Teologiczne konsekwencje darwinizmu — „Bóg Darwina” Corneliusa G. Huntera

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.60.05

Słowa kluczowe:

teodycea, darwinizm, metafizyka, deizm, teologia, zło

Abstrakt

Celem tego artykułu jest przedstawienie teodycei Darwinowskiej według Corneliusa G. Huntera. Książka Huntera została przetłumaczona na język polski przez Józefa Zonia i wydana przez Fundację En Arche w 2021 roku. Artykuł przedstawia krytyczną lekturę książki Huntera. Twierdzi się, że główna teza Huntera jest powierzchowna, a argumenty na jej poparcie są niewystarczające. Po pierwsze, przedstawiono historyczne tło problemu teodycei. Począwszy od św. Augustyna i Leibniza, omawiane są niektóre XX-wieczne i współczesne próby rozwiązania problemu zła. W ten sposób nakreślony zostaje kontekst dla podjętej przez Huntera próby przedstawienia Darwinizmu jako przykładu filozoficznej teodycei. Po drugie, przedstawione są główne idee książki Huntera Bóg Darwina. Szczególny nacisk położony jest na problem metafizycznych i teologicznych implikacji, ale także ukrytych założeń stojących za teorią ewolucji. W zakończeniu artykułu uwypuklone zostały pewne słabości narracji Huntera na temat kulturowych źródeł Darwinowskiego deizmu. Zwrócono uwagę na historyczne uproszczenia dotyczące dziewiętnastowiecznego ateizmu oraz logiczną lukę w argumentacji Huntera. Hunter argumentuje, że Darwinizm opiera się na określonych metafizycznych założeniach i z tego powodu nie może być uważany za przykład nauki. Jednocześnie Hunter nie podaje przykładu teorii naukowej, która byłaby całkowicie wolna od metafizycznych założeń. Wydaje się zatem, że jego krytyka Darwinizmu nie dostarcza przekonujących argumentów.

Bibliografia

Adorno, T., Horkheimer, M. (2010). Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Zobacz w Google Scholar

Ayala, F.J. (2009). Dar Karola Darwina dla nauki i religii. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. https://doi.org/10.31338/uw.9788323526728
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323526728

Barbour, I.G. (1993). Jak układają się stosunki między nauką a teologią?, Zagadnienia filozoficzne w nauce, nr XV, 1–18.
Zobacz w Google Scholar

Barbour, I.G. (1994). Jak układają się stosunki między nauką a teologią? cz. II, Zagadnienia filozoficzne w nauce, nr XV, 1–18.
Zobacz w Google Scholar

Behe, M.J. (2020). Czarna skrzynka Darwina. Biochemiczne wyzwanie dla ewolucjonizmu, Warszawa: Fundacja En Arche.
Zobacz w Google Scholar

Brown, C. (1971). Philosophy and the Christian Faith. Wheaton: InterVarsity Press.
Zobacz w Google Scholar

Dawkins, R. (1994), Ślepy zegarmistrz, czyli jak ewolucja dowodzi, że świat nie został zaplanowany. tłum. A. Hoffman, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zobacz w Google Scholar

Darwin, K. (1959). O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli o utrzymaniu się doskonalszych ras w walce o byt. Dzieła wybrane, t. II. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Zobacz w Google Scholar

Dilthey, W. (1987). O istocie filozofii i inne pisma. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zobacz w Google Scholar

Hegel, G.W.F. (1965). Fenomenologia ducha, Tom II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zobacz w Google Scholar

Hubaczek, K. (2006). Teodycea braku teodycei. Problem zła w koncepcji Johna Hicka. Diametros, 7, 1–21.
Zobacz w Google Scholar

Hunter, C.G. (2021). Bóg Darwina. Ewolucjonizm i problem zła. Warszawa: Fundacja En Arche.
Zobacz w Google Scholar

Hunter, C.G. (2003). Darwin’s Proof: The Triumph of Religion over Science. Ada: Brazos Press.
Zobacz w Google Scholar

Hunter, C.G. (2007). Science’s Blind Spot: The Unseen Religion of Scientific Naturalism. Ada: Brazos Press.
Zobacz w Google Scholar

van Inwagen, P. (2014). Problem zła. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Zobacz w Google Scholar

Jankowski, Z. (1998). Teodycea Kartezjańska. Kraków: Wydawnictwo ARCANA.
Zobacz w Google Scholar

Jodkowski, K. (2000). Dlaczego ewolucjonizm prowadzi do ateizmu. W: J. Dębowski, M. Hetmański (red.), Poznanie. Człowiek. Wartości (65–76). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Zobacz w Google Scholar

