Rola doświadczenia wzrokowego w procesie majoryzacji i minoryzacji wyobrażeniowej. Raport z badań uczniów niewidzących

Magdalena Szubielska; Bogusław Marek

doi:10.18778/1427-969X.19.04

Autor

Magdalena Szubielska Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Psychologii, Katedra Psychologii Eksperymentalnej
Bogusław Marek Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Instytut Filologii Angielskiej, Katedra Tyflodydaktyki Języka Angielskiego, i Komunikacji Alternatywnej

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-969X.19.04

Słowa kluczowe:

majoryzacja wyobrażeniowa, minoryzacja wyobrażeniowa, niewidzący uczniowie, wizualizacja, wyobraźnia przestrzenna

Abstrakt

Wiadomo, że możliwość wizualizacji wyobrażeń, związana z posiadaniem wspomnień wzrokowych, pomaga osobom niewidzącym w wykonywaniu wielu zadań, w które zaangażowana jest wyobraźnia przestrzenna. W dwóch eksperymentach z udziałem uczniów niewidzących sprawdzano, jakie znaczenie ma możliwość wizualizacji wyobrażeń dla zdolności wykonywania operacji zmiany wielkości obiektów w wyobraźni. Zgodnie z hipotezami niewidomi od urodzenia (H1) popełniają większy błąd powiększając w wyobraźni obiekty (eksperyment 1: majoryzacja wyobrażeniowa) oraz (H2) w mniejszym stopniu pomniejszają oddalający się w wyobraźni przedmiot (eksperyment 2: minoryzacja wyobrażeniowa), niż uczniowie niewidzący posiadający wspomnienia wzrokowe. Hipoteza pierwsza została częściowo potwierdzona. Uczniowie niewidomi od urodzenia wykazywali tendencję do większego przeszacowywania wysokości powiększonych w wyobraźni, dotykanych uprzednio przedmiotów, niż uczniowie niewidzący posiadający wspomnienia wzrokowe. Hipoteza druga nie uzyskała poparcia empirycznego – obydwie badane grupy w porównywalnym stopniu pomniejszały w wyobraźni oddalający się od nich przedmiot.

Bibliografia

Arditi A., Holtzman J. D., Kosslyn S. M. (1988). Mental imagery and sensory experience in congenital blindness. Neuropsychologia, 26, 1–12.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0028-3932(88)90026-7

Brzeziński J. (1996), Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Cattaneo Z., Vecchi T., Cornoldi C., Mammarella I., Bonino D., Riccardi E., Pietrini P. (2008). Imagery and spatial processes in blind and visual impairment. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 32, 1346–1360.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2008.05.002

Dulin D., Hatwell Y. (2006). The effects of visual experience and training in raised-line materials on the mental spatial imagery of blind persons. Journal of Visual Impairment and Blindness, 100, 414–424.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0610000705

Francuz P., Mackiewicz R. (2005). Liczby nie wiedzą, skąd pochodzą. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Heller M. A. (2006). Picture perception and spatial cognition in visually impaired people. [W:] M. A. Heller, S. Ballesteros (red.), Touch and Blindness. Psychology and Neuroscience (s. 49–71). Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates.
Google Scholar

Heller M. A., Brackett D. D., Scroggs E., Steffen H., Heatherly K., Salik S. (2002). Tangible pictures: Viewpoint effects and linear perspective in visually impaired people. Perception, 31, 747–769.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1068/p3253

Jagodzińska M. (2003). Rozwój pamięci w dzieciństwie. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Kennedy J. M. (1993). Drawing and the Blind: Pictures to Touch. New Haven: Yale University Press.
Google Scholar

Kennedy J. M., Juricevic I. (2003). Haptics and projection: Drawings by Tracy, a blind adult. Percetion, 32, 1059–1071.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1068/p3425

Kennedy J. M., Juricevic I. (2006). Form, projection and pictures for the blind. [W:] M. A. Heller, S. Ballesteros (red.), Touch and Blindness. Psychology and Neuroscience (s. 73–93). Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates.
Google Scholar

Marmor G. S., Zaback L. A. (1976). Mental rotation by the blind: Does mental rotation depend on visual imagery? Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 2, 515–521.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0096-1523.2.4.515

Młodkowski J. (1998). Aktywność wizualna człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Smith M., Franz E. A., Joy S. M., Whitehead K. (2005). Superior performance of blind compared with sighted individuals on bimanual estimations of object size. Psychological Science, 16, 11–14.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.0956-7976.2005.00773.x

Szubielska M. (2009). The role of visual experience on the strategies of blind and sighted individuals in mental imagery. Oslo: XI European Congress of Psychology, 7–10 July.
Google Scholar

Szubielska M. (2013). Skaning, rotacja i majoryzacja figur w wyobraźni. Badania porównawcze osób niewidomych i widzących. Niepublikowany raport z badań finansowanych z grantu MNiSW (nr N N106 064235), Lublin.
Google Scholar

Szubielska M., Marek B. (2012). Comprehension of tactile graphics by school-aged children with severe visual impairment: The role of tactile perception and spatial imagery. [W:] 15th European Conference on Developmental Psychology (s. 121–130). Bologna: Medimond Publisher.
Google Scholar

Toroj M., Szubielska M. (2011). Prior visual experience, and perception and memory of shape in people with total blindness. British Journal of Visual Impairment, 29, 60–81.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0264619610387554

Vanlierde A., Wanet-Defalque M.-C. (2004). Abilities and strategies of blind and sighted subjects in visuo-spatial imagery. Acta Psychologica, 116, 205–222.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.actpsy.2004.03.001

Vanlierde A., Wanet-Defalque M.-C. (2005). The role of visual experience in mental imagery. Journal of Visual Impairment and Blindness, 3, 165–178.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0509900305