Nonanthropocentric transvaluation of all values. On axiological grounds of nonanthropocentrisms in the selected trends of contemporary feminist philosophy

Authors

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.56.02

Keywords:

new materialism, critical posthumanism, nonantropocentrism,, agency, responsibility, interdependence, care

Abstract

Nonanthropocentric approaches are one of the predominant features of contemporary feminist philosophy, especially in critical posthumanities (e.g. Rosi Braidotti) and feminist new materialisms (e.g. Diana Coole). The author aims at outlining the axiological grounds of the turn to nonanthropocentrism. It is done in two steps. First, the author points to recent debates around the impossibility to separate values from facts in the mentioned contemporary trends (illustrated with reference to Bruno Latour, Donna Haraway and Karen Barad). Second, the author presents how the subject of knowledge changes together with the need to uncover the entanglement of values and facts (using the example of Haraway). The author presents responsibility (as response-ability), interdependence and care as an axiological foundation of nonanthropocentrism. The posthumanistic and nonanthropocentric critique of humanism is here presented as motivated by ethics above all other aspects.

References

Ahmed, S. (2004). The Cultural Politics of Emotion. Edinburgh: Edinburgh University Press.
View in Google Scholar

Bińczyk, E. (2018). Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Braidotti, R. (2019). Cztery tezy na temat feminizmu po człowieku, przeł. A. Derra. Avant. Trends in Interdisciplinary Studies, 10, 3, 1-25. https://doi.org/10.26913/avant.2020.03.03
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26913/avant.2020.03.03

Braidotti, R. (2018). Posthuman Critical Theory. W: R. Braidotti, M. Hlavajova (red.), Posthuman Glossary (339-342). London, New York: Bloomsbury Academic.
View in Google Scholar

Braidotti, R. (2014). Po człowieku, przeł. J. Bednarek, A. Kowalczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Cielemęcka, O. (2020). Myślenie planetarne i nowa humanistyka. Rozmowa Olgi Cielemęckiej z Cecilią Åsberg. Czas Kultury, 2, https://czaskultury.pl/czytanki/myslenie-planetarne-i-nowa-humanistyka/ (data dostępu: 14.09.2022).
View in Google Scholar

Clarke, B. (2018). Symbiogenesis. W: R. Braidotti, M. Hlavajova (red.), Posthuman Glossary (416-419). London, New York: Bloomsbury Academic.
View in Google Scholar

Coole, D. (2015). Dirt Matters, But How Does it Matter? A New Materialist Perspective, wykład plenarny, Sister-Six Conference on the New Materialisms. New Materialist Politics and Economies of Knowledge, 2-4.10, Maribor, Słowenia.
View in Google Scholar

Criado-Perez, C. (2020). Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn, przeł. Anna Sak. Kraków: Karakter.
View in Google Scholar

Derra, A. (2013). Kobiety (w) nauce: problem płci we współczesnej filozofii nauki i w praktyce badawczej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
View in Google Scholar

Descartes, R. (2001). Zasady filozofii, przeł. I. Dąmbska. Kety: Wydawnictwo ANTYK.
View in Google Scholar

Despret, V. (2016). What Would Animals Say If We Asked the Right Questions?, przeł. B. Buchanan. Minneapolis, London: University of Minnesota Press. https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816692378.001.0001
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816692378.001.0001

Despret, V. (2004). The Body We Care For: Figures of Anthropo-zoo-genesis. Body & Society, 10, 2-3, 111-134. https://doi.org/10.1177/1357034X04042938
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1357034X04042938

Dolphijn, R., van der Tuin, I. (2018). Nowy materializm. Wywiady i kartografie, przeł. J. Czajka, A. Handke, J. Maliński, A. Marcisz, C. Rudnicki, T. Wiśniewski. Gdańsk, Poznań, Warszawa: Fundacja Machina Myśli.
View in Google Scholar

Foucault, M. (1983). On the Genealogy of Ethics: An Overview of Work in Progress. W: H.L. Dreyfus, P. Rabinow (red.), Michel Foucault: Beyond Structuralism and Hermeneutics (229-264). Chicago: The University of Chicago Press.
View in Google Scholar

Freud, S. (1982). Związanie z urazem. Nieświadome, wykład XVIII. W: S. Freud, Wstęp do psychoanalizy, przeł. S. Kempnerówna, W. Zaniewicki. Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Graff, A. (2022). Cała Polska szuka dzieci, które się nie urodziły, bo zostały zabite przez „cywilizację śmierci”. Wysokie obcasy, 13.08.2022, https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,100865,28769015,cala-polska-szuka-dzieci-ktore-sie-nie-urodzily-bo-zostaly.html (data dostępu: 14.09.2022).
View in Google Scholar

