Filozofia w sukurs edukacji. O filozoficznych podstawach nauczania języka

Marzenna Cyzman

doi:10.18778/1689-4286.45.07

Autor

Marzenna Cyzman Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.45.07

Słowa kluczowe:

konstruktywizm, zachowanie językowe, glottodydaktyka, aktywne poznawanie, kultura

Abstrakt

Celem artykułu jest refleksja nad filozoficznymi podstawami nauczania języków obcych na przykładzie nauczania polskiego jako obcego. Punktem wyjścia rozważań jest konstruktywistyczna epistemologia (głównie radykalnie konstruktywistyczna Ernsta von Glasersfelda) i pojęcie językowania/zachowania językowego (languaging – sformułowane przez biologa i konstruktywistę Humberta Maturanę). Stawiam tezę, że nauczanie zachowania językowego/zachowania orientującego powinno stanowić integralną część procesu dydaktycznego. W ten sposób problem tego, jak uczyć kultury i jak je połączyć z kształceniem językowym w ogóle nie powstaje. Język jest znacznie bardziej złożonym fenomenem, a rozumiany jako zachowanie językowe odnosi się do emocji, cielesnych reakcji, konwencji, przyjętych w danej wspólnocie interpretacyjnej, i osiąganych przez nas dziedzin zgodności (consensual domain) w czasie komunikacji z naszymi interlokutorami. Chociaż podejście konstruktywistyczne jest znane na świecie, to jednak można zaobserwować, że w praktyce nauczania wciąż dominuje przekonanie o pasywnym przekazie wiedzy. Perspektywa konstruktywistyczna zastosowana do organizacji procesu dydaktycznego może mieć konsekwencje praktyczne dla formułowania programów nauczania, zasad certyfikacji czy organizacji pracy podczas lekcji.

Bibliografia

Achtelik, Aleksandra, 2004, Tekst literacki jako źródło wiedzy o kulturze polskiej, [w:] Wrocławska dyskusja o języku polskim jako obcym, Dąbrowska, Anna (red.), Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.
Zobacz w Google Scholar

Baviskar, Sandhya, Hartle R., Todd, Whitney, Tiffany, 2009, Essential Criteria to Characterize Constructivist Teaching: Derived from a Review of the Literature and Applied to Five Constructivist- Teaching Method Articles, “International Journal of Science Education”, nr 31(4), s. 541–550.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09500690701731121

Bednarz, Nadine, 2011, Ernst von Glasersfeld’s Contribution and Legacy to a „Didactique des Marhématiques” Research Community, Constructivist Foundations. Commemorative Issue for Ernst von Glasersfeld,, vol. 6, Nr 2 (March 2011), Riegler, Alexander, Gash, Hugh (red.), s.. 239–247.
Zobacz w Google Scholar

Bednarz, Nadine, Garrison, James (red.), 1998, Constructivism and education. Cambridge: Cambridge University Press.
Zobacz w Google Scholar

Buhuszewicz, Paweł, Cyzman, Marzenna (red.), 2016, Wokół pojęcia konstruktywizmu, „Litteraria Copernicana”, nr 3 (19), ss 7–14.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/LC.2016.033

Cybulski, Marek, (red.), 2015, Wybór tekstów z dziejów języka polskiego. Do połowy XIX w., Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-426-6

Cyzman, Marzenna, 2011, Czego jeszcze nie wiemy o nauczaniu literatury polskiej. Tekst literacki na lekcji języka polskiego jako obcego, „Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja”, nr 4.
Zobacz w Google Scholar

Cyzman, Marzenna, 2015, Jak radyklana może być radykalna koncepcja interpretacji? O nie-dualizującym modelu interpretacji Josefa Mitterera, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 1, s. 1–14.
Zobacz w Google Scholar

Cyzman, Marzenna, 2016, Po „tamtej stronie” interpretacji. Koncepcja interpretacji Ernsta von Glasersfelda i Josefa Mitterera, „Litteraria Copernicana” , nr 3 (19), s. 73–86.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/LC.2016.037

Cyzman, Marzenna, Kubicka, Emilia, 2014, Katowicka seria „Czytaj po polsku”. Ikony literatury polskiej?, [w:] Nowe perspektywy w nauczaniu języka polskiego jako obcego III, Kubicka, Emilia, Walkiewicz, Aleksandra, (red.), Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Zobacz w Google Scholar

Czarnecka, Urszula, Gaszyńska, Małgorzata, 1990, 1992, Ćwiczenia w czytaniu dla studentów zaawansowanych. Część I Zrozumieć Polskę. Część II Polubić Polskę, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zobacz w Google Scholar

Fish, Stanley, 2008, Drogą antyformalistyczną aż do końca, przeł. Szahaj, Andrzej, [w:] Fish, Stanley, Interpretacja, retoryka, polityka, Szahaj, Andrzej (red.), Kraków: Universitas, s. 178–179.
Zobacz w Google Scholar

Fish, Stanley, 2008, Interpretacja, retoryka, polityka, Szahaj, Andrzej (red.), Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar

Fish, Stanley, 1980, Interpreting the “Variorum”, [w:] Fish, Stanely, Is There a Text in This Class? The Authority of Interpretative Communities, Massachusetts – Londom: Harvard University Press, s. 147–173.
Zobacz w Google Scholar

