Ocena wartości psychometrycznej wybranych technik projekcyjnych stosowanych w orzecznictwie psychologiczno-sądowym w sprawach o przestępstwa seksualne
DOI:
https://doi.org/10.18778/1427-969X.21.03Słowa kluczowe:
testy projekcyjne, wykorzystanie seksualne, opiniowanie sądoweAbstrakt
Testy projekcyjne cieszą się niesłabnącą popularnością, szczególnie wśród biegłych psychologów sądowych, którzy każdego dnia muszą mierzyć się z tendencją osób badanych do pokazywania się w lepszym świetle. W ich mniemaniu testy projekcyjne pomagają zbadać „rzeczywiste” cechy osobowości badanych, a w przypadku diagnozowania dzieci umożliwiają im symboliczną prezentację przeżytej traumy. Rosnąca liczba badań pokazuje jednak, że wskaźniki stosowane w testach projekcyjnych nie mają nic wspólnego z cechami, które rzekomo reprezentują. Jest to szczególnie ważne w przypadku diagnozy wykorzystania seksualnego dziecka oraz diagnozy potencjalnego sprawcy. Ze względu na brak jakichkolwiek badań uzasadniających zastosowanie do tego celu testów projekcyjnych, powinno być zabronione stosowanie następujących narzędzi: Testu Drzewa Kocha; Testu Plam Atramentowych Rorschacha; Testu Apercepcji Tematycznej (TAT/CAT); rysunku postaci; Testu Dom–Drzewo–Człowiek; rysunku rodziny; Testu Barw Luschera; Testu Barwnych Piramid Schaie, Heissa oraz Testu Szondiego.
Bibliografia
Ackerman M. J. (2005). Podstawy psychologii sądowej. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Google Scholar
Albert S., Fox H. M., Kahn M. W. (1980). Faking Psychosis on the Rorschach: Can Expert Judges Detect Malingering? Journal of Personality Assessment, 44 (2), 115–119
Google Scholar
Anastasi A., Urbina S. (1999). Testy psychologiczne. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych
Google Scholar
Baity M. R., Hilsenroth M. J. (2010). Rorschach Aggressive Content (AgC) Variable: A Study of Criterion Validity. Journal of Personality Assessment, 78 (2), 275–287
Google Scholar
CPOiD (2009). Raport z działań strażniczych „Monitoring pracy wybranych Rodzinnych Ośrodków Diagnostyczno-Konsultacyjnych”. Warszawa: Centrum Praw Ojca i Dziecka
Google Scholar
Czerederecka A. (2006). Test Rorschacha w psychologicznej ekspertyzie sądowej: wykorzystanie systemu Exnera. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych
Google Scholar
Czerederecka A. (2016). Standardy opiniowania psychologicznego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych
Google Scholar
Dajek E. (2003). Test Drzewa Kocha. Skrypt ze szkolenia przeprowadzonego w terminie 23–30 listopada 2003. Stowarzyszenie Terapeutów i Arteterapeutów „Linie”
Google Scholar
DeLoache J. S. (1995). The use of dolls in interviewing young children. W: M. S. Zaragoza, J. R. Graham, G. C. Hall, R. Hirschman, Y. S. Ben-Porath (eds.), Improving Children’s Testimony (s. 160–178). Thousand Oaks, CA: Sage
Google Scholar
Eichstaedt K., Gałecki P., Depko A. (2012). Metodyka pracy biegłego psychiatry, psychologa oraz seksuologa w sprawach karnych. Warszawa: LexisNexis
Google Scholar
Exner Jr J. E., Erdberg P. (2005). The Rorschach. A Comprehensive System. Advanced Interpretation, vol. 2. Hoboken: John Wiley & Sons, Inc.
