Ewolucja form pracy i zmiany na rynku pracy a wynikające z nich zadania dla psychologów

Mateusz Hauk

doi:10.18778/1427-969X.14.06

Autor

Mateusz Hauk Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-969X.14.06

Słowa kluczowe:

alternative work arrangements, work changes, evolution of work arrangements, emerging adulthood, career indecisivness, knowledge management, cultural intelligence, psychological contracts in organizations, telework, flexibility, career counseling

Abstrakt

The aim of this article is to describe the changes on the job market that have been taking place recently (especially the increasing number and growth of popularity of alternative work arrangements, such as: part time employment, contingent employment, flextime, compressed work weeks and teleworking), and their consequences. Working with nonstandard work arrangements have a great impact on employees (e.g. increasing flexibility connected with work-family interference, workaholism, problems with creating self-concept in the field of work) and employers as well (work decentralization, the growth of popularity of team working, the need to manage the information, the diversity in the organization etc.). In the result there is a strong need to verify and extend the tasks of industrial and organizational psychology and the practice of applied psychologists. This article outlines new demands from the job market and new tasks for the work psychologists.

Bibliografia

Armstrong-Stassen M. (1998), Alternative Work Arrangements: Meeting the Challenges, „Canadian Psychology”, 39, 1–2
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/h0086799

Arnett, J. J. (2000), Emerging Adulthood. A theory of Development From the Late Teens Through the Twenties, „American Psychologist”, 55, 5, 469–480.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.5.469

Arnett J. J. (2002), The Psychology of Globalization, „American Psychologist”, 57, 10, 774–783
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0003-066X.57.10.774

Aronson E., Wilson T. D., Akert R. M. (1997), Psychologia Społeczna. Serce i umysł, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań
Google Scholar

Bailey D. E., Kurland N. B. (2002), A review of telework research: findings, new directions, and lessons for the study of modern work, „Journal of Organizational Behaviour”, 23, 383–400
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/job.144

Baltes B. B., Briggs T. E., Huff J. W., Wright J. A. (1999), Flexible and Compressed Workweek Schedules: A MetaAnalysis of Their Effects on Work-Related Criteria, „Journal of Applied Psychology”, 84, 4, 496–513
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0021-9010.84.4.496

Bańka A. (2007), Globalizacja pracy i kariery a procesy identyfikacji społecznej i indywidualnej, [w:] M. Górnik-Durose, B. Kożusznik (red.), Perspektywy Psychologii Pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 53–81
Google Scholar

Chudzicka-Czupała A. (2007), Nowe zadania dla psychologa pracy wobec przemian społeczno-kulturowych w środowisku pracy, [w:] M. Górnik-Durose, B. Kożusznik (red.), Perspektywy Psychologii Pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 304–322
Google Scholar

Chirkowska-Smolak T. (2007), Rozwijanie kompetencji jako proaktywny sposób radzenia sobie z przemianami współczesnej pracy, [w:] M. Strykowska (red.), Funkcjonalne i dysfunkcjonalne zjawiska organizacji, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań
Google Scholar

De Cuyper N., De Witte H. (2006), Autonomy and Workload Among Temporary Workers: Their Effects on Job Satisfaction, Organizational Commitment, Life Satisfaction, and Self-Rated Performance, "International Journal of Stress Management”, 13, 4, 441–459
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/1072-5245.13.4.441

De Bell C. (2006), What All Applied Psychologists Should Know About Work, „Professional Psychology: Research and Practice”, 37, 4, 325–333
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0735-7028.37.4.325

Dobrowolska M. (2007), Alternatywne formy zatrudnienia, [w:] M. Górnik-Durose, B. Kożusznik (red.), Perspektywy Psychologii Pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 165–182
Google Scholar

ECaTT Final Raport (2000), Benchmarking Progress on new ways of working and new form of business cross Europe, Internet: http://www.ecatt.com/
Google Scholar

Frąszczak A. (2002), Pracoholizm. Dynamika zmian w funkcjonowaniu współczesnych organizacji, [w:] M. Strykowska (red.), Współczesne organizacje – wyzwania i zagrożenia. Perspektywa Psychologiczna, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań, 211–255
Google Scholar

Frese M. (2007), Zmiany charakteru pracy, [w:] N. Chmiel (red.), Psychologia pracy i organizacji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 459–475
Google Scholar

Furnham A. (2000), Work in 2020. Prognostications about the world of work 20 years into the millennium, „Journal of Managerial Psychology”, 15, 3, 242–254
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/EUM0000000005321

Furnham A. (2005), The psychology of behavior at work: the individual in the organization, Psychology Press, Hove and New York
Google Scholar

Gajendran R. S., Harrison D. A. (2007), The Good, the Bad, and the Unknown About Telecommuting: Meta-Analysis of Psychological Mediators and Individual Consequences, „Journal of Applied Psychology”, 92, 6, 1524–1541
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0021-9010.92.6.1524

Golińska L. (2008), Pracoholizm, uzależnienie czy pasja?, Wydawnictwo Difin, Warszawa
Google Scholar

Górnik-Durose M. (2007), Praca w wielokulturowym otoczeniu, [w:] M. Górnik-Durose, B. Kożusznik (red.), Perspektywy Psychologii Pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 103–122
Google Scholar

Goszczyńska M. (2007), Wyzwania i zagrożenia dla polskiego rynku pracy u progu XXI wieku, [w:] M. Górnik-Durose, B.Kożusznik (red.), Perspektywy Psychologii Pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 27–52
Google Scholar