Hadot, P. (1992). Filozofia jako ćwiczenie duchowe, przeł. P. Domański. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
View in Google Scholar

Haraway, D. (2008a). Wiedze usytuowane. Kwestia nauki w feminizmie i przywilej ograniczonej/ częściowej perspektywy, przeł. A. Czarnacka. http://www.ekologiasztuka.pl/pdf/f0062haraway1988.pdf (data dostępu: 23.07.2018).
View in Google Scholar

Haraway, D. (2008b). Zwierzęta laboratoryjne i ich ludzie, przeł A. Ostolski. Krytyka Polityczna, 15, 102-116.
View in Google Scholar

Haraway, D. (2008c). When Species Meet. Minneapolis, London: University of Minnesota Press.
View in Google Scholar

Haraway, D. (2014). Co możemy zrobić, jeżeli nigdy nie byliśmy ludźmi? Wywiad z Donną Haraway, przeł. A. Jach, A. Kowalczyk. W: A. Jach, P. Juskowiak, A. Kowalczyk (red.), Ekologie (102-135). Łódź: Muzeum Sztuki.
View in Google Scholar

Haraway, D. (2016). Staying with the Trouble. Making Kin in the Chthulucene. Durham, London: Duke University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctv11cw25q
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv11cw25q

Jabłońska, U. (2021). Światy wzniesiemy nowe. Warszawa: Wydawnictwo Dowody na Istnienie.
View in Google Scholar

Juelskjær, M., Schwennesen, N. (2012). Intra-active entanglements – An interview with Karen Barad. Kvinder, Køn & Forskning, 1-2, 10-23. https://doi.org/10.7146/kkf.v0i1-2.28068
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7146/kkf.v0i1-2.28068

Latour, B. (2011). Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, przeł. M. Gdula. Warszawa: Oficyna Naukowa.
View in Google Scholar

Kirby, V. (2017). Matter out of Place: ‘New Materialism’ in Review. W: V. Kirby (red), What if Culture was Nature all Along? (1-25). Edinburgh: Edinburgh University Press. https://doi.org/10.1515/9781474419307-003
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9781474419307-003

Mann, B. (2020). Specyfika feministycznej fenomenologii. Przypadek wstydu, przeł. M. Rogowska-Stangret. Avant. Trends in Interdisciplinary Studies, 11, 3, 1-37. https://doi.org/10.26913/avant.2020.03.17
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26913/avant.2020.03.17

Margulis, L. (2000). Symbiotyczna planeta, przeł. M. Ryszkiewicz. Warszawa: Wydawnictwo CiS.
View in Google Scholar

Meißner, H. (2014). Politics as Encounter and Response-ability. Learning to Converse with Enigmatic Others. Artnodes, 14, 35-41. https://doi.org/10.7238/a.v0i14.2411
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7238/a.v0i14.2411

Narodowe Centrum Nauki. (2021). Wytyczne dla wnioskodawców do uzupełnienia formularza dotyczącego KWESTII ETYCZNYCH w projekcie badawczym. https://ncn.gov.pl/sites/default/files/pliki/regulaminy/2021_12_wytyczne_dla_wnioskodawcow_kwestie_etyczne.pdf (data dostępu: 14.09.2022).
View in Google Scholar

Puig de la Bellacasa, M. (2017). Matters of Care. Speculative Ethics in More Than Human Worlds. Minneapolis, London: University of Minnesota Press. https://doi.org/10.1017/S2753906700002096
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S2753906700002096

Rogowska-Stangret, M. (2021). Być ze świata. Cztery eseje o etyce posthumanistycznej. Gdańsk: słowo/ obraz terytoria.
View in Google Scholar

Van Dooren, T. (2014). Flight Ways. Life and Loss at the Edge of Extinction. New York: Columbia University Press. https://doi.org/10.7312/columbia/9780231166188.001.0001
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7312/columbia/9780231166188.001.0001

Published

2022-09-29

How to Cite

Rogowska-Stangret, M. (2022). Nonanthropocentric transvaluation of all values. On axiological grounds of nonanthropocentrisms in the selected trends of contemporary feminist philosophy. Hybris, 56(1), 1–27. https://doi.org/10.18778/1689-4286.56.02