Jodkowski, K. (1999). Naturalizm ewolucjonizmu a wiara religijna. Przypadek Darwina. Przegląd Religioznawczy, 1, 17–34.
Zobacz w Google Scholar

Jodkowski, K. (2010). Poglądy teologiczne Darwina. Lectiones & Acroases Philosophicae, 3, 59–84.
Zobacz w Google Scholar

Johnson, P.E. (2020). Darwin przed sądem. Warszawa: Fundacja En Arche.
Zobacz w Google Scholar

Kant, I. (2012). O daremności wszelkich filozoficznych prób w teodycei. W: I. Kant, Dzieła zebrane. Tom VI Pisma po roku 1781 (247–264). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Zobacz w Google Scholar

Kilian, K.J. (2021). Argumenty przeciwko naturalizmowi jako epistemicznemu układowi odniesienia. Filozoficzne Aspekty Genezy, 15, 71–137. https://doi.org/10.53763/fag.2018.15.150
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.53763/fag.2018.15.150

Kołakowski, L. (1988). Jeśli Boga nie ma… O Bogu, Diable, Grzechu i innych zmartwieniach tak zwanej filozofii religii. Kraków: Znak.
Zobacz w Google Scholar

Kopania, J. (2001). Wstęp. Siła dedukcji i słabość człowieka. Tragiczny optymizm Leibniza. W: G.W. Leibniz, Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła. (VII–XXVIII) Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar

Leibniz, G.W. (2001). Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar

Levinas, E. (2012). Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar

Lorenz, K. (1996). Tak zwane zło. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zobacz w Google Scholar

Mackie, J.L. (1997). Zło a wszechmoc. W: B. Chwedeńczuk (red.), Filozofia religii. Warszawa: Wydawnictwo Spacja, Fundacja Aletheia, 217–232.
Zobacz w Google Scholar

Matzke, N., Pallen, M.J. (2006). From The Origin of Species to the origin of bacterial flagella, Nat Rev Microbiol, 4, 784–790. https://doi.org/10.1038/nrmicro1493
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1038/nrmicro1493

Malec, G. (2016). Kiedy Darwin stracił wiarę w Boga? Diametros, 48, 38–54.
Zobacz w Google Scholar

Marquard, O. (1994). Odciążenia. Wątki teodycei w filozofii nowożytnej. W: O. Marquard, Apologia przypadkowości. Warszawa: Oficyna Naukowa, 8–30
Zobacz w Google Scholar

Michalski, K. (2007). Płomień wieczności. Eseje o myślach Fryderyka Nietzschego. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Zobacz w Google Scholar

Milton, J. (1985). Raj utracony. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zobacz w Google Scholar

Nietzsche, F. (1907). Wiedza radosna. Warszawa: Jakób Mortkowicz.
Zobacz w Google Scholar

Plantinga, A. (1995). Bóg, wolność i zło. Kraków: Znak.
Zobacz w Google Scholar

Plantinga, A. (2021). Naturalizm metodologiczny? Filozoficzne Aspekty Genezy, 11, 37–93. https://doi.org/10.53763/fag.2014.11.98
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.53763/fag.2014.11.98

Ratzsch, D. (2021), Teologia naturalna, naturalizm metodologiczny i „żółwie do samego dołu”. Filozoficzne Aspekty Genezy,13, 119–152. https://doi.org/10.53763/fag.2016.13.128
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.53763/fag.2016.13.128

Ricoeur, P. (1986). Symbolika zła. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Zobacz w Google Scholar

Salter, W.M. (1923). Nietzsche’s Attitude to Religion. The Journal of Philosophy, 20, 104–106. https://doi.org/10.2307/2939336
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2939336

Styfhals, W. (2019). On Religious Nihilism. Telos, 188, 11–32. https://doi.org/10.3817/0919188011
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3817/0919188011

Swinburne, R. (1998). Providence and the Problem of Evil. Oxford: Clarendon Press. https://doi.org/10.1093/0198237987.001.0001
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/0198237987.001.0001

Young, J. (2006). Nietzsche’s Philosophy of Religion. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511584411
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511584411

Pobrania

Opublikowane

2023-07-02

Jak cytować

Gołaszewski, F. (2023). Teologiczne konsekwencje darwinizmu — „Bóg Darwina” Corneliusa G. Huntera . Hybris, 60(1), 109–138. https://doi.org/10.18778/1689-4286.60.05