DETERMINANTY BIZ Z KRAJÓW V4 DO KRAJÓW UE-27 Z PERSPEKTYWY CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ ORAZ UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ. MODEL GRAWITACYJNY Z WYKORZYSTANIEM DANYCH PANELOWYCH
Słowa kluczowe:
Model grawitacji, dane panelowe, bezpośrednie inwestycje zagraniczne, kraje V4, paradygmat OLI, eklektyczna teoria Dunninga, czynniki ciągnięcia i pchania.Abstrakt
Celem artykułu jest wyjaśnienie, jakie czynniki w wypadku państw Grupy Wyszehradzkiej stanowiły istotne motywy dokonywania bezpośrednich inwestycji zagranicznych w krajach UE-27. Odnosząc się do eklektycznej teorii Dunninga i teorii rozwoju gospodarczego, postanowiono odpowiedzieć na pytanie jakie są determinanty wyboru kraju przyjmującego inwestycje. Postanowiono sprawdzić, czy rozszerzony model grawitacyjny handlu międzynarodowego pozwala poprzez operacjonalizację zmiennych zidentyfikować czynniki skłaniające do podejmowania BIZ. W celu zweryfikowania postawionych hipotez posłużono się podejściem Hausmana- Taylora przy estymacji modeli panelowych. Wyniki oszacowań sugerują, że model grawitacyjny jest adekwatnym narzędziem do wyjaśnienia odpływu BIZ z grupy krajów V4, niemniej jednak występują pewne anomalie w motywach inwestycyjnych na poziomie poszczególnych krajów W niektórych przypadkach, mimo procesów globalizacji, odległość geograficzna wydaje się być wciąż istotną barierą w dokonywaniu inwestycji. Decyzje dotyczące wyboru kraju lokaty są generalnie podyktowane wielkością rynku docelowego i wydajnością pracy. Empirycznie potwierdzono oczekiwania, że członkostwo w Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Unii Europejskiej, różnice w opodatkowaniu, a także bliskość gospodarek w niektórych przypadkach ma istotny wpływ na wybór kraju inwestycji. Dane empiryczne pokazują, że motywy inwestycyjne pomiędzy krajami V4, a także wielkości i dynamiki BIZ uległy znacznym zmianom w okresie 2000-2012, szczególnie po wstąpieniu do Unii Europejskiej w 2004 roku.
Pobrania
Bibliografia
Alan A., Bevan S. E. (2000), The determinants of Foreign Direct Investment in Transition Economies, William Davidson Institute Working Paper, no. 342, pp. 12-16.
Google Scholar
Anderson J. E. (1979), A Theoretical Foundation for the Gravity Equation, “The American Economic Review” vol. 69, no. 1, pp. 106-116.
Google Scholar
Asiedu, E. (2002), On the Determinants of Foreign Direct Investment to Developing Countries: Is Africa Different?, “World Development”, vol. 30, no. 1, pp. 107-119.
Google Scholar
Babunek O. (2012), Foreign Direct Investment in Visegard Four and the Main Trading Partners, “Statistika”, vol. 49, no. 4, pp. 14-26.
Google Scholar
Baltagi B. H. (2005), Econometric Analysis of Panel Data, Chichester.
Google Scholar
Bergstrand J. H. (1985), The Gravity Equation in International Trade: Some Microeconomic Foundations and Empirical Evidence, “The Review of Economics and Statistics”, vol. 67, no. 3, pp. 474-481.
Google Scholar
Błaszczuk D. (1974), Model ekonometryczny handlu międzynarodowego w 1967 r., „Ekonomista”, no. 5, pp. 1095-1104.
Google Scholar
Blonigen B. A. (2005), A Review of the Empirical Literature on FDI Determinants, “Atlantic Economic Journal”, vol. 33, no. 4, pp. 383-403.
Google Scholar
Brenton PP., Mauro F. D., Lucke M. (1999), Economic integration and FDI: An Empirical Analysis of Foreign Investments in the EU and in Central and Eastern Europe, “Empirica”, vol. 26, no. 2, pp. 2-13.
Google Scholar
Buckley PP. Casson M. (1976), The Future of Multinational Enterprise, London.
Google Scholar
Buckley PP. Casson M. (1985), The Economic Theory of Multinational Enterprise, London.
Google Scholar
Buckley PP. J., Casson M. (1981), The Optimal Timing of Foreign Direct Investment, “Economic Journal”, vol. 91, no. 361, pp. 75-87.
Google Scholar
Caves R. E. (1992), Multinational Enterprise and Economic Analysis, Cambridge.
Google Scholar
Chamberlain G. Moreira M. J. (2009), Decision Theory Applied to a Linear Panel Data Model, “Econometrica” vol. 77, no.1, pp. 107-133.
Google Scholar
Cushman D. O. (1985), Real Exchange Rate Risk, Expectations and the Level of Direct Investment, “Review of Economics and Statistics”, vol. 67, no. 2, pp. 297-308.
Google Scholar
Czarny E., Folfas PP. (2011), Modele Grawitacji jako Narzędzie Analityczne w Ekonomii Międzynarodowej, Konferencja PITWIN, Kielce.
Google Scholar
Dunning J. H. (1981), Explaining the International Direct Investment Positions of Countries: Towards a Dynamic or Development Approach, “Review of World Economics” (Weltwirtschaftliches Archiv), vol. 117, no. 1, pp. 30-64.
