Wobec marksizmu

Abstrakt

Artykuł traktuje o Leszka Kołakowskiego Głównych nurtach marksizmu (Oxford: Clarendon Press 1987). Zamiarem Kołakowskiego było napisanie podręcznika z historii marksizmu na podstawie prowadzonych przez niego wykładów, ale jego książka jest czymś więcej. Jest to traktat filozoficzny, w którym marksowska doktryna człowieka i program jego wyzwolenia poddane są krytycznej analizie i reinterpretacji. Sednem filozofii Marksa jest idea człowieka i przekonanie, że rzeczywista egzystencja ludzi nie jest tożsama z ich istotą. Kołakowski pokazuje, że źródłem tego przekonania jest myślenie mitologiczne, tradycja platońska i myśl chrześcijańska. Morał, który wynika z Kołakowskiego analizy doktryny Marksa jest taki, że człowiek nigdy nie żył w raju, a jednak uważa, że został z niego wygnany; że nigdy nie znajdzie się w raju, a jednak nie może żyć bez wiary, że w jakiś sposób jest to możliwe. Powinien zatem zachować odrobinę zdrowego rozsądku i związanego z nim sceptycyzmu, co zabezpieczałoby go przed popadnięciem w sidła łatwych obietnic fałszywych proroków, niezmiennie zapewniających, iż znają skuteczne środki osiągniecia owego raju już dziś, a najpewniej jutro.