Wobec cywilizacji hipotetycznej. Spaemann, (po)nowoczesność, postsekularyzm

Katarzyna Szkaradnik

doi:10.18778/1689-4286.29.04

Autor

Katarzyna Szkaradnik Uniwersytet Śląski w Katowicach

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.29.04

Słowa kluczowe:

Robert Spaemann, postsecularism, postmodernity, teleology, postmodern religion

Abstrakt

Robert Spaemann is one of the leading contemporary philosophers whose thought is focused on Christian ethics. Despite his bonds with the Catholic Church he does not use philosophy to “prove” a doctrine but proposes individual ideas avoiding reductions. His reflections on people’s naturalness and historicity, teleology, paradoxicality of science do not lead to simple solutions but are the consequence of participation in the society of contingency. The authoress of this sketch considers if Spaemann’s thought could be inspiring for non-Catholics, as well as ponders over its connections with postsecularism, working out the modernity in respect of religiosity. This article shows what appears from his interpretations to the critical members of (post)modern society and where today is a place for heading for “the immortal rumor”. The authoress explains how Spaemann argues for the potential of anthropomorphic view and human ability to go beyond himself – which does not lead into nothingness.

Bibliografia

Agamben, G., 2009, Czas, który zostaje. Komentarz do Listu do Rzymian, przeł. S. Królak, Warszawa: Sic!.
Zobacz w Google Scholar

Arystoteles, 1968, Fizyka, przeł. i wstęp K. Leśniak, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Augustyn, 1999, Solilokwia, [w:] tegoż, Dialogi filozoficzne, przeł. A. Świderkówna (i in.), Kraków: Znak, ss. 239-305.
Zobacz w Google Scholar

Bauman, Z., 1998, Prawodawcy i tłumacze, przeł. A. Tanalska, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, wybór i oprac. R. Nycz, Kraków: Baran i Suszczyński, ss. 269-298.
Zobacz w Google Scholar

Bauman, Z., 2000, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa: Sic!.
Zobacz w Google Scholar

Bauman, Z., 2006, Płynna nowoczesność, przeł. T. Kunz, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zobacz w Google Scholar

Bielik-Robson, A., 2008, „Na pustyni”. Kryptoteologie późnej nowoczesności, Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar

Bielik-Robson, A., 2010, Powrót mesjańskiej obietnicy, czyli nowoczesność w perspektywie postsekularnej, [w:] M. M. Bogusławski, A. Kucner, T. Sieczkowski (red.), Filozofia. Ogląd, namysł, krytyka?, Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.
Zobacz w Google Scholar

Bielik-Robson, A., 2013, Deus otiosus: ślad, widmo, karzeł, [w:] A. Bielik-Robson, M. A. Sosnowski (red.), Deus otiosus. Nowoczesność w perspektywie postsekularnej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, ss. 5-37.
Zobacz w Google Scholar

Bogalecki, P., Mitek-Dziemba, A., 2012, Drzewo Poznania. Wprowadzenie do myśli postsekularnej, [w:] P. Bogalecki, A. Mitek-Dziemba (red.), Drzewo Poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, Katowice: Wydawnictwo FA-art, ss. 25-51.
Zobacz w Google Scholar

Caputo J. D., 1987, Radical Hermeneutics. Repetition, Deconstruction and the Hermeneutic Project, Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5840/philtoday198630416

Caputo J. D., 2012, Widmowa hermeneutyka. O słabości Boga i teologii wydarzenia, przeł. A. Malinowska i J. Soćko, [w:] P. Bogalecki, A. Mitek-Dziemba (red.), Drzewo Poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, Katowice: Wydawnictwo FA-art, ss. 121-162.
Zobacz w Google Scholar

Descartes R., 1970, Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach, przeł. W. Wojciechowska, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Devall, B., Sessions, G., 1995, Ekologia głęboka. Żyć w przekonaniu, iż Natura coś znaczy, przeł. E. Margielewicz, Warszawa: Pusty Obłok.
Zobacz w Google Scholar

