Odporność miasta na starzenie się populacji w kontekście (nie)dostępności przestrzennej. Przypadek Poznania i Łodzi
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6018.348.03Słowa kluczowe:
odporność miasta, miasto przyjazne starzeniu, starzenie się w miejscu, dostępnośćAbstrakt
Proces starzenia się społeczeństwa jest poważnym czynnikiem wpływającym na perspektywę rozwoju miast. Niekorzystne zmiany demograficzne zaburzają funkcjonowanie systemu miejskiego, wymuszając tym samym działania adaptacyjne prowadzące do nowego stanu równowagi organizmu, jakim jest miasto. Zachodzący w miastach proces starzenia się społeczeństwa wymaga nowego spojrzenia na organizację przestrzeni w mieście. Znaczenia nabiera planowanie miast przyjaznych osobom starszym. Z uwagi na niską mobilność osób starszych ważne jest odpowiednie zaplanowanie ich najbliższego środowiska zamieszkania, zapewniającego dostępność do obiektów bądź terenów spełniających podstawowe potrzeby tej szczególnej grupy użytkowników przestrzeni miejskiej. W ramach odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu Poznań i Łódź są odporne na proces starzenia się społeczności w ujęciu przestrzennym, przeprowadzono analizę dostępności osób starszych do terenów zielonych, sportowo‑rekreacyjnych, obiektów usługowo‑handlowych, kultury, ochrony zdrowia i przystanków komunikacji publicznej. Jej efektem jest delimitacja obszarów problemowych cechujących się deficytami funkcjonalno‑przestrzennymi w tym zakresie oraz wypracowanie wskaźników odporności badanych miast na zmiany demograficzne – starzenie się społeczeństwa – w wymiarze przestrzennym.
Pobrania
Bibliografia
Ahern J. (2011), From fail‑safe to safe‑to‑fail: Sustainability and resilience in the new urban world, “Landscape Urban Planning”, no. 100(4), pp. 341–343, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2011.02.021
Google Scholar
Borucka A., Ostaszewski K. (2008), Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia, “Medycyna Wieku Rozwojowego”, no. 12 (2 Pt 1), pp. 587–597, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2777715/ (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
Curtis W. J., Cicchetti D. (2004), Rozwijanie badań nad rezyliencją w XXI wieku: rozważania teoretyczne i metodologiczne w ocenie biologicznych składników rezyliencji, “Audiofonologia. Problemy Teorii i Praktyk”, no. 25, pp. 65–91, http://ptnzs.org.pl/audiofonologia/AUDIOFONOLOGIA_TOM_XXV_2004/4_John_Curtis.pdf (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
Desouza K. C., Flanery T. H. (2013), Designing, planning, and managing resilient cities: A conceptual framework, “Cities”, no. 35, pp. 89–99, https://doi.org/10.1016/j.cities.2013.06.003
Google Scholar
Długosz Z. (2002), Stan i tendencje procesu starzenia się ludności miast Polski w świetle wybranych mierników, [w:] Słodczyk J. (red.), Demograficzne i społeczne aspekty rozwoju miasta, Uniwersytet Opolski, Opole, pp. 93–102.
Google Scholar
Ernstson H., Leeuw S. E. van der, Redman C. L., Meffert D. J., Davis G., Alfsen C., Elmqvist T. (2010), Urban transitions: On urban resilience and human‑dominated ecosystems, “AMBIO: A Journal of the Human Environment”, no. 39, pp. 531–545, https://doi.org/10.1007/s13280-010-0081-9
Google Scholar
Garrett G. (1990), Potrzeby zdrowotne ludzi starszych, PZWL, Warszawa.
Google Scholar
GUS (2014), Sytuacja demograficzna osób starszych i konsekwencje starzenia się ludności Polski w świetle prognozy na lata 2014–2050, http://stat.gov.pl/obszary‑tematyczne/ludnosc/ludnosc/sytuacja‑demograficzna‑osob‑starszych‑i‑konsekwencje‑starzenia‑sie‑ludnosci‑polski‑w‑swietle‑prognozy‑na‑lata-2014-2050,18,1.html (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
GUS BDL (2018), https://bdl.stat.gov.pl (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
Janiszewska A. (2017), Zróżnicowanie przestrzenne starzenia się ludności na świecie, “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”, no. 5(331), pp. 91–113, https://doi.org/10.18778/0208-6018.331.06
Google Scholar
Jasiak A., Swereda D. (2009), Ergonomia osób niepełnosprawnych, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań.
Google Scholar
Jenks M., Burgess R. (2004), Compact Cities. Sustainable Urban Forms for Developing Countries, Taylor & Francis, London–New York.
Google Scholar
Jenks M., Burton E., Williams K. (2005), The Compact City. A Sustainable Urban Form?, Oxford Brookes University, Oxford.
