Lustro – Pejzaż – Swedenborg. O tajemnicy odbić w wybranych lirykach Leopolda Staffa
DOI:
https://doi.org/10.18778/1689-4286.65.02Słowa kluczowe:
Leopold Staff, Emanuel Swedenborg, lustro, percepcja, poezja modernistycznaAbstrakt
Artykuł analizuje wybrane utwory Leopolda Staffa w kontekście filozofii Emanuela Swedenborga, koncentrując się na motywie lustrzanych odbić jako medium poznawczego. Lustro – rozumiane zarówno dosłownie, jak i metaforycznie – staje się w poezji Staffa symbolem przejścia między sferami sacrum i profanum oraz narzędziem epistemologicznym, ukazującym granice ludzkiej percepcji. Autor artykułu podkreśla rolę Swedenborga jako kluczowego interpretatora tych relacji, wskazując na analogie między jego wizją rzeczywistości a metodą obrazowania poetyckiego Staffa. Analiza uwzględnia również pojęcia synestezji, korespondencji i sacrofanalizacji, które nadają interpretacji nową perspektywę badawczą.
Bibliografia
Baudelaire, Ch. (1971). Sztuka romantyczna. Dzienniki poufne. Przeł. A. Kijowski, Warszawa: Czytelnik.
Zobacz w Google Scholar
Bergson, H. (1910). Wstęp do metafizyki. Przeł. K. Błeszczyński, Kraków: vis-a-vis Etiuda.
Zobacz w Google Scholar
Bertoni, F. (2001). La verità sospetta. Gadda e l’invenzione della realtà. Turyn: Einaudi.
Zobacz w Google Scholar
Borek, B. (2019a). Paralela zwierciadlanych pejzaży narcystycznych w wybranych utworach Leopolda Staffa i Bolesława Leśmiana. Heteroglossia, 9, 19–32.
Zobacz w Google Scholar
Borek, B. (2019b). Powinowactwo gwiazd i kwiatów w lirycznej twórczości Bronisławy Ostrowskiej. Świat tekstów. Rocznik Słupski, 17, 187–198.
Zobacz w Google Scholar
Bullen, J.B. (2011). Rosetti: painter and Poet. London: Tate Publishing.
Zobacz w Google Scholar
Czabanowska-Wróbel, A. (2009). Złotnik i śpiewak. Poezja Leopolda Staffa i Bolesława Leśmiana w kręgu modernizmu. Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar
Duner, D. (1994). The Natural Philosophy of Emanuel Swedenborg: A Study in Conceptual Metaphors of the Mechanistic World-View. Lund: Lund University Press.
Zobacz w Google Scholar
Eliade, M. (1993). Traktat o historii religii. Przeł. J. Wierusz-Kowalski, Łódź: Wydawnictwo OPUS.
Zobacz w Google Scholar
Falk, M. (2011). Mit psychologiczny w starożytnych Indiach. Przeł. I. Kania, Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar
Frost, R. (1966). Selected poems. Londyn: Oxford University Press.
Zobacz w Google Scholar
Gutowski, W. (2001). Z próżni nieba ku religii życia. Motywy chrześcijańskie w literaturze Młodej Polski. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zobacz w Google Scholar
Jabłonko, O.A. (2010). Ślady Swedenborga w twórczości Baudelaire’a i Balzaca. Estetyka i Krytyka, 19/2, 53-59.
Zobacz w Google Scholar
Jones, S.R., Fernyhough Ch. (2008). Talking back to the spirits: the voices and visions of Emanuel Swedenborg. History of the Human Sciences, 21/1, 1-31.DOI: https://doi.org/10.1177/0952695107086138
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/0952695107086138
Kołakowski, L. (1988). Jeśli Boga nie ma… O Bogu, Diable, Grzechu i innych zmartwieniach tak zwanej filozofii religii. Kraków: ZNAK.
Zobacz w Google Scholar
Kopias-Łokuciejewska, K. (2001). Koncepcja człowieka i jego miejsce we wszechświecie w doktrynach Paracelsusa i Boehmego. Medycyna Nowożytna, 8/1, 5–53.
Zobacz w Google Scholar
Kunz, T. (2005). O „Istocie Lustrzanej”: „Więzień zwierciadeł” Leopolda Staffa. W: A. Czabanowska-Wróbel, P. Próchniak, M. Stala (red.), Poezja Leopolda Staffa: interpretacje. Kraków: Księgarnia Akademicka, 125-134.
Zobacz w Google Scholar
Kurdziałek, M. (1971). Średniowieczne doktryny o człowieku jako obrazie świata, Roczniki Filozoficzne, 1, 5–39.
Zobacz w Google Scholar
Kutik, I. (2013). Hieroglyphs of Another World: On Poetry, Swedenborg, and Other Matters. New York: The University of Chicago Press.
Zobacz w Google Scholar
Kwiatkowski, J. (1966). U podstaw liryki Leopolda Staffa. Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar
Możejko, I. (2005). Odbicie, cień, sobowtór. Znaki dwuwymiarowości istnienia w młodopolskiej liryce Leopolda Staffa. W: G. Igliński, R. Świątkowski (red.), Pośród twórczych potęg i niszczących mocy. Antynomiczne widzenie rzeczywistości w literaturze Młodej Polski (108-182). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Zobacz w Google Scholar
Nicholson, G. (2010). Dictionary of Correspondences: The Key to Biblical Interpretation. West Chester, PA: Swedenborg Foundation Publishers.
Zobacz w Google Scholar
Otto, R. (1993). Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych. Przeł. B. Kupis. Wrocław: Thesaurus Press.
Zobacz w Google Scholar
Podraza-Kwiatkowska, M. (2001). Symbolizm i symbolika w poezji Młodej Polski. Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar
Poniatowski, Z. (1969). Mały słownik religioznawczy. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Zobacz w Google Scholar
Przesmycki, Z. (1902). Poezja, Chimera, (5) 14, s. 336–346.
Zobacz w Google Scholar
Przybysławski, A. (2004). Coincidentia oppositorum. Gdańsk: słowo/ obraz terytoria.
Zobacz w Google Scholar
Rusek, M. (2005). Zwielokrotnienie i pustka – zagadka „Więźnia zwierciadeł”. W: A. Czabanowska-Wróbel, P. Próchniak, M. Stala (red.), Poezja Leopolda Staffa: interpretacje. Kraków: Księgarnia Akademicka, 135-154.
Zobacz w Google Scholar
Staff, L. (1922). Gałąź kwitnąca. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.
Zobacz w Google Scholar
Staff, L. (1967). Poezje zebrane. t. 1. Warszawa: PIW.
Zobacz w Google Scholar
Swedenborg, E. (1996). Dziennik snów. Przełożył i wstępem opatrzył M. Kalinowski. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Zobacz w Google Scholar
Swedenborg, E. (2005). Heaven and its Wonders and Hell. Public domain in the USA: Project Gutenberg.
Zobacz w Google Scholar
Swedenborg, E. (2009). True Christian Religion. V. 2. Pennsylvania: Swedenborg Fundation.
Zobacz w Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
