Integracyjny charakter porozumienia CETA

Abstrakt

Jednym z przejawów globalizacji gospodarczej jest w ostatnich latach powstawanie tzw. umów handlowych nowej generacji, takich jak TPP, CETA i TTIP. Ich celem jest liberalizacja handlu, jednak ich zakres jest szerszy i obejmuje również inne sfery życia społeczno‑gospodarczego, bezpośrednio lub pośrednio związane z handlem, jak np. liberalizacja usług o charakterze publicznym, wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych, deregulacja i liberalizacja rynków finansowych, ochrona praw własności intelektualnej, współpraca w tworzeniu nowych przepisów czy ochrona wzajemnych inwestycji. Z powyższych względów w niniejszym artykule przeprowadzona została analiza zakresu i treści podpisanego przez Unię Europejską i Kanadę w 2016 r. porozumienia CETA z punktu widzenia etapów integracji gospodarczej zdefiniowanych przez B. Balassę oraz dotychczasowego doświadczenia UE – w celu podjęcia próby odpowiedzi na pytanie, czy nazywanie tego typu umów umowami handlowymi, nawet wzbogaconymi o określenie „nowej generacji”, jest uzasadnione. Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, że umowa CETA powinna zostać raczej uznana za porozumienie o charakterze integracyjnym. Większość jej ustaleń charakteryzuje się bowiem podobnym stopniem złożoności, jaki był osiągany przez państwa członkowskie UE na etapie budowy jednolitego rynku, a więc etapie integracji zdefiniowanym przez B. Balassę jako wspólny rynek, a niektóre z nich na etapie tworzenia unii gospodarczej czy monetarnej. Zakres omawianego porozumienia, tzn. liczba obszarów życia społeczno‑gospodarczego przez nie regulowanego oraz poziom zaawansowania i kompleksowość zapisów, wykracza daleko ponad powszechne rozumienie umowy handlowej oraz ponad jej oficjalny cel – utworzenie strefy wolnego handlu między UE i Kanadą. Prowadzi bowiem do znacznie głębszej integracji gospodarczej niż strefa wolnego handlu w klasycznym ujęciu i potocznym znaczeniu.