Organizacja systemu opieki nad seniorami wyzwaniem dla samorządów lokalnych
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6018.348.02Słowa kluczowe:
starzenie się ludności, opieka nad seniorami, lokalna polityka senioralnaAbstrakt
Znaczna część aktywności podejmowanych w ramach polityki senioralnej, także na poziomie lokalnym, koncentruje się na społecznej (fizycznej i edukacyjnej) aktywizacji seniorów. Rosnąca liczba coraz starszych seniorów, z ograniczoną samodzielnością, mieszkających samotnie w jednoosobowych gospodarstwach domowych, z daleka od swoich rodzin, będzie wymuszać reorientację priorytetów tej polityki w taki sposób, aby rozwijać działania na rzecz zapewnienia osobom starszym wsparcia i opieki socjalno‑bytowej (w miejscu ich zamieszkania i w wyspecjalizowanych instytucjach). Wyniki badań realizowanych przez wiele ośrodków potwierdzają, że system opieki nad seniorami z ograniczeniami samodzielności, bazujący głównie na wsparciu ze strony członków rodziny, nie ma perspektyw. Znalezienie dobrego rozwiązania w nowych uwarunkowaniach będzie jednak niezwykle trudne – przede wszystkim ze względu na preferencje samych seniorów (chęć spędzenia starości we własnym domu, w znanym otoczeniu), uwarunkowania społeczne i relacje rodzinne (singularyzacja starości, rozluźnianie się więzi rodzinnych i społecznych, przenoszenie relacji towarzyskich w sferę wirtualną, niedostępną dla wielu seniorów), warunki panujące na rynku pracy (deficyt kadr w systemie opieki) oraz sytuację ekonomiczną w państwie (konieczność racjonalizowania rosnących wydatków publicznych związanych ze świadczeniem usług zdrowotnych i opiekuńczych). Celem artykułu jest przedstawienie wybranych aspektów związanych z organizacją systemu opieki nad seniorami w perspektywie lokalnej. W ograniczonych ramach opracowania przedstawiono wyniki analizy literatury z zakresu organizacji systemu opieki nad seniorami w Polsce, omówiono wyniki wywiadu przeprowadzonego wśród seniorów jednej z pomorskich gmin, dotyczące między innymi dostępności opieki ze strony najbliższych członków rodziny, a także zaprezentowano koncepcję organizacji lokalnego systemu opieki nad seniorami.
Pobrania
Bibliografia
Blundell R., Meghir C., Smith S. (2000), Pension incentives and the pattern of early retirement, „Economic Journal”, t. 112, nr 478, s. C153–C170.
Google Scholar
Błędowski P. (2002), Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych, Oficyna Wydawnicza SGH – Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
Google Scholar
Błędowski P., Szweda‑Lewandowska Z. (2016), Polityka wobec starości i starzenia się w Polsce w latach 2015–2035, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
Google Scholar
Brosz M. (2018), Sytuacja mieszkańców w wieku 60+ w wybranych jednostkach samorządu terytorialnego województwa pomorskiego. Raport z badań socjologicznych, Województwo Pomorskie, Gdańsk.
Google Scholar
Czekanowski P., Załęcki J., Brosz M. (2013), Gdańska starość. Portret socjologiczny mieszkańców Gdańska w wieku 65+, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk.
Google Scholar
Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 940/2011/UE z dnia 14 września 2011 r. w sprawie Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej (2012), Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 246, 23.09.2011.
Google Scholar
Gajewska G. (2004), Pedagogika opiekuńcza i jej metodyka, PEKW Gaja, Zielona Góra.
Google Scholar
Gibson M. J., Gregory S. R., Pandya S. M. (2003), Long‑term care in developed nations: a brief overview, Working papers 2003–13, AARP Public Policy Institute, Washington.
Google Scholar
Harper S. (2014), Economic and social implications of aging societies, „Science”, t. 346(6209), s. 587–591, http://doi.org/10.1126/science.1254405
Google Scholar
Jakiej pomocy potrzebują osoby starsze i kto im jej udziela? (2019), Komunikat z badań nr 116, CBOS, Warszawa.
Google Scholar
Janowicz A. (2014), Rola opiekunów nieformalnych w opiece u kresu życia. Przyczynek do badań w ramach projektu European Palliative Care Academy (EUPCA), „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne”, t. 4(2), s. 161–167.
Google Scholar
Jurek Ł. (2012), Ekonomia starzejącego się społeczeństwa, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
Google Scholar
Krzyszkowski J. (2013), Pomoc społeczna wobec starzenia się społeczeństwa polskiego, „Przegląd Socjologiczny”, t. 62(2), s. 9–31.
