeitzeit zur Arbeitsleistung, Leipzig.
Google Scholar

Der Grosse Brockhaus (1934), Bd 17, Berlin.
Google Scholar

Dziewulski J. (1972), Wokół poglądów ekonomicznych Róży Luksemburg, Warszawa.
Google Scholar

Flatt O. (1853), Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym, Warszawa.
Google Scholar

Gąsiorowska N. (1957), Przedmowa, [w:] G. Missalowa (oprac.), Źródła do historii klasy robotniczej okręgu łódzkiego, Warszawa.
Google Scholar

Heike O. (1971), Aufbau und Entwicklung der Lodzer Textilindustrie. Eine Arbeit deutschen Einwanderer in Polen für Europa, Mönchengladbach.
Google Scholar

Heike O. (1984), Polnische Forschungen und Darstellungen zur Geschichte der Stadt Lodz, [w:] Zeitschrift für Ostforschung, Jg 33. H. 3, s. 395–406.
Google Scholar

Ihnatowicz I. (1965), Przemysł łódzki w latach 1860–1900, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar

Janczak J. (1982), Ludność Łodzi przemysłowej 1820–1914, Łódź.
Google Scholar

Janowicz L. (1907), Zarys rozwoju przemysłu w Królestwie Polskim, Warszawa.
Google Scholar

Jaworski P. (2005), Biała Fabryka Ludwika Geyera w Łodzi, Łódź.
Google Scholar

Jubiläums Beilage zur „Lodzer Zeitung” (1888), Łódź.
Google Scholar

Jubiläumsschrift der „Lodzer Zeitung” 1863–1913 (1913), Łódź.
Google Scholar

Kaczmarczyk Z. (1974), Kolonizacja niemiecka i kolonizacja na prawie niemieckim w średniowiecznej Polsce, [w:] J. Krasuski, G. Labuda, A. W. Walczak (red.), Stosunki polsko-niemieckie w historiografii, cz.1.Studia z dziejów historiografii polskiej i niemieckiej, Poznań.
Google Scholar

Kneifel E. (1971), Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555–1939. Eine Parochialgeschichte in Einzeldarstellungen, Vierkirchen.
Google Scholar

Koszutski S. (1905), Rozwój ekonomiczny Królestwa Polskiego w ostatnim trzydziestoleciu 1870– 1900, Warszawa.
Google Scholar

Kowalik T. (1971), Róża Luksemburg. Teoria akumulacji i kapitalizmu, Wrocław.
Google Scholar

Kozyr-Kowalski S. (1984), Weberowska socjologia religii a teoria społeczeństwa jako całości.[w:] M. Weber, Szkice z socjologii religii, Warszawa.
Google Scholar

Kucner M. (2014), Literatura „ziemi obiecanej”. Twórczość niemieckojęzycznych łodzian w XIX i na początku XX wieku, Łódź.
Google Scholar

Kusiński J., Bonisławski R., Janik M. (2009), Księga fabryk Łodzi, Łódź.
Google Scholar

Labuda G. (1968), Słowianie w historiografii niemieckiej XIX w.; [w:] Przegląd Zachodni, r.24, nr 5, s.15–49.
Google Scholar

Labuda G. (1974), Początki państwa polskiego w historiografii polskiej i niemieckiej, [w:] J. Krasuski, G. Labuda, A. W. Walczak (red.), Stosunki polsko-niemieckie w historiografii, cz.1.Studia z dziejów historiografii polskiej i niemieckiej, Poznań.
Google Scholar

Lamprecht K. (1893), Deutsche Geschichte, Bd 3, Berlin.
Google Scholar

Leidinger P. (hrsg.) (1982), Deutsche und Polen im Kaiserreich und in der Industrialisierung. Zu den Empfehlungen 12 und 13 der Deutsch-Polnischen Schulbuchkommission und ihrer Umsetzung im Unterricht der Schulen, Paderborn.
Google Scholar

Lorentz Z. (1939), Łódź jako przedmiot badań historycznych, [w:] Rocznik Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego, t.3, s.7–15.
Google Scholar

Luxemburg R. (1898), Die industrielle Entwicklung Polens, Leipzig.
Google Scholar

Missalowa G. (1964), Studia nad powstaniem łódzkiego okręgu przemysłowego 1815–1870, t.1.Przemysł, Łódź.
Google Scholar

Nasarski P.E. (hrsg.) (1988), Lodz „Gelobtes Land”. Von deutscher Tuchmachersiedlung zur Textilmetropole im Osten. Dokumente und Erinnerungen, Berlin–Bonn.
Google Scholar

Puś W. (1976), Przemysł włókienniczy w Królestwie Polskim w latach 1870–1900. Zagadnienie struktury i dynamiki rozwoju, [w:] „Acta Universitatis Lodziensis. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne”, seria I, nr 5, s. 1–121.
Google Scholar

Puś W. (2017), Żydzi w wielonarodowej Łodzi do 1939 r., [w:] A. Walaszczyk (red.), Na wspólnym podwórku. Łódzki tygiel kultur i wyznań, Łódź.
Google Scholar

Pytlas S. (1994), Łódzka burżuazja przemysłowa w latach 1864–1914, Łódź.
Google Scholar

Radlak B. (1979), Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy w latach 1893–1914, Warszawa.
Google Scholar

Schmoller G. (1870), Zur Geschichte der deutsche Kleingewerbe im 19. Jahrhundert, Halle.
Google Scholar

Scholz A. (1904), Die Baumwollindustrie im Lodzer Industrierayon 1823–1903, Breslau.
Google Scholar

Schweikert K. (1913), Die Baumwollindustrie Russisch-Polens. Ihre Entwicklung zum Grossbetrieb und die Lage der Arbeiter, Zürich–Leipzig.
Google Scholar

Szarapow A. (1889), Borba Moskwy z Łodziu. Istoriko-ekonomiczeskij oczerk, Petersburg.
Google Scholar

Szczepański J. (2008), Książę Ksawery Drucki-Lubecki, Warszawa.
Google Scholar

Tych F. (1973), Luksemburg Rozalia, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XVIII, Wrocław, s. 119–121.
Google Scholar

Woźniak K. (1980), Powstanie łódzkiego okręgu przemysłowego w opinii historiografii niemieckiej okresu 1918–1939, [w:] Rocznik Łódzki, t. 28, s. 221–248.
Google Scholar

Woźniak K. (1988), Źródła finansowania przemysłu włókienniczego w okręgu łódzkim do lat pięćdziesiątych XIX w., [w:] Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, t. XLIX, s. 39–64.
Google Scholar

Woźniak K. (1993), Grunwaldowie. Dzieje rodziny i manufaktury, [w:] Pabianiciana, t. 2, s. 97–109.
Google Scholar

Woźniak K.P. (2014), Przemyt na zachodniej granicy Królestwa Polskiego w I poł. XIX w. i jego żydowscy organizatorzy, [w:] J. Skodlarski, A. Pieczewski (red.), Rola Żydów w rozwoju gospodarczym ziem polskich, Łódź.
Google Scholar

Woźniak K.P. (2016), Rajmund Rembieliński – wizjoner i menedżer Łodzi przemysłowej. Raporty z lat 1824–1830, Łódź.
Google Scholar

Zawadzki J. (1982), Poglądy ekonomiczne Róży Luksemburg, Warszawa.
Google Scholar