Szlakiem osad olęderskich w powiecie zgierskim
DOI:
https://doi.org/10.18778/2544-7440.01.04Słowa kluczowe:
geografia historyczna, osadnictwo olęderskie, dziedzictwo kulturowe, powiat zgierskiAbstrakt
Artykuł przedstawia genezę osadnictwa olęderskiego we współczesnych granicach powiatu zgierskiego, zapoczątkowanego pod koniec XVIII w. oraz dziedzictwo kulturowe wsi tego obszaru w kontekście turystyki. Analizy geohistoryczne objęły zagadnienia prawno-społeczne powstałych osad. Podczas próby wytyczenia turystycznego szlaku osadnictwa olęderskiego zostały uwzględnione aspekty morfologiczne i obiekty dziedzictwa kulturowego, tj. cmentarze i zagrody wiejskie.
Bibliografia
BARANOWSKI I.T., 1915, Wsie Holenderskie na ziemiach polskich, ,,Przegląd Historyczny”, 19.
Google Scholar
BIAŁKOWSKI A., WYPYCH P., 2011, Kamienie pamięci kamienie nie-pamięci. Cmentarze ewangelickie województwa łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
BOREK H., 1978, Nazwy miejscowe jako źródło historyczno-osadnicze, [w:] Badania z dziejów osadnictwa i toponimii, J. Janczak, T. Ładogórski (red.), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Google Scholar
BOŻYK I., 2015, Osadnictwo niemieckie na terenach wiejskich między Pilicą a Wisłą w latach 1815–1864, Kielce–Łódź.
Google Scholar
BREYER A., 1935, Deutsche Gaue in Mittelpolen, Plauen.
Google Scholar
BRZOZOWSKA T., 2015a, Chałupa wiejska w Ignacewie Parzęczewskim, „Karta Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Parzęczew”, 16.
Google Scholar
BRZOZOWSKA T., 2015b, Dom w Ignacewie Podleśnym, „Karta Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Parzęczew”, 17.
Google Scholar
BRZOZOWSKA T., 2015c, Szkoła w Pustkowej Górze, „Karta Gminnej Ewidencji Zabytków Gminy Parzęczew”, 71.
Google Scholar
CEPIL M., 2016, Osadnictwo olęderskie w Słowiku, ,,Zgierskie Zeszyty Regionalne”, 11.
Google Scholar
CEPIL M., 2017, Kolonizacja fryderycjańska na obszarze Polski Środkowej. Geneza, struktury morfologiczne i dziedzictwo kulturowe, praca magisterska, mps w Archiwum Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar
CHILCZUK M., 1970, Osadnictwo wiejskie Polski (formy i układy przestrzenne), Warszawa.
Google Scholar
DYLIK J., 1971, Województwo ze stolicą bez antenatów, Łódź.
Google Scholar
FIGLUS T., 2014, Wsie olęderskie w Polsce Środkowej. Uwagi na temat zróżnicowania morfogenetycznego na tle rozwoju osadnictwa, ,,Rocznik Łódzki”, 62.
Google Scholar
FIJAŁKOWSKI P., 1992, Wiejskie cmentarze ewangelickie na południowo-zachodnim Mazowszu, ,,Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1.
Google Scholar
FORYSIAK J., KULESZA M., TWARDY J., 2007, Wpływ osadnictwa olęderskiego na sieć rzeczną i morfologię międzyrzecza Warty i Neru, [w:] E. Smolska, P. Skwarczewski (red.), Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym, t. III, Warszawa.
Google Scholar
GOLDBERG J., 1957, Osadnictwo olęderskiej w dawnym województwie łęczyckim i sieradzkim, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Seria I. Nauki Humanistyczno-Społeczne”, 5.
Google Scholar
GÓRAK J., 1971, Holenderskie domy nad Bugiem, ,,Polska Sztuka Ludowa”, (25)/1.
Google Scholar
GÓRNY P.A., ŁUCZAK R.S., 2009, Dzieje Ozorkowa na podstawie historii społeczności ewangelicko-augsburskiej, Łódź.
Google Scholar
GÓRNY P.A., 2014, Przemysł starszy od miasta, Ozorków.
Google Scholar
KACZMARCZYK Z., 1945, Kolonizacja niemiecka na wschód od Odry, Poznań.
Google Scholar
KACZMAREK R., 1937, Zgierz z okolicą pod koniec XVIII wieku. Opis topograficzny parafii, ,,Czasopismo Przyrodnicze Ilustrowane”, 11.
Google Scholar
KIEŁCZEWSKA-ZALESKA M., 1972, Geografia osadnictwa, wyd. III, Wrocław.
Google Scholar
KOSSMANN O., 1942, Die Anfänge des Deutschtums im Litzmannstäter Raum Hauländer und Schwabensiedlung, Lipsk.
Google Scholar
KOSSMANN O., 1995, Deutsche in Polen siedlungsurkunden 16.-19. Jh., Viersen.
