Polskie opracowanie kwestionariusza podtypów klinicznych wypalenia zawodowego (BCSQ-12)

Piotr Hreciński

doi:10.18778/1427-969X.24.04

Autor

Piotr Hreciński Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Wydział Filozofii, psychologia https://orcid.org/0000-0003-3276-4366

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-969X.24.04

Słowa kluczowe:

wypalenie zawodowe, podtypy wypalenia zawodowego, zaangażowanie, nauczyciele, BCSQ-12

Abstrakt

Kwestionariusz Podtypów Klinicznych Wypalenia Zawodowego (Burnout Clinical Subtype Questionnaire – BCSQ-12) autorstwa Montero-Marína jest narzędziem umożliwiającym pomiar przeciążenia, braku rozwoju i zaniedbania. Zdaniem autorów ich nasilenie pozwala wyróżnić trzy podtypy wypalenia zawodowego: frenetyczny, niewystarczająco stymulowany i zużyty. Ponieważ praca nauczycieli należy do zawodów bardziej narażonych na wypalenie, zaprezentowane w artykule polskie tłumaczenie BCSQ-12 zostało poddane walidacji w badaniach przeprowadzonych wśród nauczycieli szkół podstawowych i ponadpodstawowych (N = 1722). Wyniki badań pozwoliły stwierdzić, że polska wersja BCSQ-12 odzwierciedla trójczynnikową strukturę oryginału i posiada satysfakcjonujące właściwości psychometryczne. Trafność zbieżną w zadowalający sposób potwierdziły korelacje z Oldenburskim Inwentarzem Wypalenia Zawodowego (OLBI) oraz Utrechcką Skalą Zaangażowania w Pracę (UWES). Dostrzeżono jednak, że dwa itemy przetłumaczonego narzędzia wykazują nieco słabszy związek z pozostałymi pozycjami skali. Mimo tego mankamentu polska wersja BCSQ-12 spełnia podstawowe kryteria psychometryczne i może być wartościowym narzędziem stosowanym w badaniach nad zjawiskiem wypalenia zawodowego.

Bibliografia

Abós Á., Sevil-Serrano J., Montero-Marín J., Julián J.A., García-González L. (2021). Examining the psychometric properties of the burnout clinical subtype questionnaire (BCSQ-12) in secondary school teachers. Current Psychology, 40, 3809–3826. https://doi.org/10.1007/s12144-019-00333-7
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s12144-019-00333-7

Bedyńska S., Cypryańska M. (2007). Zaawansowane sposoby tworzenia wskaźników: zastosowanie analizy czynnikowej oraz analizy rzetelności pozycji. W: S. Bedyńska, A. Brzezicka (red.), Statystyczny drogowskaz. Praktyczny poradnik analizy danych w naukach społecznych na przykładach z psychologii (s. 134–161). Warszawa: Wydawnictwo SWPS „Akademika”.
Google Scholar

Bedyńska S., Książek M. (2012). Statystyczny drogowskaz 3. Praktyczny przewodnik wykorzystania modeli regresji oraz równań strukturalnych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Sedno”.
Google Scholar

Chirkowska-Smolak T. (2018). Polska adaptacja kwestionariusza do pomiaru wypalenia zawodowego OLBI (The Oldenburg Burnout Inventory). Studia Oeconomica Posnaniensia, 6(3), 27–47. https://doi.org/10.18559/soep.2018.3.2
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18559/SOEP.2018.3.2

Demarzo M., García-Campayo J., Martínez-Rubio D., Pérez-Aranda A., Miraglia J.L., Hirayama M.S., de Salvo V.M.A., Cicuto K., Favarato M.L., Terra V., de Oliveira M.B., García-Toro M., Modrego-Alarcón M., Montero-Marín J. (2020). Frenetic, under-challenged, and worn-out burnout subtypes among Brazilian primary care personnel: Validation of the Brazilian „Burnout Clinical Subtype Questionnaire” (BCSQ-36/BCSQ-12). International Journal of Environmental Research & Public Health, 17, 1081. https://doi.org/10.3390/ijerph17031081
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph17031081

Demerouti E., Bakker A.B., Nachreiner F., Schaufeli W.B. (2001). The job demands-resources model of burnout. Journal of Applied Psychology, 86(3), 499–512. https://doi.org/10.1037/0021-9010.86.3.499
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0021-9010.86.3.499

Drwal Ł. (1995). Adaptacja kwestionariuszy osobowości. Wybrane zagadnienia i techniki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Farber B.A. (1990). Burnout in psychotherapists: Incidence, types, and trends. Psychotherapy in Private Practice, 8(1), 35–44. https://doi.org/10.1300/J294v08n01_07
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1300/J294v08n01_07

Farber B.A. (1991). Symptoms and types: Worn-out, frenetic and underchallenged teachers. W: B.A. Farber (red.), Crisis in education: Stress and burnout in the American teacher (s. 72–97). San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Google Scholar