Guichard J., Huteau M. (2005), Psychologia orientacji i poradnictwa zawodowego, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków
Google Scholar

Hampden-Turner Ch., Trompenaars F. (2006), Cultural Intelligence: Is Such a Capacity Credible?, „Group & Organization Management”, 31 (1), 56–63
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1059601105276942

Hauk M. (2008), Telepraca – ujęcie definicyjne, poruszane problemy i zalecenia na przyszłość, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Psychologica, 12, 3–21
Google Scholar

Hornung S., Glaser J., Rousseau D. M. (2008), Creating Flexible Work Arrangements Through Idiosyncratic Deals, „Journal of Applied Psychology”, 93, 3, 655–664
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0021-9010.93.3.655

Huws U., Korte W. B., Robinson S. (1990), Telework. Towards the Elusive Office, John Wiley&Sons, Chichester–New York–Brisbane–Toronto–Singapure
Google Scholar

Jachnis A. (2008), Psychologia organizacji. Kluczowe zagadnienia, Wydawnictwo Difin, Warszawa
Google Scholar

Janiec M., Czerwiak T., Kreft W., Piontek R. (2006), Prowadzenie działalności biznesowej z zastosowaniem telepracy – poradnik, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa
Google Scholar

Kirk J., Belovics R. (2006), Making e-working work, „Journal of Employment Counsseling”, 43, 39–46
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/j.2161-1920.2006.tb00004.x

Kopeć J., Piwowarczyk J. (2004), Outplacement w procesie racjonalizacji zatrudnienia w firmie. Pomocnicze materiały dydaktyczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kraków
Google Scholar

Kożusznik B. (2007), Zespół pracowniczy wobec wyzwań nowych modeli organizacji, [w:] M. Górnik-Durose, B. Kożusznik (red.), Perspektywy Psychologii Pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 123–142
Google Scholar

Kurkus-Rozowska B., Konarska M. (2002), Telepraca – szanse, korzyści, uciążliwości, Centralny Instytut Ochrony Pracy, „Bezpieczeństwo Pracy”, 5, 21–25
Google Scholar

Makin P.J., Cooper C.L., Cox Ch. (2000), Organizacje a kontrakt psychologiczny: zarządzanie ludźmi w pracy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Google Scholar

Makselon B. (2007), Zarządzanie wiedzą w organizacji, [w:] M. Górnik-Durose, B. Kożusznik (red.), Perspektywy Psychologii Pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 143–164
Google Scholar

Najmiec A., Kurkus-Rozowska B. (2007), Telepraca – lepiej w domu, czy w biurze?, Centralny Instytut Ochrony Pracy, „Bezpieczeństwo Pracy”, nr 3, s. 6–7.
Google Scholar

Nilles J. M. (2003), Telepraca. Strategie kierowania wirtualną załogą,Warszawa, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne.
Google Scholar

Parker S.K., Chmiel N., Wall T. D. (1997), Work Characteristics and Employee Well –Being Within a Context of Strategic Downsizing, „Journal of Occupational Health Psychology”, 2, 4, s. 289–303
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/1076-8998.2.4.289

Paszkowska-Rogacz A. (2003), Psychologiczne podstawy wyboru zawodu. Przegląd koncepcji teoretycznych, Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej KOWEZIU, Warszawa
Google Scholar

Patterson F. (2001), Developments in work psychology: Emerging issues and future trends, „Journal of Occupational & Organizational Psychology”, 74, 381–390.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1348/096317901167442

Ralston D. A., Gustafson D.J., Anthony W. P. (1985), Employees May Love Flextime, but What Does It Do to the Organization’s Productivity?, „Journal of Applied Psychology”, 70, 2, 272–279
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0021-9010.70.2.272

Ratajczak Z. (2006), Psychologiczne aspekty funkcjonowania współczesnych organizacji, [w:] Z. Ratajczak, A. Bańka, E. Turska (red.), Współczesna psychologia pracy i organizacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice
Google Scholar

Ratajczak Z. (2007), Psychologia pracy i organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Google Scholar

Rudnicka P. (2007), Praca a rozwój technologii informatycznych, [w:] M. Górnik-Durose, B. Kożusznik (red.), Perspektywy Psychologii Pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 103–119
Google Scholar

Schultz D.P., Schultz S.E. (2002) Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Google Scholar

Strykowska M. (2002), Zawód – praca – kariera. Dynamika zmian w funkcjonowaniu współczesnych organizacji, [w:] M. Strykowska (red.), Współczesne organizacje – wyzwania i zagrożenia. Perspektywa psychologiczna, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań, 15–34
Google Scholar

Taskin L., Devos V. (2005), Paradoxes from the Individualization of Human Resource Management: The Case of Telework, „Journal of Business Ethics”, 62, 13–24
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10551-005-8710-0

Turska E. (2007), Nowy model pomocy doradczej w obszarze psychologii orientacji i poradnictwa zawodowego, [w:] M. Górnik-Durose, B. Kożusznik (red.), Perspektywy Psychologii Pracy, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 289–303
Google Scholar

Unsworth K. L., West M. A. (2007), Zespoły: wyzwania pracy w grupie, [w:] N. Chmiel (red.), Psychologia pracy i organizacji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 359–380 www.telepraca.efs.pl
Google Scholar