Google Scholar
Komar B. (2015), Wybrane osiedla Katowic w perspektywie efektu depopulacji, “Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, no. 223, pp. 140–151, https://docplayer.pl/10677948‑Wybrane‑osiedla‑katowic‑w‑perspektywie‑efektu‑depopulacji.html (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
Kubicki P. (2014), Miasta i gminy przyjazne wszystkim mieszkańcom, [w:] Miasta Przyjazne starzeniu: Przewodnik, Drukarnia LIBRA‑PRINT, pp. 7–8.
Google Scholar
Kurek S. (2008), Typologia starzenia się ludności Polski w ujęciu przestrzennym, Wydawnictwo Naukowe AP, Kraków.
Google Scholar
Labus A. (2011), Planowanie przestrzenne i odnowa miast z perspektywy procesu starzenia się społeczeństwa, “Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Architektura”, no. 50, pp. 131–145.
Google Scholar
Labus A. (2013), Odnowa miast a starzejące się społeczeństwa europejskie na wybranych przykładach, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight‑f06037a0-85d1-4d72‑a8f0-6a47e38f41cd/c/PRM_2013-2_02_Labus.pdf (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
Labus A., Szewczenko A. (2017), Przestrzeń miejska z perspektywą 60+ – ujęcie interdyscyplinarne, “Studia KPZK PAN”, no. 176, pp. 84–97, http://journals.pan.pl/dlibra/publication/118567/edition/103149/content (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
Magdziak M. (2017), Miasto dostępne dla osób starszych, “Studia KPZK PAN”, no. 176, pp. 195–210, http://journals.pan.pl/dlibra/publication/118574/edition/103156/content (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
Meerow S., Newell J. P., Stults M. (2016), Defining urban resilience: A review, “Landscape and Urban Planning”, no. 147, pp. 38–49, https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2015.11.011
Google Scholar
Melkunaite L., Guay F. (2016), Resilient city: Opportunities for cooperation, IAIA16 Conference Proceedings, Resilience and Sustainability 36th Annual Conference of the International Association for Impact Assessment 11–14 May 2016, Nagoya Congress Cente, Aichi‑Nagoya, Japan.
Google Scholar
Mierzejewska L., Wdowicka M. (2018), City resilience vs. resilient city: terminological intricacies and concept inaccuracies, “Quaestiones Geographicae”, no. 37(2), pp. 7–15, http://geoinfo.amu.edu.pl/qg/archives/2018/quageo-2018-2001.pdf (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
Parysek J. J. (2015), Miasto w ujęciu systemowym, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, no. LXXVII(1), pp. 27–53, https://doi.org/10.14746/rpeis.2015.77.1.3
Google Scholar
Pikuła N. G. (2016), Poczucie sensu życia osób starszych. Inspiracje do edukacji w starości, Impuls, Kraków.
Google Scholar
Rudzik M., Nawrat‑Szołtysik A. (2016), Monitoring parametrów chodu osób w podeszłym wieku wsparciem dla ich opiekunów i fi zjoterapeutów, “Acta Bio‑Optica et Informatica Medica Inżynieria Biomedyczna”, no. 22(4), pp. 273–280, http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.baztech‑e571bc01-2831-4920‑aa1e‑c57ffb08afb9 (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
Szołtysek J. (2013), Miasta przyjazne seniorom, “Studia Miejskie”, no. 10, pp. 67–75.
Google Scholar
Tomczyk Ł., Klimczuk A. (2016), Inteligentne miasta przyjazne starzeniu się – przykłady z krajów Grupy Wyszehradzkiej, “Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna”, no. 34, pp. 79–97, https://pressto.amu.edu.pl/index.php/rrpr/article/view/8611 (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
Trzpiot G., Szołtysek J. (2015a), Analiza preferencji jakości życia seniorów w miastach, “Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, no. 248, pp. 257–274, http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.cejsh‑e1117e75-6fb6-4eea‑bec6-66dbb3b58ecc/c/19.pdf (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
Trzpiot G., Szołtysek J. (2015b), Przemiany demograficzne a mobilność mieszkańców miast, “Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, no. 233, pp. 121–139, https://www.ue.katowice.pl/fileadmin/_migrated/content_uploads/10_19.pdf (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
UNDP (2013), World Population Prospects: The 2012 Revision. Vol. I. Comprehensive Tables, New York, https://esa.un.org/unpd/wpp/publications/Files/WPP2012_Volume‑I_Comprehensive‑Tables.pdf (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar
WHO (2007), Global Age‑friendly Cities: A Guide, France, http://www.who.int/ageing/publications/Global_age_friendly_cities_Guide_English.pdf (accessed: 1.12.2018).
Google Scholar