Google Scholar
Freud A. (1936/1997). Ego i mechanizmy obronne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Google Scholar
Frydrychowicz A. (1984). Rysunek rodziny. Projekcyjna metoda badania stosunków rodzinnych. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza
Google Scholar
Gacono C. B., Evans F. B., Kaser-Boyd N., Gacono L. A. (eds.) (2008). The Handbook of Forensic Rorschach Assessment. New York: Routledge Taylor & Francis Group
Google Scholar
Ganellen R. J. (2008). Rorschach Assessment of Malingering and Defensive Response Sets. W: C. B. Gacono, F. B. Evans, N. Kaser-Boyd, L. A. Gacono (eds.), The Handbook of ForensicRorschach Assessment. New York: Routledge Taylor & Francis Group
Google Scholar
Ganellen R. J., Wasyliw O. E., Haywood T. W., Grossman L. S. (1996). Can psychosis be malingered on the Rorschach? An empirical study. Journal of Personality Assessment, 66 (1), 65–80
Google Scholar
Hartman E., Nørbech P. B., Grønnerød C. (2006). Psychopathic and Non-psychopathic Violent Offenders on the Rorschach: Discriminative Features and Comparisons with Schizophrenic Inpatient and University Student Samples. Journal of Personality Assessment, 86 (3), 291–305
Google Scholar
Hunca-Bednarska A. (2010). Użyteczność testu H. Rorschacha wówczas, gdy pacjent wykazuje tendencje do dysymulacji objawów chorobowych. Current Problems of Psychiatry, 11 (1), 27–37
Google Scholar
Izdebska A. (2009). Konsekwencje przemocy seksualnej wobec dzieci. Dziecko krzywdzone, 4 (29), 37–55
Google Scholar
Kahneman D. (2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Poznań: Media Rodzina
Google Scholar
Keller-Hamela M. (2007). Standardy wyposażenia i korzystania z przyjaznych pokoi przesłuchań dzieci, http://www.ebos.pl/pliki/dziecko_swiadek/pp-standardy_wyposazenia_i_korzystania.pdf [dostęp: 9.03.2017]
Google Scholar
Kendall-Tackett K. A., Williams L. M., Finkelhor D. (1993). Impact of sexual abuse on children: A review and synthesis of recent empirical studies. Psychological Bulletin, 113 (1), 164–180
Google Scholar
Koch C. (1952/1997). Test Drzewa. Test rysunku drzewa jako metoda psychodiagnostyczna. Warszawa: Erda
Google Scholar
Koocher G. P., Goodman G. S., White C. S., Friedrich W. N., Sivan A. B., Reynolds C. R. (1995). Psychological science and the use of anatomically detailed dolls in child sexual-abuse assessments. Psychological Bulletin, 118 (2), 192–222
Google Scholar
Levine M., Galanter E. H. (1953). A note on the “Tree and Trauma” Interpretation in the HTP. Journal of Consulting Psychology, 17 (1), 74–75
Google Scholar
Liebman S. J., Porcerelli J., Abell S. C. (2005). Reliability and Validity of Rorschach Aggression Variables with a Sample of Adjudicated Adolescents. Journal of Personality Assessment, 85 (1), 33–39
Google Scholar
Lilienfeld S. O., Wood J. M., Garb H. N. (2002). Status naukowy technik projekcyjnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Google Scholar
Maruszewski T. (2002). Psychologia poznania. Sposoby rozumienia siebie i świata, wyd. 2. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Google Scholar
McCann J. T., Evans F. B. (2008). Admissibility of the Rorschach. Defending the Rorschach in Court: An Analysis of Admissibility Using Legal and Professional Standards. W: C. B. Gacono, F. B. Evans, N. Kaser-Boyd, L. A. Gacono (eds.), The Handbook of Forensic RorschachAssessment. New York: Routledge Taylor & Francis Group
Google Scholar
Meloy J. R., Gacono C. B. (1992). The aggression response and the Rorschach. Journal of Clinical Psychology, 48 (1), 104–114
Google Scholar
Meyer G. J., Archer R. P. (2001). The hard science of Rorschach research: What do we know and where do we go? Psychological Assessment, 13 (4), 486–502.
Google Scholar
MS (2011). Standardy opiniowania w rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych, http://nocotytato.org.pl/wp-content/uploads/2011/11/Ministerstwo_Sprawiedliwosci_-_Standardy_opiniowania_w_RODK.pdf [dostęp: 9.03.2017]
Google Scholar
MS (2016). Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie ustalenia standardów metodologii opiniowania w opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów, http://www.infor.pl/akt-prawny/U06.2016.013.0000076,metryka,zarzadzenie-ministra-sprawiedliwosci-w-sprawie-ustalenia-standardow-metodologii-opiniowania-w-opiniodawczych-zespolach-sadowych-specjalistow.html [dostęp: 9.03.2017]
Google Scholar
Netter B. E. C., Viglione D. J. (1994). An Empirical Study of Malingering Schizophrenia on the Rorschach. Journal of Personality Assessment, 62 (1), 45–57
Google Scholar
NIK (2015). Funkcjonowanie Rodzinnych Ośrodków Diagnostyczno-Konsultacyjnych. Raport Najwyższej Izby Kontroli, nr ewidencyjny: P/15/103 i R/14/004. https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/15/103/ [dostęp: 9.03.2017]
Google Scholar
Norcross J. C., Koocher G. P., Garofalo A. (2006). Discredited psychological treatments and tests: A Delphi Poll. Professional Psychology: Research and Practice, 37 (5), 515–522
Google Scholar
Oster G. D., Gould P. (1999). Rysunek w psychoterapii. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Google Scholar
Pastwa-Wojciechowska B. (2015). Diagnoza zaburzeń osobowości a perspektywa opiniowania sądowo-psychologicznego. Polskie Forum Psychologiczne, 20 (4), 499–513
Google Scholar
Pastwa-Wojciechowska B. (2016). Zaburzenia osobowości w praktyce wymiaru sprawiedliwości, czyli co wiemy, czego poszukujemy, a co nas fascynuje w naturze człowieka. Wystąpieniezaprezentowane na II Krajowej Konferencji Psychologii Klinicznej „Oblicza integracjiw obszarach teorii i praktyki psychologii klinicznej”, 24–26.11.2016, Poznań
Google Scholar
Poole D. A., Lamb M. E. (1998). Investigative Interviews of Children. Washington: American Psychology Association
Google Scholar
PTP (1991). Kodeks etyczno-zawodowy psychologa. http://ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=29 [dostęp: 9.03.2017]
Google Scholar
PTP (2012). Techniki projekcyjne – czy ich stosowanie w diagnozie psychologicznej jest uzasadnione merytorycznie? http://www.ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=408[dostęp: 9.03.2017]
Google Scholar
Reber A. S. (2002). Słownik Psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
Google Scholar
Ritsher J. B., Slivko-Kolchik E. B., Oleichik I. V. (2001). Assessing Depression in Russian Psychiatric Patients: Validity of MMPI and Rorschach. Assessment, 8 (4), 373–389
Google Scholar
Rogers R., Sewell K. (1999). The R-CRAS and Insanity Evaluations: A Re-Examination of Construct Validity. Behavioral Sciences and the Law, 17, 181–194
Google Scholar
Rogers R., Shuman D. W. (2005). Fundamentals of Forensic Practice. Mental Health and Criminal Law. New York: Springer Science & Business Media Inc.
