Axiology of the “Wild Typography” (about the Specific Type of Łódź Street Art)
DOI:
https://doi.org/10.18778/1689-4286.62.03Keywords:
city aesthetics, heterotopias, graffiti, aesthetic values, aesthetic experience, ŁódźAbstract
The subject of the article is a new phenomenon of urban art known as “wild typography” (in Polish an abbreviated form “dzikie typo”). It has a specific local, Łódź character, but at the same time it allows to capture the complex issues of the post-industrial experience of the city. And in that sense, it is universal. The term is puzzling because it seems self-contradictory. Although the notion of wildness has its tradition in contemporary art theory, it does not fit the issue of typography. The very manifestations of “wild typography” in the city space are entangled in several dependencies that undermine the status of authorship, exposing artists to imitation and instrumental use of their works. When it comes to the physical space of the city and its values of wildness and authenticity, the “wild typography” lends it ambiguity and takes over its ambiguity also, which, together with the interfering nature and neglect, makes the resident doesn’t know what he’s dealing with. It is interesting why and with what intentions or hopes artists get involved in this tangle of art, vandalism, and landscape degradation. Treating these spaces and practices as heterotopias makes it possible to go beyond the schematic evaluation of legal/illegal, aesthetic/anti-aesthetic, cultural/wild.
References
Adamczewska, I. (2022). „Jak się zakochać, to tylko na Bałutach” i „Żegnaj, piękna”. Co mówią łódzkie mury. Gazeta Wyborcza, Magazyn Łódź, 15 XII, https://lodz.wyborcza.pl/lodz/7,35136,29262519,jak-sie-zakochac-to-tylko-na-balutach-i-zegnaj-piekna.html [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Baldini, A. (2023). For a Nuanced Appreciation of Urban Creativity. Unveiling the Social Subversion in Street Art and Graffiti. Graffiti and Street Art, 1/2, 8–17.
View in Google Scholar
bg (2019). „Pekin stoi murem za Łodzią” a „Nowy Jork nie wie, że Manhattan jest w Łodzi” — takimi hasłami promowane jest łódzkie lotnisko. Wirtualnemedia.pl, 22 I, https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/pekin-stoi-murem-za-lodzia-a-nowy-jork-nie-wie-ze-manhattan-jest-w-lodzi-takimi-haslami-promowane-jest-lodzkie-lotnisko [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Biskupski, Ł. (2017). Prosto z ulicy. Sztuki wizualne w dobie mediów społecznościowych i kultury uczestnictwa. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
View in Google Scholar
Bofkin, L. (2014). Concrete Canvas. How Street Art Is Changing the Way Our Cities Look. London: Global Street Art.
View in Google Scholar
Breton, A. (1969). Nadrealizm i malarstwo (1925). W: E. Grabska, H. Morawska (red.), Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa (422–432). Warszawa: PWN.
View in Google Scholar
Christie’s (2023). Jean-Michel Basquiat: ‘Painter to the core’. Chriesties.com, 20 IV, https://www.christies.com/features/jean-michel-basquiat-8283-1.aspx [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Daniels, T.J., Bekoff, M. (1989). Feralization: The making of wild domestic animals. Behavioural Processes, 19/1–3, 79–94. https://doi.org/10.1016/0376-6357(89)90032-6
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/0376-6357(89)90032-6
Dehaene, M., de Cauter, L. (2008). Heterotopia in a Postcivil Society. W: M. Dehaene, L. de Cauter (red.), Heterotopia and the City: Public Space in a Postcivil Society (3–9). New York: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203089415
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203089415
Drozdowski, R. (2009). Obraza na obrazy: Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących. Poznań: Zysk i S-ka.
View in Google Scholar
Drozdowski, R., Frąckowiak, M., Krajewski, M., Rogowski, Ł. (2013). Narzędziownia: Jak badaliśmy (niewidzialne) miasto. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
View in Google Scholar
erka (2017). Piotrkowska 217. Mural „Moja Łódź” ozdobił ścianę kamienicy. Gazeta Wyborcza, Magazyn Łódź, 18 V, https://lodz.wyborcza.pl/lodz/7,35136,21827789,piotrkowska-217-mural-moja-lodz-ozdobil-sciane-kamienicy.html [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Foucault, M. (2005). Inne przestrzenie. Tłum. A. Rejniak-Majewska. Teksty Drugie, 6, 117–125.
