Uwarunkowania geograficzne i historyczne kształtowania krajobrazu kulturowego na obszarze województwa podkarpackiego

Małgorzata Skulimowska

doi:10.18778/2300-0562.07.05

Autor

Małgorzata Skulimowska Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Socjologiczno-Historyczny, Instytut Historii, 35-959 Rzeszów, ul. Rejtana 16

DOI:

https://doi.org/10.18778/2300-0562.07.05

Słowa kluczowe:

krajobraz kulturowy, wielokulturowość, zabytki, cerkiew, synagoga

Abstrakt

W artykule dokonano uzasadnienia powiązania uwarunkowań geograficznych i historycznych kwestią kształtowania krajobrazu kulturowego. W tym celu przeprowadzono analizę czynników przyrodniczych i historycznych na obszarze województwa podkarpackiego na tle jego obecnych granic. Obszar województwa podkarpackiego posiada niezaprzeczalne walory kulturowe, które powstały na przestrzeni wieków pod znacznym wpływem trzech głównych kultur: polskiej, ukraińsko-ruskiej i żydowskiej. O atrakcyjności tego regionu decyduje więc zarówno wielokulturowy charakter zachowanych obiektów zabytkowych, jak i ich ogromna liczba. Głównym celem badawczym artykułu było rozpoznanie i zdefiniowanie uwarunkowań geograficznych i historycznych, które wpłynęły na zmiany zachodzące na przestrzeni wieków w krajobrazie kulturowym na terenach znajdujących się obecnie w granicach województwa podkarpackiego. Istniejące na obszarze tego województwa obiekty zabytkowe, zarówno świeckie, jak i sakralne, są jedną z atrakcji turystycznych przyciągających turystów. Jednak również w obecnych czasach wiele czynników wpływa na to, że część z tych wielokulturowych obiektów zanika, a krajobraz ulega zasadniczym przekształceniom.

Bibliografia

Bańkosz R., 2010, Cerkwie Szlaku Ikon, Krosno.
Google Scholar

Błoński J., 2008, Zaginiony świat. Historia Żydów przemyskich, Przemyśl.
Google Scholar

Brykowski R., 1997, W sprawie architektury cerkiewnej województwa rzeszowskiego po 33 latach, [w:] Marek A. i in. (red.), Losy cerkwi w Polsce po 1944 r. Materiały sesji naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki pt. „Tragedia polskich cerkwi” oraz artykuły zamówione przez Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, Rzeszów, s. 139–166.
Google Scholar

Burczyński J. (red.), 2002, Roztocze. Środowisko przyrodnicze, Lublin.
Google Scholar

Dobrowolska M., 1948, Dynamika krajobrazu kulturalnego, „Przegląd Geograficzny”, 21, 1, s. 151–203.
Google Scholar

Fedan R., 2007, Charakterystyka Województwa Podkarpackiego, [w:] Kościk B. (red.), Bioenergetyka Podkarpacka, Jarosław, s. 275–332.
Google Scholar

Harasimiuk K., Rodzoś J., 2004, Geografia Polski. W kraju ojców, Lublin.
Google Scholar

Hettner A., 1927, Grundzüge der Landerkunde, Leipzig.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-663-15938-4

Kłos S., 2010, Krajobrazy nieistniejących wsi. Roztocze, Pogórze Przemyskie, Bieszczady, Beskid Niski, Rzeszów.
Google Scholar

Kondracki J., 2009, Geografia regionalna Polski, Warszawa.
Google Scholar

Malarz R., 2003, Polska. Polskie góry, Kraków.
Google Scholar

Marszałek E., 2010, Lasów nam przybyło, „Skarby Podkarpackie”, 3 (22), s. 26–27.
Google Scholar

Marszałek J., 1993, Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach, Warszawa.
Google Scholar

Maryański A., 1963, Współczesne ruchy migracyjne ludności w południowej części pogranicza polsko-radzieckiego i ich wpływ na rozmieszczenie sił wytwórczych tego obszaru, Kraków.
Google Scholar

Michniewscy M. i A., Duda M., 2003, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Przewodnik, Pruszków.
Google Scholar

Orłowicz M., 1921, Jarosław, jego przeszłość i zabytki. Przewodnik turystyczny, Lwów.
Google Scholar

Orzechowska-Kowalska K., 2007, Szlak Via Regia nośnikiem wybranych wartości kulturowych, [w:] Makieła Z. (red.), Via Regia – kupiecki szlak, Jarosław.
Google Scholar

Pisuliński J., 2008, Przesiedlenie ludności ukraińskiej/rusińskiej z Polski i Czechosłowacji na Ukrainę Sowiecką po drugiej wojnie światowej, [w:] Stolarczyk M., Kuzicki J., Grata P. (red.), Z dziejów regionów Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX w., Rzeszów, s. 110–124.
Google Scholar

Potocki A., 2004, Żydzi w Podkarpackiem, Rzeszów.
Google Scholar

Sienkiewicz W., Gryciuk G. (red.), 2008, Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959. Atlas ziem Polski, Warszawa.
Google Scholar

Województwo podkarpackie – podregiony, powiaty, gminy, 2016, 2016, Urząd Statystyczny, Rzeszów.
Google Scholar

Dekret z 5 września 1947 r. o przejściu na własność państwa mienia pozostającego po osobach przesiedlonych do ZSRR, DzU z 1949 r., nr 59, poz. 318.
Google Scholar

http://kalwaria.eu/strona/kalwaria-zebrzydowska-swiatowym-dziedzictwem-kultury (7.09.2017).
Google Scholar

Uchwała nr 666 Prezydium Rządu z dnia 20 sierpnia 1955 r. w sprawie planowanej akcji usunięcia pozostałości zniszczeń wojennych w miastach i osiedlach, DzU z 1955 r., nr 92, poz. 1189.
Google Scholar

Ustawa z 6 maja 1945 r. o majątkach opuszczonych i porzuconych, DzU z 1945 r., nr 17, poz. 97.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/20631252