Foucault, M., 2006, Słowa i rzeczy, przeł. T. Komendant, Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Zobacz w Google Scholar

Gargani, A., 1999, Doznanie religijne jako wydarzenie i interpretacja, przeł. E. Łukaszyk, [w:] Religia. Seminarium na Capri prowadzone przez Jacquesa Derridę i Gianniego Vattimo […],Warszawa: „KR”, ss. 135-162.
Zobacz w Google Scholar

Giddens, A., 2001, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Lyotard, J.-F.,1997, Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, przeł. M. Kowalska, J. Migasiński, Warszawa: Fundacja „Aletheia”.
Zobacz w Google Scholar

Marion, J.-L., 1996, Bóg bez bycia, przeł. M. Frankiewicz, Kraków: Znak.
Zobacz w Google Scholar

McLennan, G., 2010, The postsecular turn?, „Theory, Culture, Society”, 4, ss. 3-20.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0263276410372239

Nietzsche, F., 1993, O prawdzie i kłamstwie w pozamoralnym sensie, [w:] tegoż, Pisma pozostałe 1862–1875, przeł. B. Baran, Kraków: Inter-Esse, ss. 181-199.
Zobacz w Google Scholar

Oliver, S., 2010, Krótki kurs radykalnej ortodoksji, „Znak”, 662-663, ss. 21-43.
Zobacz w Google Scholar

Popper, K. R., 2006, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, przeł. H. Krahelska, W. Jedlicki, t. 1-2, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Potępa, M., 1997, Nihilizm i hermeneutyka w filozofii G. Vattimo [w:] Uniwersalny wymiar hermeneutyki, red. A. Przyłębski, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, ss. 81-108.
Zobacz w Google Scholar

Singer, P., 2003, Etyka praktyczna, przeł. A. Sagan, Warszawa: Książka i Wiedza.
Zobacz w Google Scholar

Sławek, T., 2012, Ratujące niebezpieczeństwo postsekularyzmu [w:] P. Bogalecki, A. Mitek-Dziemba (red.), Drzewo Poznania. Postsekularyzm w przekładach i komentarzach, Katowice: Wydawnictwo FA-art, ss. 9-24.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2001, Osoby. O różnicy między czymś a kimś, przeł. J. Merecki, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2006a, O pojęciu natury ludzkiej, [w:] K. Michalski (red.), Człowiek w nauce współczesnej. Rozmowy w Castel Gandolfo, Kraków: Znak, ss. 105-121.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2006b, Teleologia naturalna i działanie, [w:] tegoż, Granice. O etycznym wymiarze działania, przeł. J. Merecki, Warszawa: Oficyna Naukowa, ss. 44-61.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2009a, Chrześcijaństwo i filozofia nowożytna, [w:] tegoż, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, przeł. J. Merecki, Warszawa: Oficyna Naukowa, ss. 79-111.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2009b, Czy uniwersalistyczne religie powinny zrezygnować ze swojej misji, [w:] tegoż, Odwieczna pogłoska..., ss. 187-205.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2009c, Dowody na istnienie Boga po Nietzschem, [w:] tegoż, Odwieczna pogłoska…, ss. 41-63.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2009d, Funkcjonalne uzasadnienie religii i religia, [w:] tegoż, Odwieczna pogłoska…, ss. 113-151.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2009e, O obecnym stanie chrześcijaństwa, [w:] tegoż, Odwieczna pogłoska…, ss. 277-315.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2009f, Odwieczna pogłoska, [w:] tegoż, Odwieczna pogłoska…, ss. 9-40.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2009g, Pochodzenie i inteligent design, [w:] tegoż, Odwieczna pogłoska…, ss. 65-78.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2009h, Racjonalność a wiara w Boga, przeł. M. Wiertlewska, „Poznańskie Studia Teologiczne”, t. 23, ss. 277-292.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pst.2009.23.18

