Suma wszystkich instynktów. Hume, nawyk i naturalizacja religii

Tomasz Sieczkowski

doi:10.18778/1689-4286.31.04

Autor

Tomasz Sieczkowski Uniwersytet Łódzki

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.31.04

Słowa kluczowe:

Hue, religia, nawyk, przeświadczenie, naturalizacja

Abstrakt

The paper aims to analyze the concept of habit in Hume and its operations in two theoretical dimensions: theory of knowledge and theory of religion. Hume considers habit as an instinctual basis for all judgments (beliefs) about the external world and also about the supposed existence of the supernatural. Hume’s thought, both in the domain of epistemology and philosophy of religion can thus be viewed as naturalized, claiming that the biological, instinctual traits of human nature are responsible for our belief-forming operations. Especially, Hume’s naturalization of religion seems to be ahead of its time and his methodological approach is now being developed by many leading anthropologists, biologists and philosophers.

Bibliografia

Allison, Henry E., 2008, Custom and Reason in Hume, Oxford: OUP.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199532889.001.0001

Bailey, Alan and Dan O'Brien, 2014, Hume's Critique of Religion. 'Sick Men's Dreams', Dordrecht: Springer.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-007-6615-0

Boyer, Pascal, 1994, The Naturalness of Religious Ideas. A Cognitive Theory of Religion, Berkeley: University of California Press.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/9780520911628

Boyer, Pascal, 2001, Religion Explained. The Evolutionary Origins of Religious Thought, New York.
Zobacz w Google Scholar

Coyne, Jerry, 2009, Why Evolution Is True, Oxford: OUP.
Zobacz w Google Scholar

Dawkins, Richard, 2006, The God Delusion, London: Bantam.
Zobacz w Google Scholar

Dennett, Daniel, 1989, The Intentional Stance, Cambridge-London: MIT Press.
Zobacz w Google Scholar

Dennett, Daniel C., 2007, Breaking the Spell. Religion as a Natural Phenomenon, London: Penguin Books.
Zobacz w Google Scholar

Grzeliński, Adam, 2005, Kategorie „podmiotu” i „przedmiotu” w Dawida Hume’a nauce o naturze ludzkiej, Toruń: Wydawnictwo UMK.
Zobacz w Google Scholar

Hume, David, 1962, Dialogi o religii naturalnej. Naturalna historia religii, przeł. Anna Hochfeldowa, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Hume, David, 1963, Traktat o naturze ludzkiej, t. I-II, przeł. Czesław Znamierowski, Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Hume, David, 2004, Badania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. Dawid Misztal i Tomasz Sieczkowski, Kraków: Zielona Sowa.
Zobacz w Google Scholar

Huntley, William B., 1972, David Hume and Charles Darwin, “Journal of the History of Ideas”, Vol. 33, No. 3, ss. 457-470
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2709046

Hochfeldowa, Anna, 1962, Dawida Hume’a „Dialogi o religii naturalnej”, [wstęp do:] [Hume 1962].
Zobacz w Google Scholar

Huxley, Thomas, 1968, Hume with Helps to the Study of Berkeley, New York: Greenwood Press.
Zobacz w Google Scholar

Laursen, John Christian, 2011, David Hume on custom and habit and living with skepticism. “Daímon. Revista Internacional de Filosofía”, 52, ss. 87-99.
Zobacz w Google Scholar

Michaud, Yves, 1987, Hume’s Naturalized Philosophy, “Hume Studies”, XIII, 2, ss. 360 -380.
Zobacz w Google Scholar

Quine, Willard Van Orman, 1986, Epistemologia znaturalizowana, [w:] Granice wiedzy i inne eseje, Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar

Rutkowski, Mirosław, 2001, Rola rozumu w decyzjach moralnych, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Zobacz w Google Scholar

Russell, Paul, 2003, The Material World and Natural Religion in Hume’s Treatise, “Archiv für Geschichte der Philosophie”, 85, ss. 269-303.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/agph.2003.014

Russell, Paul, 2008, The Riddle of Hume’s Treatise, Oxford: OUP.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195110333.001.0001

Sieczkowski, Tomasz, 2006, Poznanie i jego przedmiot w kontekście episteologicznym, „Przegląd Filozoficzny”, 59, ss. 187-202.
Zobacz w Google Scholar

Sieczkowski, Tomasz, 2007a, Aprioryczne źródła poznania i ich rola w episteologicznym schemacie wiedzy, „Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris”, 6.
Zobacz w Google Scholar

Sieczkowski, Tomasz, 2007b, Podmioty poznania w myśleniu episteologicznym, „Edukacja Filozoficzna”, 44, ss. 201-216
Zobacz w Google Scholar

Sieczkowski, Tomasz, 2008, Qui pro quo Dialogów, czyli pytanie o status teologii naturalnej, „Nowa Krytyka”, nr 20-21, ss. 265-301.
Zobacz w Google Scholar

Sieczkowski, Tomasz, 2012, Episteologiczny ideał wiedzy i jego odrzucenie, „Folia Philosophica”, nr 25, ss. 151-170.
Zobacz w Google Scholar

Sieczkowski, Tomasz, 2016, David Hume i krytyka episteologii, w druku.
Zobacz w Google Scholar