Google Scholar
Rosenhan D. L. (1973). On Being Sane in Insane Places. Science, 179, 250–258
Google Scholar
Sikorska-Koza A. (2010). Ocena psychologicznych aspektów wiarygodności zeznań małoletnich świadków w praktyce biegłych sądowych psychologów na podstawie analizy spraw karnych dotyczących wykorzystania seksualnego dzieci. Dziecko krzywdzone, 1 (30), 70–89
Google Scholar
SPA (2005). The Status of the Rorschach in Clinical and Forensic Practice: An Official Statement by the Board of Trustees of the Society for Personality Assessment. Journal of PersonalityAssessment, 85 (2), 219–237
Google Scholar
Stańczak J. (2012). Odpowiedź na pytania dziennikarki „Wprost”. Niepublikowana korespondencja mailowa. Dział Merytoryczny Pracowni Testów Psychologicznych PTP.
Google Scholar
Stemplewska-Żakowicz K., Paluchowski J. (2013). Recenzja Testu – Test Drzewa. Biuletyn Komisji Testów Psychologicznych. Komitet Psychologii PAN, 1, 3.
Google Scholar
Stemplewska-Żakowicz K., Szymczyk B. (2012). Jak odróżnić dziecko od kąpieli. http://www.ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=article&sid=412 [dostęp: 9.03.2017]
Google Scholar
Szondi L. (1997). Podręcznik eksperymentalnej diagnostyki popędów. Warszawa: Erda
Google Scholar
Śliwerski A., Witkowski T. (2012). Jak odróżnić kąpiel od kipieli. Odpowiedź na komentarz dotyczący kampanii „Psychologia to nauka, nie czary” napisany przez pracowników naukowych Uczelni Heleny Chodkowskiej w Warszawie. Klub Sceptyków Polskich. http://sceptycy.org/wp-content/uploads/2012/03/Odpowiedz-KSP.pdf [dostęp: 9.03.2017]
Google Scholar
Talarowska M., Orzechowska A., Zboralski K. (2013). Wybrane metody diagnozy psychologicznej w opiniowaniu sądowo-psychiatrycznym. Seksuologia po dyplomie, 3, 21–29
Google Scholar
Toeplitz-Winiewska M. (2004). Etyczne problemy sądowej ekspertyzy psychologicznej. W: J. Brzeziński, M. Toeplitz-Winiewska (red.). Etyczne dylematy psychologii (s. 141–148). Warszawa: Wydawnictwo Academica SWPS
Google Scholar
Viglione D. J., Meyer G. J. (2008). An Overview of Rorschach Psychometrics for Forensic Practice. W: C. B. Gacono, F. B. Evans, N. Kaser-Boyd, L. A. Gacono (eds.), The Handbook of ForensicAssessment (s. 21–53). New York: Routledge Taylor & Francis Group
Google Scholar
Wood J. M., Lilienfeld S. O., Nezworski M. T., Garb H. N., Allen G. N., Wildermuth J. L. (2010). Validity of Rorschach Inkblot Scores for Discriminating Psychopaths From Non-Psychopaths in Forensic Populations: A Meta-Analysis. Psychological Assessment, 22 (2), 336–349
Google Scholar
Zielona-Jenek M. (2013). Human Figure Drawings in the Diagnosis of Child Sexual Offenders. Potential and Limitations of Method in Psychological Forensic Evaluation. Problems ofForensic Sciences, 93, 438–449
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
