Autonomia i wolność – korelacja pojęć w doktrynach polityczno-prawnych

Olgierd Górecki

doi:10.18778/0208-6069.105.13

Authors

Olgierd Górecki University of Łódź https://orcid.org/0000-0001-6852-3092

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-6069.105.13

Keywords:

autonomy, freedom, concept of positive and negative freedom, political and legal doctrines

Abstract

The aim of the article is to present the relation of significance between the concepts of autonomy and freedom in the context of political and legal doctrines. The analysis carried out serves to demonstrate that the concept of autonomy has a narrower meaning, included in a broader category, which is freedom. While the concept of autonomy is not identical with the negative approach to freedom, which boils down to having the widest possible spectrum of alternatives to choose behavior, it is expressed in the concept of positive freedom, which basically means independent control of one’s own behavior. Both concepts were examined only in the context of perceiving them as a human attribute. The methodology of the conducted analysis is based mainly on the concepts of Isaiah Berlin, Gerald C. MacCallum Jr. and Gerald Dworkin. The article also discusses the understanding of the concept of autonomy in selected judgments of the European Court of Human Rights.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Berlin, Isaiah. 2017. Wolność. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar

Blicharz, Jolanta. 2011. „Dyskusje na temat znaczenia autonomii. Jednostki (osoby) jako wartości aksjologicznej”. Przegląd Prawa i Administracji 87: 11–19.
Google Scholar

Błachut, Michał. 2003. „Autonomia podmiotu a neutralność moralna prawa”. W Z zagadnień teorii i filozofii prawa. Autonomia prawa ze stanowiska teorii i filozofii prawa. Red. Joanna Helios. 41–58. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Branka, Tomasz. 2018. „Treść i zakres pojęcia «autonomia». Wyzwania definicyjne”. Acta Politica Polonica 3(45): 5–17. https://doi.org/10.18276/ap.2018.45-01
Google Scholar

Chmieliński, Maciej. 2004. Atomizm a indywidualizm. Rozważania nad myślą polityczną i prawną Wilhelma von Humboldta. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Darwall, Stephen. 2006. „The Value of Autonomy and Autonomy of the Will”. Ethics 116(2): 263–284. https://doi.org/10.1086/498461
Google Scholar

Dryla, Olga. 2012. „Prawo do niewiedzy a autonomia”. Diametros 32: 19–36.
Google Scholar

Dworkin, Gerald. 1976. „Autonomy and Behavior Control”. The Hastings Center Report 6(1): 23–28. https://doi.org/10.2307/3560358
Google Scholar

Dworkin, Gerald. 1988. The Theory and Practice of Autonomy. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511625206
Google Scholar

Dworkin, Gerald. 2002. „Autonomia”. W Przewodnik po współczesnej filozofii politycznej. Red. Robert E. Goodin, Philip Pettit. 463–471. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”.
Google Scholar

Gajda-Krynicka, Janina. 2019. „Paradoks wolności w filozofii stoickiej”. W Wolność człowieka i jej granice. Antologia pojęcia w doktrynach polityczno-prawnych. Od Starożytności do Monteskiusza. Red. Olgierd Górecki. 67–98. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/8142-180-5.04
Google Scholar

Górecki, Olgierd. 2013. Obrona państwa ograniczonego. Polityczno-prawna doktryna Herberta Spencera. Kraków: Wydawnictwo Akademicka.
Google Scholar

Górecki, Olgierd. 2016. „Wolność człowieka – doktrynalna analiza pojęcia normatywnego zawartego w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.”. W Zagadnienia prawa konstytucyjnego. Polskie i zagraniczne rozwiązania ustrojowe. Red. Krzysztof Skotnicki, Konrad Składowski, Anna Michalak. 117–140. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/7969-841-7.11
Google Scholar

Górecki, Olgierd. 2022. „Freedom According to the Views of Aristotle of Stagira: Analysis of Its Doctrinal Category Using Gerald MacCallum’s Extended Formula of Freedom”. Studia Iuridica Lublinensia 31(3): 105–122. https://doi.org/10.17951/sil.2022.31.3.105-122
Google Scholar