Fish, Stanley, 2011, Interpretując “Variorum”, [w:] Markiewicz, Henryk (red.), Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu. Tom III, Kraków: Universitas, s. 363–392.
Zobacz w Google Scholar

Fleck, Ludwik, 1986, Powstanie i rozwój faktu naukowego. Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym, przeł. Tuszkiewicz, Maria, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Zobacz w Google Scholar

Garncarek, Piotr, 2006, Przestrzeń kulturowa w nauczaniu języka polskiego jako obcego, Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW.
Zobacz w Google Scholar

Gaszyńska – Magiera, Małgorzata, 2005, Nauczanie komunikacji w podręcznikach do nauki JPJO w kontekście polskiej etykiety językowej, [w:] Garncarek, Piotr (red.), Nauczanie języka polskiego i kultury polskiej w nowej rzeczywistości europejskiej. Materiały z VI Międzynarodowej Konferencji Glottodydaktycznej, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Zobacz w Google Scholar

Glasersfeld Ernst, von, 1992, A Constructivist Approach to Experiential Foundations of Mathematical Concepts. [w:] History and Philosophy of Science in Science Education, Hills S., (red.), Kingston – Ontario: Queen’s University, s. 551–571.
Zobacz w Google Scholar

Jelonkiewicz, Mirosław, 2001, Kanon kulturowy i kompetencja socjokulturowa w opisie kompetencji językowej na potrzeby certyfikacji znajomości języka polskiego jako obcego, [w:] Cudak, Romuald, Tambor, Jolanta, Inne optyki. Nowe programy, nowe metody, nowe technologie w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego jako obcego, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Zobacz w Google Scholar

Kenneth, Gergen, 1995, Social construction and the educational proces, [w:] Steffe, Leslie,, Gale, Jerry (red.), Constructivism in education, Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum, s. 17–39.
Zobacz w Google Scholar

Larochelle, Marie, 2000, Radical constructivism: Notes on viability, ethics and other educational issues, [w:] Steffe, Leslie, Thompson, Pat (red.), Radical constructivism in action: Building on the pioneering work of Ernst von Glasersfeld. London: Falmer, s. 55–68.
Zobacz w Google Scholar

Markiewka Tomasz, 2013, Neopragmatyści wobec kategorii autora. O konsekwencjach konstruktywizmu, „Teksty Drugie”, nr 5, s. 282– 283.
Zobacz w Google Scholar

Martyniuk, Waldemar, 1988, Wartość dydaktyczna tekstów w nauczaniu języków obcych, 1988, [w:] Ostromęcka–Frączak, Bożena, (red.), Polonistyczna edukacja językowa i kulturowa cudzoziemców, Ł odź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Zobacz w Google Scholar

Mitterer Josef, 2013, On Interpretation, “Constructivist Foundations”, special issue: Non dualism. A Conceptual Revision?, Riegler, Alexander, Weber, Stefan (red.), Vol. 8, Nr 2 (March 2013), s. 143– 147.
Zobacz w Google Scholar

Pressley, Harris, Karen, Marks, Marilyn, 1992, But good strategy instructors are constructivists! „Educational Psychology Review”, nr 4, s. 3–31.
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF01322393

Rorty Richard, 1999, Teksty i grudki; Badanie jako rekontekstualizacja. Antydualistyczne ujęcie interpretacji, [w:] Rorty, Richard, Obiektywność, relatywizm i prawda. Pisma filozoficzne. Tom 1, przeł. Margański, Janusz, Aletheia, Warszawa 1999 ss. 119–139; 141–167.
Zobacz w Google Scholar

Skibiński, Adam, 2003, Homo Significus. Autorozprawa o poznaniu- języku, Warszawa: Imex-Graf.
Zobacz w Google Scholar

Gaszyńska-Magiera, Małgorzata, Jak testować znajomość kultury? www.ism.wsmip.uj.edu.pl/.../0368931d-4cda-4aa5-88dc- b673b4de29ea, dostęp 15.10.2016).
Zobacz w Google Scholar

Glasersfeld, Ernst, von, Distinguishing the Observer: An Attempt at Interpreting Maturana. http://www.oikos.org/vonobserv.htmp (dostęp: 10.09.2016).
Zobacz w Google Scholar

Glasersfeld, Ernst, von, Learning as Constructive Activity: http://www.univie.ac.at/constructivism/EvG/papers/083.pdf (dostęp: 18.09.2016).
Zobacz w Google Scholar

Jin, Li, Constructivism-Application in Oral English Teaching to Non-English Majors: http://www.gpejournal.org/index.php/GPEJ/article/viewFile/24/6 (dostęp: 19.10.2016).
Zobacz w Google Scholar

https://constructivisminelt.wikispaces.com/Constructivism+and+language+teaching (dostęp: 19.10.2016).
Zobacz w Google Scholar

Opis poziomów kompetencji językowej dla potrzeb certyfikacji znajomości JPJO, 2000, d/s Ministerstwo Edukacji Narodowej, Komisja Certyfikacji Znajomości Języka Polskiego Jako Obcego, Materiały robocze nr 4/2000.
Zobacz w Google Scholar