Google Scholar
Muszyński H. (2008), Opieka w systemie pojęć, [w:] E. Jundziłł, R. Pawłowska (red.), Pedagogika opiekuńcza. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk, s. 89–106.
Google Scholar
Nagarajan N. R., Teixeira A. A.C., Silva S. T. (2016), The impact of an ageing population on economic growth: an exploratory review of the main mechanisms, „Analise Social”, t. 218, LI(1), s. 4–35.
Google Scholar
Opiekunowie rodzinni osób starszych – problemy, potrzeby, wyzwania dla polityki społecznej. Raport z badania (2015), Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie, Kraków.
Google Scholar
Program „Opieka 75+” (2018), Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa.
Google Scholar
Racław M., Rosochacka‑Gmitrzak M., Sobiesiak P., Zalewska J. (2011), Zakończenie – wnioski i rekomendacje, [w:] M. Racław (red.), Publiczna troska, prywatna opieka. Społeczności lokalne wobec osób starszych, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa, s. 287–299.
Google Scholar
Richert‑Kaźmierska A. (2017a), Portret mieszkańców gminy Kolbudy w wieku 60 lat i więcej. Raport z badania, Gmina Kolbudy, Kolbudy.
Google Scholar
Richert‑Kaźmierska A. (2017b), Teleopieka domowa w systemie opieki nad osobami starszymi – doświadczenia gmin województwa pomorskiego, „Studia Biura Analiz Sejmowych”, t. 2, nr 50, s. 169–189.
Google Scholar
Richert‑Kaźmierska A. (2018), Starzenie się ludności – perspektywa lokalna, „Humanities and Social Sciences”, t. XXIII, nr 25(2), s. 195–211.
Google Scholar
Richert‑Kaźmierska A. (2019), Polityka państwa wobec starzenia się ludności, CeDeWu, Warszawa.
Google Scholar
Richert‑Kaźmierska A., Lechman E., Necel H. (2015), Starzenie się społeczeństwa wyzwaniem dla pomorskich gmin. Koncepcja systemu opieki nad osobami starszymi w województwie pomorskim – obszar gmin pozametropolitalnych, Fundacja Promocji Inicjatyw Europejskich, Gdańsk.
Google Scholar
Riedel M., Kraus M. (2011), Informal care provision in Europe: regulation and profile of providers, ENEPRI Research Report nr 96.
Google Scholar
Stan faktyczny i perspektywy rozwoju opieki długoterminowej w Polsce (2012), Ministerstwo Zdrowia, Warszawa, http://oipip.opole.pl/wp-content/uploads/2014/04/pod_strategia.pdf (dostęp: 12.01.2018).
Google Scholar
Sytuacja materialna i dochodowa gospodarstw domowych emerytów i rencistów oraz gospodarstw domowych mających w swoim składzie osoby starsze w wieku 60 lat lub więcej w 2016 r. (W świetle wyników badania budżetów gospodarstw domowych) (2017), Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Google Scholar
Szatur‑Jaworska B. (2016a), Polityka społeczna wobec starzenia się ludności. Propozycja konceptualizacji pojęcia, „Studia Oeconomica Posnaniensia”, t. 4, nr 9, s. 7–27, https://www.researchgate.net/publication/311863923_Polityka_spoleczna_wobec_starzenia_sie_ludnosci_‑_propozycja_konceptualizacji_pojecia (dostęp: 12.01.2018).
Google Scholar
Szatur‑Jaworska B. (2016b), System wsparcia społecznego osób starszych w Polsce, [w:] B. Szatur‑Jaworska, P. Błędowski (red.), System wsparcia osób starszych w miejscu zamieszkania. Przegląd sytuacji. Propozycja modelu, Raport Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa, s. 65–108.
Google Scholar
Szweda‑Lewandowska Z. (2014), Modele opieki nad osobami niesamodzielnymi, „Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 197, s. 215–224.
Google Scholar
Towards carer‑friendly societies, https://eurocarers.org/country‑profiles/poland/ (dostęp: 5.03.2020).
Google Scholar
Uchwała nr 161 Rady Ministrów z dnia 26 października 2018 r. w sprawie przyjęcia dokumentu Polityka społeczna wobec osób starszych 2030. Bezpieczeństwo – Uczestnictwo – Solidarność.
Google Scholar
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593).
Google Scholar
Zalewska J. (2011), Szufladkowanie nie jest dobre. Ludzie starsi nie mogą żyć we własnym getcie. Wzorce działań na rzecz osób starszych w gminie A, [w:] M. Racław (red.), Publiczna troska, prywatna opieka. Społeczności lokalne wobec osób starszych, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