View in Google Scholar
Gralińska-Toborek, A. (2019). Graffiti i street art: Słowo–obraz–działanie. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/8142-237-6
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8142-237-6
Hall, C.M. (2019). Tourism and rewilding: an introduction–definition, issues and review. Journal of Ecotourism, 18/4, 297–308, https://doi.org/10.1080/14724049.2019.1689988 [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/14724049.2019.1689988
Hannerz, E. (2023). The Pretty Vacant: Exploring Absence in Subcultural Graffiti. Nuart Journal, 3(2), pp. 35–44.
View in Google Scholar
Heynen, H. (2008). Heterotopia unfolded? W: M. Dehaene, L. de Cauter (red.), Heterotopia and the City: Public Space in a Postcivil Society (311–323). New York: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203089415-36
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203089415-36
Jakubowski, K. (2022). Czwarta przyroda. Sukcesja przyrody i funkcji nieużytków miejskich. Kraków: Fundacja Dzieci w Naturę.
View in Google Scholar
Janusz III Waza (2017). Marzę by na derbach skandowano „ŁKS nie czyta książek”, „Widzew jeździ Tico” [z artystą rozmawia Leszek Milewski]. Weszło.com, 23 X, https://weszlo.com/2017/10/23/marze-by-derbach-skandowano-lks-czyta-ksiazek-widzew-jezdzi-tico/ [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Janusz III Waza (2019). „ŁKS jeździ na wakacje do Zgierza”. Twórca haseł na łódzkich murach: Nie uważam się za wandala [z artystą rozmawia Szymon Bujalski]. Gazeta Wyborcza, Magazyn Łódź, 15 II, https://lodz.wyborcza.pl/lodz/7,44788,24455370,janusz-z-balut-nie-zartuje.html [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Kaleta, T. (2015). Psy poza kontrolą jako problem globalny. Życie Weterynaryjne, 90(11), 715–720.
View in Google Scholar
Kazimierska-Jerzyk, W. (2019). Wartości street artu. Kultura Współczesna, 3(106), doi.org/10.26112/kw.2019.106.15 177–187.
View in Google Scholar
Kazimierska-Jerzyk, W., Latuszewska-Syrda, T. (2020). Street Art Decade. Urban Forms Gallery 2009–2019. Lisboa–Łódź: Urban Creativity, Urban Forms.
View in Google Scholar
Kowalewska, A. (2022). A Conversation on Feralizing [with Anaïs Tondeur, Špela Petrič, and Diana Lelonek]. The New Alphabet School, https://newalphabetschool.hkw.de/a-conversation-on-feralizing/index.html [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Krajewski, M. (2011). Miasto. Na tropach tego, co niewidzialne. Przegląd Socjologiczny, 60(2–3), 111–134.
View in Google Scholar
Kwiatkowski, P. (2022). Street art. Polska. Warszawa: Arkady.
View in Google Scholar
Lewishon, C. (2008). Street Art. The Graffiti Revolution. London: Tate Publishing.
View in Google Scholar
Łukowska, M. (2014). RTS vs. ŁKS, czyli co mówią Łódzkie mury. Łódź: Pan tu nie stał.
View in Google Scholar
McCormick, C. (2010). Where Angels Dare to Tread. W: E. Seno (red.), Trespass. A History of Uncommissioned Urban Art. Köln: Taschen.
View in Google Scholar
Monbiot, G. (2013). Feral: Searching for Enchantment on the Frontiers of Rewilding. London: Penguin Books. https://doi.org/10.7208/chicago/9780226205694.001.0001
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226205694.001.0001
Ngai, S. (2008). Merely Interesting. Critical Inquiry, 34(4), 788–789. https://doi.org/10.1086/592544
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1086/592544
Nowakowska, M. (2020A). Łódzkie literoduchy. Część 1. Śródmieście [folder]. Łódź: Fundacja 2035, Detal w mieście, https://lodzkidetal.pl/wp-content/uploads/2021/01/Folder-lodzkie-literoduchy-1.pdf [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Nowakowska, M. (2020B). Łódzkie literoduchy. Część 2. Stale Polesie. Południowa część miasta [folder]. Łódź: Fundacja 2035, Detal w mieście, https://lodzkidetal.pl/wp-content/uploads/2020/12/Literoduchy_czesc_2.pdf [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Perino, A. et al. (2019). Rewilding Complex Ecosystems. Science, 364(6438), 1–8. DOI:10.1126/science. aav5570.
