Oblicza osób spożywających alkohol. Obserwacja uczestnicząca ukryta w sklepie monopolowym – porównanie materiałów marketingowych z historiami i wizerunkiem faktycznych klientów

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-1690.28.08

Słowa kluczowe:

obserwacja uczestnicząca ukryta, etnografia socjologiczna, choroba alkoholowa, nałóg, klasy społeczne, marginalizacja, socjologia reklamy

Abstrakt

Artykuł prezentuje wnioski z obserwacji uczestniczącej ukrytej przeprowadzonej w punkcie sieci marketów alkoholowych. Głównymi tematami są: przedstawienie osób uzależnionych od alkoholu, które odwiedzały sklep oraz omówienie marketingu stosowanego przez sieć, następnie skonfrontowanie ze sobą tych dwóch aspektów. Autor porównuje uzyskany materiał badawczy do socjologicznych teorii statusu społecznego i reklamy, jak również wyników wcześniejszych badań na temat spożywania alkoholu. Rezultatem analizy jest uchwycenie sprzeczności pomiędzy wystrojem sklepu i marketingiem: zarówno jego przekazem, jak i formą (prezentowanie spożywania w pozytywnym świetle w postaci m.in. kolorowych plakatów), a faktyczną klientelą: często osobami uzależnionymi, o niższym statusie społecznym. Autor, próbując udzielić odpowiedzi na pytanie, czemu zdecydowano się na użycie takiej a nie innej estetyki, stawia hipotezę dotyczącą strategii marketingowej sieci sklepów z alkoholem.

Biogram autora

Dominik Wieczorek - Szkoła Doktorska Nauk Społecznych UŁ

Mgr Dominik Wieczorek – absolwent socjologii na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Laureat nagrody im. Jana i Krystyny Lutyńskich za najlepszą pracę magisterską obronioną w Instytucie Socjologii UŁ w 2024 roku. Od października 2025 roku doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego.

Bibliografia

Abramowicz, M., Brosz, M., Bykowska-Godlewska, B., Michalski, T., Strzałkowska, A. (2018). Wzorce konsumpcji alkoholu. Studium socjologiczne. Kawle Dolne: Zakład Realizacji Badań Społecznych Q&Q.
Zobacz w Google Scholar

Angrosino, M. (2015). Badania etnograficzne i obserwacyjne. Przeł. Brzozowska-Brywczyńska, M. Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Bauman, Z.(1998). Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zobacz w Google Scholar

Becker, H. (1963). Outsiders: Studies in the Sociology of Deviance. New York: The Free Press.
Zobacz w Google Scholar

Bourdieu, P. (2005). Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zobacz w Google Scholar

Bukowski M., M. (2018). Obserwacja uczestnicząca. W: Szymańska, A., Lisowska-Magdziarz, M., Hess (red.), Metody badań medioznawczych i ich zastosowanie (s.167–191). Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zobacz w Google Scholar

Chomczyński, P. (2006). Wybrane problemy etyczne w badaniach: obserwacja uczestnicząca ukryta, Przegląd Socjologii Jakościowej, II (1), 67–87.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.2.1.05

Chomczyński, P. (2011). Obserwacja uczestnicząca. W: Konecki K. Kacperczyk A. i in. (red.), Słownik socjologii jakościowej (s.197–201). Warszawa: Difin SA.
Zobacz w Google Scholar

Cluley, R., Nixon, E. (2019). What is an advert? A sociological perspective on marketing media, Marketing Theory, 19 (4), 2019, 1–19.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1470593119856645

Geertz, C. (2005). Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Przeł. Piechaczek, M.M. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zobacz w Google Scholar

Goffman, E. (2005). Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Gdańsk: GWP.
Zobacz w Google Scholar

Jankowska, M. (2020). Wpływ alkoholizmu na bezpieczeństwo społeczne. W: Urych I. (red.), Społeczne uwarunkowania bezpieczeństwa. Wybrane zagadnienia psychologii i socjologii (s. 147–164). Warszawa: Akademia Sztuki Wojennej.
Zobacz w Google Scholar

Konecki, K., (2011). Etnografia socjologiczna. W: Konecki K. Kacperczyk A. i in. (red.), Słownik socjologii jakościowej (s. 77 – 82). Warszawa: Difin SA.
Zobacz w Google Scholar

Kozłowska, D., Łodzińska, J. (2013). Świadomość skutków zdrowotnych nadużywania alkoholu przez dorosłych na podstawie badań przeprowadzonych wśród młodzieży gimnazjalnej i osób dorosłych w Łomży, Zeszyty naukowe, nr 49, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Agrobiznes w Łomży, 95–104.
Zobacz w Google Scholar

Kubiak, K. (2016). Reklama jako zjawisko społeczne. W: Kubiak K. (red.), Socjotechnika Reklamy (s. 5–37). Warszawa: Wyższa Szkoła Promocji, Mediów i Show Businessu.
Zobacz w Google Scholar

Piątek, J. (2020). Patologie społeczne jako zagrożenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego. W: Urych I. (red.), Społeczne uwarunkowania bezpieczeństwa. Wybrane zagadnienia psychologii i socjologii (s. 111–124).Warszawa: Akademia Sztuki Wojennej.
Zobacz w Google Scholar

Rowicka, M., Postek, S., Zin-Sądek, M. (2021). Wzory konsumpcji alkoholu w Polsce. Raport z badań kwestionariuszowych 2020 r. Warszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Zobacz w Google Scholar

Wagner, I., (2010). Jak badać procesy mobilności zawodowej? Kluczowa rola etnografii w powstaniu nowej propozycji teoretycznej odnośnie do socjologii mobilności, Studia Humanistyczne AGH, Tom 8, Warszawa, 41–56.
Zobacz w Google Scholar

Zatoński, A. W., Janik-Koncewicz, K. (2021). Alkohol – ojciec polskich chorób, Menadżer Zdrowia, 1–2/2021, 82–87.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5114/jhi.2021.104092

Bankier.pl, Palikot i celebryta Jakub W. reklamowali alkohol w mediach społecznościowych. Sąd wydał wyrok, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Palikot-i-celebryta-Jakub-W-reklamowali-alkohol-w-mediach-spolecznosciowych-Sad-wydal-wyrok-8851985.html [dostęp 31.10.2025].
Zobacz w Google Scholar

Harnaś – Lodołamacz [Mediamikser.pl], https://www.youtube.com/watch?v=P2P9tj3wYpU [dostęp 31.10.2025].
Zobacz w Google Scholar

Harnaś wspiera strażaków, https://www.youtube.com/watch?v=XUZYUgdG6CY [dostęp 31.10.2025].
Zobacz w Google Scholar

PIWO TATRA SIŁOWANIE – 2016, https://www.youtube.com/watch?v=rowlmix8HKw [dostęp 31.10.2025].
Zobacz w Google Scholar

Reklama Tatra 2014, https://www.youtube.com/watch?v=JnVCWPsbPTQ [dostęp 31.10.2025].
Zobacz w Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2025-11-26

Jak cytować

Wieczorek, D. (2025). Oblicza osób spożywających alkohol. Obserwacja uczestnicząca ukryta w sklepie monopolowym – porównanie materiałów marketingowych z historiami i wizerunkiem faktycznych klientów. Władza Sądzenia, (28), 139–153. https://doi.org/10.18778/2300-1690.28.08

Numer

Dział

Articles