Spaemann, R., 2009i, Tożsamość religijna, [w:] tegoż, Odwieczna pogłoska…, ss. 153-186.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2011a, Egzystencja naturalna a egzystencja polityczna [w:] tegoż, Rousseau – człowiek czy obywatel. Dylemat nowożytności, przeł. J. Merecki, Warszawa: Oficyna Naukowa, ss. 13-44.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2011b, Wprowadzenie, [w:] tegoż, Rousseau – człowiek czy obywatel…, ss. 3-12.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2012a, Czym jest dobra religia, [w:] tegoż, Kroki poza siebie. Przemówienia i eseje, przeł. J. Merecki, Warszawa: Oficyna Naukowa, ss. 293-295.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2012b, Kontrowersyjna natura filozofii, [w:] tegoż, Kroki poza siebie…, ss. 42-60.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2012c, Prawda i wolność, [w:] tegoż, Kroki poza siebie..., ss. 243-259.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2012d, Próby myślenia całości, [w:] tegoż, Kroki poza siebie…, ss. 3-16.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., 2012e, Przekonania w cywilizacji hipotetycznej, [w:] tegoż, Kroki poza siebie..., ss. 223-242.
Zobacz w Google Scholar

Spaemann, R., Löw, R., 2008, Cele naturalne. Dzieje i ponowne odkrycie myślenia teleologicznego, przeł. A. Półtawski, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Zobacz w Google Scholar

Taubes, J., 2013, Apokalipsa i polityka. Eseje mesjańskie, przeł. P. Graczyk (i in.), Warszawa: Fundacja Augusta hrabiego Cieszkowskiego.
Zobacz w Google Scholar

Vattimo, G., 1997, Postnowoczesność i kres historii, przeł. B. Stelmaszczyk, [w:] R. Nycz (red.), Postmodernizm. Antologia przekładów, Kraków: Baran i Suszczyński, ss. 128-144.
Zobacz w Google Scholar

Vattimo, G., 2005, Historia zbawienia, historia interpretacji, przeł. A. Zawadzki, „Teksty Drugie”, 4, ss. 113-120.
Zobacz w Google Scholar

Vattimo, G., 2010, Wiek interpretacji, [w:] R. Rorty, G. Vattimo, Przyszłość religii, red. Santiago Zabala, przeł. Sławomir Królak, Kraków: WUJ, ss. 53-66.
Zobacz w Google Scholar

Vitiello, V., 1999, Pustynia, ethos, opuszczenie. Przyczynek do topologii religijności, przeł. E. Łukaszyk, [w:] Religia. Seminarium na Capri prowadzone przez Jacquesa Derridę i Gianniego Vattimo […],Warszawa: „KR”, ss. 163-204.
Zobacz w Google Scholar

Wittgenstein, L., 1970, Tractatus logico-philosophicus, przeł. B. Wolniewicz, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Woźniak, R. J., 2010, Radykalna Ortodoksja: próba opisu, „Znak”, 662-663, ss. 10-20.
Zobacz w Google Scholar

Zabala, S., 2010, Wprowadzenie. Religia poza teizmem i ateizmem, [w:] R. Rorty, G. Vattimo, Przyszłość religii, przeł. S. Królak, Kraków: WUJ, ss. 9-36.
Zobacz w Google Scholar

Zawadzki, A., 2006, Wstęp, [w:] G. Vattimo, Koniec nowoczesności, przeł. M. Surma-Gawłowska, Kraków: Universitas, ss. V-XXI.
Zobacz w Google Scholar

Žižek, S., 2006, Kukła i karzeł. Perwersyjny rdzeń chrześcijaństwa, przeł. M. Kropiwnicki, Bydgoszcz: Branta.
Zobacz w Google Scholar

Žižek, S., 2009, Kruchy absolut, czyli dlaczego warto walczyć o chrześcijańskie dziedzictwo, przeł. M. Kropiwnicki, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Zobacz w Google Scholar