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1126/science.aav5570
Rancière, J. (2007). Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka. Tłum. M. Kropiwnicki, J. Sowa. Kraków: Wydawnictwo Korporacja Ha!art.
View in Google Scholar
Rousseau, J.J. (1956). Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności społecznej. W: J. J. Rousseau, Trzy rozprawy z filozofii społecznej (105–76). Tłum. H. Elzenberg. Warszawa: PWN.
View in Google Scholar
Schalhorn, A. (b.d.). Body Language: Keith Haring and the Renaissance of Figurative Painting in the Eighties. Haring.com, The Keith Haring Foundation, https://www.haring.com/!/selected_writing/body-language-keith-haring-and-the-renaissance-of-figurative-painting-in-the-eighties [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Sikorski, T. (2017). Sztuka na ulicach w Polsce. Samowolne formy graficzne 1967–2017. W: M. Warda (red.), Dzika grafika. Pół wieku ulicznej dywersji wizualnej w Polsce 1967–2017 (64–87). Warszawa: Muzeum Plakatu w Wilanowie.
View in Google Scholar
Stegliński, T. (2015). Gdy zabawy służyły upadaniu. W: M. Rawluk (red.), Bałuty. Palimpsest (73–82). Łódź: ByłoBędzie.
View in Google Scholar
Sumorok, O. (2015). Bałuty powojenne, czyli architektoniczno-kulturowo-socjologiczny fenomen. W: M. Rawluk (red.), Bałuty. Palimpsest (83–93). Łódź: ByłoBędzie.
View in Google Scholar
Szczapiński, K. (2022). Mury mają głos (czyli rzecz o bałuckim „dzikim” typo). Łódź: Wydawnictwo Taurus i Stowarzyszenie Nowa Kultura i Edukacja.
View in Google Scholar
Szydłowska, A. (2018). Od solidarycy do TypoPolo. Typografia a tożsamości zbiorowe w Polsce po roku 1989. Wrocław: Ossolineum.
View in Google Scholar
Tschichold, J. (2011). Nowa typografia. Podręcznik dla tworzących w duchu współczesności, przeł. E. Borg. Łódź: Wydawnictwo Recto Verso.
View in Google Scholar
Wallis, M. (1983). Napisy w obrazach. W: M. Wallis, Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne (191–225). Warszawa: PIW.
View in Google Scholar
Wawrzkiewicz, R. (red.) (2014). TypoPolo. Album typograficzno-fotograficzny. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana.
View in Google Scholar
Zaorski-Sikora, K. (2021). Kacper Zaorski-Sikora, autor napisów na murach Bałut: Zacząłem od zamalowywania haseł nienawiści [z artystą rozmawia Wiktor Lewandowski]. Gazeta Wyborcza. Magazyn Łódź, 05 XII, https://lodz.wyborcza.pl/lodz/7,35136,27877896,kacper-zaorski-sikora-autor-napisow-na-murach-balut-zaczalem.html [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Zaorski-Sikora, K. (2022). Zwykły akt wandalizmu [z artystą rozmawia Kuba Szczapiński]. W: K. Szczapiński, Mury mają głos (czyli rzecz o bałuckim „dzikim” typo) (76–111). Łódź: Wydawnictwo Taurus i Stowarzyszenie Nowa Kultura i Edukacja.
View in Google Scholar
Zeidler-Janiszewska, A. (1997). Słowo wstępne. W: A. Zeidler-Janiszewska (red.), Pisanie miasta — czytanie miasta (7–8). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
View in Google Scholar
Art Crimes. The Writing on the Wall, https://www.graffiti.org/index.html [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Gu-Tang Clan, Instagram, post z 12 X 2018, https://www.instagram.com/p/Bo1H-_7hZtb/ [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Puszka, https://puszka.waw.pl/ [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Literołap, https://www.facebook.com/Literolap [dostęp 15 VII 2023].
View in Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.