Google Scholar
Dunning J. H. (1980), Toward an eclectic theory of international production: Some empirical tests, “Journal of International Business Studies”, vol. 11, no. 1, pp. 9-31.
Google Scholar
Dunning J. H. (1981), International Production and the Multinational Enterprise. London.
Google Scholar
Dunning J. H. (1988), Explaining International Production, London.
Google Scholar
Egger PP., Pffaffermayr M. (2004), The Impact of Bilateral Investment Treaties on Foreign Direct Investment, “Journal of Comparative Economics”, vol. 32, no. 4, pp. 788-804.
Google Scholar
Folfas PP. (2012), Analiza przepływów kapitału bezpośredniego między państwami członkowskimi UE za pomocą modelu grawitacji, „Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, no. 123, pp. 264-274.
Google Scholar
Hausman J. A., Taylor W. E. (1981), Panel Data and Unobservable Individual Effects, “Econometrica”, vol. 49, no. 6, pp. 1377-1398.
Google Scholar
Hennart J. F. (1982), A theory of multinational enterprise, Ann Arbor, Michigan.
Google Scholar
Hosseini H. (2005), An economic theory of FDI: A behavioural economic and historical approach, “The Journal of Socio-Economics”, vol. 34, no. 4, pp. 528-541.
Google Scholar
Hymer S. (1976), The International Operations of Nation Firms: A Study of Foreign Direct Investment, Cambridge.
Google Scholar
Isard W. (1954), Location Theory and Trade Theory: A Short-Run Analysis, “Quarterly Journal of Economics”, vol. 68, no. 2, pp. 305-320.
Google Scholar
Kilic C., Bayar Y., Arica, F. (2014), Effects of Currency Unions on Foreign Direct Investment Inflows: The European Economic and Monetary Union Case, “International Journal of Economics and Financial Issues”, vol. 4, no. 1, pp. 8-15.
Google Scholar
Kojima K., Ozawa T. (1984), Micro and macroeconomic models of direct foreign investment, “Hitosubashi Journal of Economics”, vol. 25, no. 2, pp. 1-20.
Google Scholar
Konstantinos K., Matthew G., Dimitrios T. (2010), The Gravity Model Specification for Modelling International Trade Flows and Free Trade Agreement Effects: A 10-Year Review of Empirical Studies, “The Open Economics Journal”, vol. 3, no. 4, pp. 1-13.
Google Scholar
Lada K., Tchorek G. (2008), Przepływy bezpośrednich inwestycji zagranicznych a utworzenie strefy euro, Available from: (access: December 2013).
Google Scholar
Linneman H. (1966), An Econometric Study of International Trade Flows, Amsterdam.
Google Scholar
Marona B., Bieniek A. (2013), Wykorzystanie modelu VECM do analizy wpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na gospodarkę Polski w latach 1996-2010, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, Ekonomia XLIV, nr 2.
Google Scholar
Mauro F. (2000), The impact of economic integration on FDI and Exports: A gravity model approach, Working document no. 156/2000, Centre for European Policy Studies.
Google Scholar
Porter M. E. (1990), Competitive Advantage of Nations, London.
Google Scholar
Poyhonen PP. (1963), A tentative model for the volume of trade between countries, “Weltwirtschaftliches Archiv” vol. 90, no. 1, pp. 93-100.
Google Scholar
Prahalad C. K., Doz Y. (1987), The Multinational Mission: Balancing Local Demands and Global Vision, New York.
Google Scholar
Szczepkowska A., Wojciechowski L. (2002), Możliwości wykorzystania modelu grawitacji do analizy bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce, (in:) Piech K., Szczodrowski G. (eds), Przemiany perspektywy polskiej gospodarki w procesie integracji z gospodarką światową, Warszawa: Instytut Wiedzy.
Google Scholar
Tinbergen J. (1962), Shaping the World Economy: Suggestions for an International Economic Policy, New York.
Google Scholar
Vernon R. (1966), International investment and international trade in the product cycle, “Quarterly Journal of Economics”, vol. 80, no. 2, pp. 190-207.
Google Scholar
Vijayakumar N., Sridharan PP., Rao K. Ch. S. (2010), Determinants of FDI in BRICS Countries: A Panel Analysis, “International Journal of Business Science and Applied Management”, vol. 5, no. 3, pp. 1-13.
Google Scholar
Wilhelms, S. K. S., Witter, M. S. D. (1998), Foreign Direct Investment and its Determinants in Emerging Economies, “African Economic Policy Paper”, Discussion Paper, 9.
Google Scholar
Wach K. (2012), Europeizacja małych i średnich przedsiębiorstw: rozwój przez umiędzynarodowienie, Warszawa: PWN.
Google Scholar
Wach K. (2015). Entrepreneurship without Borders: Do Borders Matter for International Entrepreneurship, "Problemy Zarządzania", vol. 14, no. 1.
Google Scholar
Wojciechowski L. (2013), The Determinants of FDI Flows from the EU‐15 to the Visegrad Group Countries – A Panel Gravity Model Approach, “Entrepreneurial Business and Economics Review”, vol.1, no. 1, pp. 7-22.
Google Scholar