Haworth, Lawrence. 1984. „Autonomy and Utility”. Ethics 95(1): 5–19. https://doi.org/10.1086/292594
Google Scholar

Kaczmarczyk, Michał Roch. 2019. Aporia wolności. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Kant, Immanuel. 2001. Uzasadnienie metafizyki moralności. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Google Scholar

Korzeniewski, Bartosz. 2006. Polityczne rytuały pokuty w perspektywie zagadnienia autonomii jednostki. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Lorenc, Włodzimierz. 2017. „Autonomia ludzkiego istnienia a autonomia filozofii”. W Przestrzenie autonomii – sztuka, filozofia, kultura. Red. Teresa Pękala. 39–54. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

MacCallum, Gerald C. Jr. 1967. „Negative and Positive Freedom”. Philosophical Review 76(3): 312–334. https://doi.org/10.2307/2183622
Google Scholar

Makowski, Piotr. 2006. „Autonomia w etyce I. Kanta (próba interpretacji historycznej)”. Diametros 10: 34–64.
Google Scholar

Mana-Walasek, Sabrina. 2016. „Korelacja autonomii jednostki z wolnością w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka”. Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego 15(2): 461–478.
Google Scholar

May, Thomas. 1994. „The Concept of Autonomy”. American Philosophical Quarterly 31(2): 133– 144.
Google Scholar

Mędrzecki, Włodzimierz. 2011. „Jednostka – społeczeństwo – państwo w XX wieku”. W Autonomia jednostki w Europie i w Polsce od XVII do XX wieku. Red. Włodzimierz Mędrzecki. 83–102. Warszawa: Instytut Historii PAN.
Google Scholar

Piper, Mark. 2016. „Achieving Autonomy”. Social Theory and Practice 42(4): 767–792. https://doi.org/10.5840/soctheorpract201642427
Google Scholar

Rau, Zbigniew. 2000. Liberalizm. Zarys myśli politycznej XIX i XX w. Warszawa: Aletheia.
Google Scholar

Rawls, John. 1980. „Kantian Constructivism in Moral Theory”. The Journal of Philosophy 77(9): 515–572. https://doi.org/10.2307/2025790
Google Scholar

Rawls, John. 2009. Teoria sprawiedliwości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Raz, Joseph. 1986. The Morality of Freedom. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Rupniewski, Michał. 2015. Prawo jako narzędzie sprawiedliwej kooperacji w społeczeństwie demokratycznym. Filozofia polityczna Johna Rawlsa z perspektywy prawniczej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/7969-566-9
Google Scholar

Schneewind, Jerome Borges. 1998. The Invention of Autonomy. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Swaine, Lucas. 2016. „The Origins of Autonomy”. History of Political Thought 37(2): 216–237.
Google Scholar

Urbańczyk, Michał. 2019. „Powinności wolności. John Stuart Mill i jego koncepcja wolności społecznej/obywatelskiej”. W Wolność człowieka i jej granice. Antologia pojęcia w doktrynach polityczno-prawnych. Od Nietzschego do współczesności. Red. Olgierd Górecki. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/8142-186-7.16
Google Scholar

Wyrok ETPC z 29.04.2002 r., Pretty v. Wielka Brytania, 2346/02, HUDOC.
Google Scholar

Wyrok ETPC z 1.07.2002 r., I. v. Wielka Brytania, 25680/94, HUDOC.
Google Scholar

Wyrok ETPC z 10.04.2007 r., Evans v. Wielka Brytania, 6339/05, HUDOC.
Google Scholar

Wyrok ETPC z 12.01.2010 r., Gillan i Quinton v. Wielka Brytania, 4158/05, HUDOC.
Google Scholar

Wyrok ETPC z 6.10.2010 r., Świadkowie Jehowy w Moskwie i inni v. Russia, 302/02, HUDOC.
Google Scholar