Freeganin w kłopotach. Aksjologiczny stosunek do brudu i pożywienia

Agata Pelska

doi:10.18778/1689-4286.57.02

Autor

Agata Pelska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza https://orcid.org/0000-0003-0568-4977

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.57.02

Słowa kluczowe:

brud, śmieci, Mary Douglas, freeganizm, pożywienie, marnotrawstwo

Abstrakt

Niniejszy artykuł opiera się na badaniach etnograficznych przeprowadzonych w środowisku freegan w 2021 roku. Porusza kwestie wartościowania związanego z kulturowymi kategoriami pożywienia i brudu, które w zaskakujący sposób łączą się ze sobą w zjawisku freeganizmu. Główne pytania stawiane w artykule to: dlaczego podejmowane w ramach freeganizmu praktyki budzą społeczne kontrowersje, a nawet obrzydzenie? Jak uczestnicy ruchu radzą sobie z aksjologicznym pomieszaniem brudu i jedzenia, które rażąco narusza porządek kulturowy? Posługując się teorią brudu Mary Douglas (wyłożoną głównie w książce Czystość i zmaza) i moimi materiałami terenowymi, prezentuję powiązania między freegańską etyką, zjawiskiem marnotrawstwa oraz statusu śmiecia w kulturze, który freeganie często uznają za przydzielony arbitralnie i bezpodstawnie.

Bibliografia

Barnard A. (2016). Freegans: Diving into the Wealth of Food Waste in America. Minneapolis: University of Minnesota Press. https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816698110.001.0001
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816698110.001.0001

Bąk T. (2014). Freeganizm jako subkultura i zjawisko nowych wartości w zglobalizowanym świecie, "EDUKACJA HUMANISTYCZNA", nr 1 (30).
Zobacz w Google Scholar

Douglas M. (2007). Czystość i zmaza. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zobacz w Google Scholar

Douglas M. (2007b). Ukryte znaczenia. Wybrane szkice antropologiczne. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Zobacz w Google Scholar

Hoffmann J. (1993). The Art and Science of Dumpster Diving. Port Townsend: Lumpanics Unlimited.
Zobacz w Google Scholar

Kleśta-Nawrocki R., Kleśta-Nawrocka A. (2016). Brudne jedzenie w kuchni polskiej. [W:] Człowiek – czystość i brud. Tom 1: Aspekt humanistyczno-etnologiczny. Wyd. Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 53–70.
Zobacz w Google Scholar

Kristeva J. (2007). Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zobacz w Google Scholar

Leach E. (1969). Genesis as Myth and other essays. London: Cape.
Zobacz w Google Scholar

Lévi-Strauss C. (1972). Trójkąt kulinarny. „Twórczość”, nr 2, s. 71–80.
Zobacz w Google Scholar

Modrzyk A. (2014). Marnotrawstwo żywności. Zarys podstawowych uwarunkowań ekonomicznych i kulturowych. [W:] W garnku kultury. Rozważania nad jedzeniem w przestrzeni społeczno-kulturowej, pod red. Drzał-Sierocka A. Wyd. SWPS w Gdańsku.
Zobacz w Google Scholar

Pessel W. (2010). Antropologia nieczystości. Studia z kultury sanitarnej Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo TRIOCollegium Civitas Rok.
Zobacz w Google Scholar

Pottier J. (2008). Hasło „pożywienie”. [W:] Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, pod red. Barnard A., Spencer J. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, s. 472-476.
Zobacz w Google Scholar

Radkowska-Walkowicz M. (2009). Czystość i znaczenie (recenzja książek Mary Douglas: Czystość i brud oraz Ukryte znaczenia). „Kultura Współczesna. Teoria, Interpretacje, Praktyka”, z. 1, s. 199–205.
Zobacz w Google Scholar

Simmel G. (2006). Mosty i drzwi, pod red. Lipnik W. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Zobacz w Google Scholar

Środa M. (2020). Obcy, inny, wykluczony. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria.
Zobacz w Google Scholar

Tokarska-Bakir J. (2007). Energia odpadków. [W:] Douglas M., Czystość i zmaza. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zobacz w Google Scholar

Wasilewski J. (2010). Tabu. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. https://doi.org/10.31338/uw.9788323510420
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323510420

Wawrzyniak Joanna K. (2015). Jedzenie jako demonstrowanie poglądów. O diecie freeganów. [W:] Jedzenie jako sytuacja edukacyjna i społeczna, pod red. Juraś-Krawczyk B., Woźnicka E. Wyd. Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi.
Zobacz w Google Scholar

Zalega T. (2013). Alternatywne trendy konsumenckie w miejskich gospodarstwach domowych w Polsce w okresie kryzysu, „Studia i Materiały Wydziału Zarządzania UW”. https://doi.org/10.7172/1733-9758.2013.16.4
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7172/1733-9758.2013.16.4