Teologiczne konsekwencje darwinizmu — „Bóg Darwina” Corneliusa G. Huntera
DOI:
https://doi.org/10.18778/1689-4286.60.05Słowa kluczowe:
teodycea, darwinizm, metafizyka, deizm, teologia, złoAbstrakt
Celem tego artykułu jest przedstawienie teodycei Darwinowskiej według Corneliusa G. Huntera. Książka Huntera została przetłumaczona na język polski przez Józefa Zonia i wydana przez Fundację En Arche w 2021 roku. Artykuł przedstawia krytyczną lekturę książki Huntera. Twierdzi się, że główna teza Huntera jest powierzchowna, a argumenty na jej poparcie są niewystarczające. Po pierwsze, przedstawiono historyczne tło problemu teodycei. Począwszy od św. Augustyna i Leibniza, omawiane są niektóre XX-wieczne i współczesne próby rozwiązania problemu zła. W ten sposób nakreślony zostaje kontekst dla podjętej przez Huntera próby przedstawienia Darwinizmu jako przykładu filozoficznej teodycei. Po drugie, przedstawione są główne idee książki Huntera Bóg Darwina. Szczególny nacisk położony jest na problem metafizycznych i teologicznych implikacji, ale także ukrytych założeń stojących za teorią ewolucji. W zakończeniu artykułu uwypuklone zostały pewne słabości narracji Huntera na temat kulturowych źródeł Darwinowskiego deizmu. Zwrócono uwagę na historyczne uproszczenia dotyczące dziewiętnastowiecznego ateizmu oraz logiczną lukę w argumentacji Huntera. Hunter argumentuje, że Darwinizm opiera się na określonych metafizycznych założeniach i z tego powodu nie może być uważany za przykład nauki. Jednocześnie Hunter nie podaje przykładu teorii naukowej, która byłaby całkowicie wolna od metafizycznych założeń. Wydaje się zatem, że jego krytyka Darwinizmu nie dostarcza przekonujących argumentów.
Bibliografia
Adorno, T., Horkheimer, M. (2010). Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Zobacz w Google Scholar
Ayala, F.J. (2009). Dar Karola Darwina dla nauki i religii. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. https://doi.org/10.31338/uw.9788323526728
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323526728
Barbour, I.G. (1993). Jak układają się stosunki między nauką a teologią?, Zagadnienia filozoficzne w nauce, nr XV, 1–18.
Zobacz w Google Scholar
Barbour, I.G. (1994). Jak układają się stosunki między nauką a teologią? cz. II, Zagadnienia filozoficzne w nauce, nr XV, 1–18.
Zobacz w Google Scholar
Behe, M.J. (2020). Czarna skrzynka Darwina. Biochemiczne wyzwanie dla ewolucjonizmu, Warszawa: Fundacja En Arche.
Zobacz w Google Scholar
Brown, C. (1971). Philosophy and the Christian Faith. Wheaton: InterVarsity Press.
Zobacz w Google Scholar
Dawkins, R. (1994), Ślepy zegarmistrz, czyli jak ewolucja dowodzi, że świat nie został zaplanowany. tłum. A. Hoffman, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zobacz w Google Scholar
Darwin, K. (1959). O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli o utrzymaniu się doskonalszych ras w walce o byt. Dzieła wybrane, t. II. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Zobacz w Google Scholar
Dilthey, W. (1987). O istocie filozofii i inne pisma. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zobacz w Google Scholar
Hegel, G.W.F. (1965). Fenomenologia ducha, Tom II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Zobacz w Google Scholar
Hubaczek, K. (2006). Teodycea braku teodycei. Problem zła w koncepcji Johna Hicka. Diametros, 7, 1–21.
Zobacz w Google Scholar
Hunter, C.G. (2021). Bóg Darwina. Ewolucjonizm i problem zła. Warszawa: Fundacja En Arche.
Zobacz w Google Scholar
Hunter, C.G. (2003). Darwin’s Proof: The Triumph of Religion over Science. Ada: Brazos Press.
Zobacz w Google Scholar
Hunter, C.G. (2007). Science’s Blind Spot: The Unseen Religion of Scientific Naturalism. Ada: Brazos Press.
Zobacz w Google Scholar
van Inwagen, P. (2014). Problem zła. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Zobacz w Google Scholar
Jankowski, Z. (1998). Teodycea Kartezjańska. Kraków: Wydawnictwo ARCANA.
Zobacz w Google Scholar
Jodkowski, K. (2000). Dlaczego ewolucjonizm prowadzi do ateizmu. W: J. Dębowski, M. Hetmański (red.), Poznanie. Człowiek. Wartości (65–76). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Zobacz w Google Scholar
Jodkowski, K. (1999). Naturalizm ewolucjonizmu a wiara religijna. Przypadek Darwina. Przegląd Religioznawczy, 1, 17–34.
Zobacz w Google Scholar
Jodkowski, K. (2010). Poglądy teologiczne Darwina. Lectiones & Acroases Philosophicae, 3, 59–84.
Zobacz w Google Scholar
Johnson, P.E. (2020). Darwin przed sądem. Warszawa: Fundacja En Arche.
Zobacz w Google Scholar
Kant, I. (2012). O daremności wszelkich filozoficznych prób w teodycei. W: I. Kant, Dzieła zebrane. Tom VI Pisma po roku 1781 (247–264). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Zobacz w Google Scholar
Kilian, K.J. (2021). Argumenty przeciwko naturalizmowi jako epistemicznemu układowi odniesienia. Filozoficzne Aspekty Genezy, 15, 71–137. https://doi.org/10.53763/fag.2018.15.150
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.53763/fag.2018.15.150
Kołakowski, L. (1988). Jeśli Boga nie ma… O Bogu, Diable, Grzechu i innych zmartwieniach tak zwanej filozofii religii. Kraków: Znak.
Zobacz w Google Scholar
Kopania, J. (2001). Wstęp. Siła dedukcji i słabość człowieka. Tragiczny optymizm Leibniza. W: G.W. Leibniz, Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła. (VII–XXVIII) Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar
Leibniz, G.W. (2001). Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar
Levinas, E. (2012). Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar
Lorenz, K. (1996). Tak zwane zło. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Zobacz w Google Scholar
Mackie, J.L. (1997). Zło a wszechmoc. W: B. Chwedeńczuk (red.), Filozofia religii. Warszawa: Wydawnictwo Spacja, Fundacja Aletheia, 217–232.
Zobacz w Google Scholar
Matzke, N., Pallen, M.J. (2006). From The Origin of Species to the origin of bacterial flagella, Nat Rev Microbiol, 4, 784–790. https://doi.org/10.1038/nrmicro1493
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1038/nrmicro1493
Malec, G. (2016). Kiedy Darwin stracił wiarę w Boga? Diametros, 48, 38–54.
Zobacz w Google Scholar
Marquard, O. (1994). Odciążenia. Wątki teodycei w filozofii nowożytnej. W: O. Marquard, Apologia przypadkowości. Warszawa: Oficyna Naukowa, 8–30
Zobacz w Google Scholar
Michalski, K. (2007). Płomień wieczności. Eseje o myślach Fryderyka Nietzschego. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Zobacz w Google Scholar
Milton, J. (1985). Raj utracony. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zobacz w Google Scholar
Nietzsche, F. (1907). Wiedza radosna. Warszawa: Jakób Mortkowicz.
Zobacz w Google Scholar
Plantinga, A. (1995). Bóg, wolność i zło. Kraków: Znak.
Zobacz w Google Scholar
Plantinga, A. (2021). Naturalizm metodologiczny? Filozoficzne Aspekty Genezy, 11, 37–93. https://doi.org/10.53763/fag.2014.11.98
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.53763/fag.2014.11.98
Ratzsch, D. (2021), Teologia naturalna, naturalizm metodologiczny i „żółwie do samego dołu”. Filozoficzne Aspekty Genezy,13, 119–152. https://doi.org/10.53763/fag.2016.13.128
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.53763/fag.2016.13.128
Ricoeur, P. (1986). Symbolika zła. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Zobacz w Google Scholar
Salter, W.M. (1923). Nietzsche’s Attitude to Religion. The Journal of Philosophy, 20, 104–106. https://doi.org/10.2307/2939336
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2307/2939336
Styfhals, W. (2019). On Religious Nihilism. Telos, 188, 11–32. https://doi.org/10.3817/0919188011
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3817/0919188011
Swinburne, R. (1998). Providence and the Problem of Evil. Oxford: Clarendon Press. https://doi.org/10.1093/0198237987.001.0001
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/0198237987.001.0001
Young, J. (2006). Nietzsche’s Philosophy of Religion. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511584411
Zobacz w Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511584411
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.