Google Scholar
KOTER M., LISZEWSKI S., SULIBORSKI A.,
Google Scholar
WIECZOREK T., 2002, Łódź i województwo – podręcznik wiedzy o regionie dla gimnazjum, Łódź.
Google Scholar
LEWKOWSKA A., WALCZAK W., 1992, Karta cmentarza ewangelickiego w Ruda-Bugaj, Wojewódzki Konserwator Zabytków w Łodzi, Łódź.
Google Scholar
LUDKIEWICZ Z., 1934, Osady holenderskie na Nizinie Sartawicko-Nowskiej, Toruń.
Google Scholar
MARCHLEWSKI W., 1988, Przyczynek do dziejów osadnictwa olęderskiego w środkowym biegu Wisły w XIX i XX w. (do 1945 r.), ,,Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 34.
Google Scholar
MARGASIŃSKA V., ODROBNY W., OSCYPIUK J., OSCYPIUK K., 2005, Szlakiem Osadnictwa Olęderskiego w Gminie Nekla, Nekla.
Google Scholar
NITSCHKE B., 2000, Wysiedlenie czy wypędzenie? Ludność niemiecka w Polsce w latach 1945–1949, Toruń.
Google Scholar
RUSIŃSKI W., 1947, Osady tzw. ,,Olędrów” w dawnym woj. poznańskim, Poznań.
Google Scholar
RUSIŃSKI W., 1979, Osadnictwo niemieckie na ziemiach polskich w XVI–XIX w. Mity i rzeczywistość (w związku z pracami W. Massa i O. Kossmanna), ,,Przegląd Historyczny”, 70, 1.
Google Scholar
SULIMIERSKI F., CHLEBOWSKI B., WALEWSKI W., 1880, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, I–XV, Warszawa.
Google Scholar
SZAŁYGIN J., 2004, Katalog zabytków osadnictwa holenderskiego na Mazowszu, Warszawa.
Google Scholar
SZAŁYGIN J., 2008, Katalog zabytków osadnictwa holenderskiego na ziemi łęczyckiej, Warszawa.
Google Scholar
SZULC H., 1995, Morfogeneza osiedli wiejskich w Polsce, Wrocław.
Google Scholar
SZYMAŃSKA D., 2009, Geografia osadnictwa, Warszawa.
Google Scholar
TANAŚ S., 2008, Miejsce cmentarzy w turystyce kulturowej – wokół problemu badawczego, ,,Turystyka Kulturowa”, 2.
Google Scholar
TARGOWSKI M., 2013, Samorząd wiejski w osadach olęderskich w Dolinie Dolnej Wisły w przepisach wikliniarzy z VXII i XVIII wieku. Organizacja, kompetencje, zasady funkcjonowania, ,,Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, 25 (2).
Google Scholar
WIERCIOCH A., 1990a, Karta cmentarza ewangelickiego w Pustkowej Górze, Wojewódzki Konserwator Zabytków w Łodzi, Łódź.
Google Scholar
WIERCIOCH A., 1990b, Karta cmentarza ewangelickiego w Słowiku, Wojewódzki Konserwator Zabytków w Łodzi, Łódź.
Google Scholar
WIERZBOWSKI M., 2012, Korzenie gminy Zgierz – wydanie uzupełnione, Zgierz.
Google Scholar
WOŹNIAK K., 2013, Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku, Łódź.
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Księgi ziemskie łęczyckie, ks. 146a, f. 182ff (kontrakt osadniczy miejscowości Słowik).
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Księgi ziemskie łęczyckie, ks. 113, f. 785 (kontrakt osadniczy miejscowości Górne i Kobylarnia).
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Księgi ziemskie łęczyckie, ks. 97, f. 955 (kontrakt osadniczy miejscowości Ruda, Bugaj i Wierzbno).
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Księgi ziemskie łęczyckie, ks. 162, f. 146 f (kontrakt osadniczy miejscowości Swędów).
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Topograficzeskaja Karta Carstwa Polskago, Zbiór kartograficzny, sygn. 75-1, k. II, s. IV.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi, Mapa Ekonomii Rządowej Tkaczew i lasu przyległego w województwie Mazowieckim z 1826 r., Zbiór kartograficzny, sygn. 113.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Łodzi, Senior Łódzkiej Diecezji Ewangelicko-Augsburskiej, sygn. 47.
Google Scholar
Dziennik Ustaw 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.
Google Scholar
Instytut Historii, Państwowa Akademia Nauk, Karte von Südpreußen, D. Gilly, Cron, Langner, 1793-1796, Preussischer Kulturbesitz-Staatsbibliothek zu Berlin, Zb. Kart., sygn. Kart N 14431, fotokopie w IH PAN. Ark. 57.
Google Scholar
Uchwała nr XXVII/162/87 Rady Narodowej Miasta Łodzi z 20.06. 1987 r. w sprawie zmian granic miast: Aleksandrów Łódzki, Konstantynów Łódzki, Ozorków, Pabianice i Zgierz.
Google Scholar
http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/; 15.07.2017 r.
Google Scholar