Farber B.A. (2000). Treatment strategies for different types of teacher burnout. Journal of Clinical Psychology, 56(5), 675–689. https://doi.org/10.1002/(sici)1097-4679(200005)56:5<675::aid-jclp8>3.0.co;2-d
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/(SICI)1097-4679(200005)56:5<675::AID-JCLP8>3.0.CO;2-D

Kristensen T.S., Borritz M., Villadsen E., Christensen K.B. (2005). The Copenhagen Burnout Inventory: A new tool for the assessment of burnout. Work & Stress, 19(3), 192–207. https://doi.org/10.1080/02678370500297720
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/02678370500297720

Maslach C. (2003). Burnout: The cost of caring (2nd ed.). Cambridge, Massachusetts: Malor Books.
Google Scholar

Maslach C., Jackson S.E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2(2), 99–113. https://doi.org/10.1002/job.4030020205
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/job.4030020205

Maslach C., Jackson S.E., Leiter M.P. (1997). Maslach Burnout Inventory (3rd ed.). W: C.P. Zalaquett, R. Wood (red.), Evaluating stress: A book of resources (s. 191–218). Lanham, Maryland: Scarecrow Education.
Google Scholar

Montero-Marín J., García-Campayo J. (2010). A newer and broader definition of burnout: Validation of the „Burnout Clinical Subtype Questionnaire (BCSQ-36)”. BMC Public Health, 10, 302. https://doi.org/10.1186/1471-2458-10-302
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1186/1471-2458-10-302

Montero-Marín J., Araya R., Blazquez B.O., Skapinakis P., Vizcaino V.M., García-Campayo J. (2012). Understanding burnout according to individual differences: Ongoing explanatory power evaluation of two models for measuring burnout types. BMC Public Health, 12, 922. https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-922
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-922

Montero-Marín J., García-Campayo J., Mera D.M., López del Hoyo Y. (2009). A new definition of burnout syndrome based on Farber’s proposal. Journal of Occupational Medicine & Toxicology, 4, 31. https://doi.org/10.1186/1745-6673-4-31
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1186/1745-6673-4-31

Montero-Marín J., García-Campayo J., Fajó-Pascual M., Carrasco J.M., Gascón S., Gili M., Mayoral-Cleries F. (2011a). Sociodemographic and occupational risk factors associated with the development of different burnout types: The cross-sectional University of Zaragoza study. BMC Psychiatry, 11, 49. https://doi.org/10.1186/1471-244X-11-49
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1186/1471-244X-11-49

Montero-Marín J., Skapinakis P., Araya R., Gili M., García-Campayo J. (2011b). Towards a brief definition of burnout syndrome by subtypes: Development of the „Burnout Clinical Subtypes Questionnaire” (BCSQ-12). Health & Quality of Life Outcomes, 9, 74. https://doi.org/10.1186/1477-7525-9-74
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1186/1477-7525-9-74

Pines A.M., Aronson E. (1988). Career burnout: Causes and cures. New York: Free Press.
Google Scholar

Schaufeli W.B., Bakker A.B. (2003). The Utrecht Work Engagement Scale (UWES): Test manual. Utrecht: Department of Social & Organizational Psychology.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/t76451-000

Schaufeli W.B., Enzmann D. (1998). The burnout companion for research and practice: A critical analysis of theory, assessment, research, and interventions. London: Taylor & Francis.
Google Scholar

Schaufeli W.B., Leiter M.P., Maslach C. (2009). Burnout: 35 years of research and practice. Career Development International, 14(3), 204–220. https://doi.org/10.1108/13620430910966406
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/13620430910966406

Schaufeli W.B., Salanova M., González-Romá V., Bakker A.B. (2002). The measurement of engagement and burnout: A two sample confirmatory factor analytic approach. Journal of Happiness Studies, 3(1), 71–92. https://doi.org/10.1023/A:1015630930326
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1023/A:1015630930326

Shirom A., Melamed S. (2006). A comparison of the construct validity of two burnout measures in two groups of professionals. International Journal of Stress Management, 13(2), 176–200. https://doi.org/10.1037/1072-5245.13.2.176
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/1072-5245.13.2.176

Skudra J., Stokenberga I. (2019). Izdegšanas klīnisko apakštipu aptaujas BSCQ-12 latviešu valodas varianta validitātes pārbaude. Baltic Journal of Psychology, 20(1,2), 121–136. https://doi.org/10.22364/bjp.20.01-02
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.22364/bjp.20.01-02

Tarka P. (2016). Modele równań strukturalnych a zmienne mierzone na skali porządkowej polichorycznej w analizie danych marketingowych. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 459, 265–276. https://doi.org/10.15611/pn.2016.459.25
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2016.459.25

Wieczorkowska G., Wierzbiński J. (2005). Badania sondażowe i eksperymentalne. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar