Bałtyk jako morze śródziemne Północy. Region Bałtycki i Polska w periodyku „Geopolitica” (1939–1942)

Abstrakt

W styczniu 1939 roku ukazał się pierwszy numer włoskiego magazynu „Geopolitica”, który wydawany był co miesiąc do 1942 roku. Założony został w środowisku naukowym Triestu przez dwóch geografów – Giorgio Roletto (1885–1967) i Ernesto Massiego (1909–1997), którzy zostali odpowiednio redaktorem naczelnym i współredaktorem. Magazyn inspirowany był niemieckim czasopismem „Zeitschrift für Geopolitik” Karla Haushofera. Jednak w podejściu do kwestii geopolitycznych zastosowano własne podstawy koncepcyjne, całkowicie odmiene od tych w geopolityce niemieckiej. W zamyśle założycieli „Geopolitica” powinna była przyczynić się do ponownej oceny szkolnej dydaktyki geografii i wspierać imperialistyczną politykę reżimu Mussoliniego, chociaż nigdy nie musiała odgrywać znaczącej roli w polityce rządzącej Włochami. Nigdy nawet nie uzyskała pełnego uznania ze strony akademickiego środowiska geograficznego, które w rzeczywistości odmówiło geopolityce cech autonomii naukowej.

Najczęściej poruszanymi problemami w tym magazynie były basen Morza Śródziemnego, Bałkany i Afryka, regiony bliskie włoskim interesom geostrategicznym; ale było też ostrożne zainteresowanie Polską, uważaną za w pełni zintegrowaną z niemieckim „Lebensraumem”. Można zatem powiedzieć, że „Geopolitica” podchodziła do tego tematu z pewną powściągliwością, a także ze swoistą czcią wobec niemieckiego sojusznika, który był także „konkurencją”, pomimo faktu, że na jego terytorium przez całe cztery lata obserwowano wydarzenia strategiczne i polityczne o najwyższym znaczeniu.

Z drugiej strony uwaga skierowana na region bałtycki była wolna od jakichkolwiek uwarunkowań. Był on postrzegany jako swoisty „nordycki region Morza Śródziemnego”, pożądany zarówno przez Niemców, jak i Sowietów, a także jako obiekt pożądania państw, które chciały bronić trudnej neutralności w wojnie szalejącej w Europie.